غار

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

گياهى است از تيرۀ Lauraceae ، نام علمى آن Laurus nobilis L. است.

و به هندى نيز حب الغار گفته مى‌شود.


فارسی: باهشتان، «درخت غار» ، «برگ‌بو» ، «مازريون» ، «دفنه» و «شجرة الرند» ميوۀ درخت «باهشتان» را «دهشمت» يا «حب الغار»

نزد اهل شام زند و به فرنگى لاورس نامند.

عربی:

یونانی:وانيمووسقليموس

انگلیسی:Sweet bay و Bay-tree و true Laurel و Laurel

فرانسه: Laurier commun و Laurier و Laurier sauce

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

درختيست كه تا هزار سال باقى مي ماند

و نزد يونانيین به غايت محترم بوده برگش خوشبو

و شبيه به برگ زيتون و قسمى از آن شبيه به برگ بيد

و ثمرش بقدر فندقى و پوست او رقيق و سياه

و مغز تخمش سرخ مايل به زردى و خوشبو و تلخ

و نوعى از غار می باشد كه به يونانى خاما ذافتى گويند

ساقهاى او بلندتر و برگش عريضتر و خشونت بيشتر

و در مغرب با او دباغت مي كنند کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-189

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و اهل يونان آن را بسيار احترام مى‏ نمايند و شاخه آن را در دست مى‏ دارند و از خود دور نمى‏ كنند

و حكماى ايشان از چوب آن تاج مى‏ سازند

برگ آن نرم‏تر از برگ بيد و بلندتر از آن و تلخ و خوشبو و با انجير آن را نگاه مى‏ دارند آن را خوشبو مى ‏گرداند

و مانع كرم زدن آنست و جبلى و سهلى مى ‏باشد برگ جبلى آن باريك‏تر از برگ سهلى و مخصوص به بلاد شام است

و از آنجا به مصر مى‏ برند و ثمر آن را به يونانى ذاقنى و به فارسى دهمشت نامند. کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 569




برگ‌بو گياهى است به صورت درخت و درختچۀ هميشه‌سبز و ناخزان (در مناطق با زمستانهاى خيلى سرد بايد حفاظت شود) ،

در شرايط مساعد ارتفاع آن  ٢٠ - ١۵  متر هم مى‌رسد ولى معمولا  ٨ - ٧  متر مى‌باشد.

گياهى است پلى‌گام و در عين حال ممكن است گلهاى نر و ماده و همچنين گلهاى هرمافروديت (نر و ماده در يك گل) روى يك درخت ديده

شود. برگها متناوب، سبز تيره، بيضى‌شكل، نوك‌تيز و معطر و زيبا هستند.

گلهاى آن كوچك به رنگ زرد يا خاكسترى روشن و ميوۀ آن كوچك به رنگ ارغوانى تيره و به اندازۀ دانۀ انگور مى‌باشد.

درختچه‌اى است زيبا، فرانسوى‌ها آن را لوريه شاعران   هم مى‌گويند.

تكثير آن با قلمه و قلمه‌هاى ريشه‌دار و يا با پاچوش انجام مى‌شود و پس از  ٨ - ٧  ماه ريشه‌هاى آن به قدر كافى توسعه يافته

و مستقر مى‌شود. اين درخت در خاكهاى غنى و قابل نفوذ رشد خوبى دارد.

چيدن برگهاى معطر آن براى اينكه سبزى كامل داشته باشد معمولا بايد صبح زود انجام شود و براى خشك كردن روى‌هم انباشته نشود

و در لايه‌هاى نازك و در سايه پهن و خشك شود.

خشك كردن در آفتاب موجب مى‌شود كه رنگ سبز زيباى آن قهوه‌اى شود و مقدار زيادى روغن معطر و اسانس آن از بين برود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 277

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.از نظر حكماى مغرب زمين تا اواخر قرن هيجدهم كه گياه‌درمانى، رونق وسيعى در اروپا داشت، دانشمندان و حكماى اروپا معتقد بودند كه ميوۀ درخت برگ‌بو به عنوان محرك در تسريع و تشديد قاعدۀ زنان مؤثر است و به همين دليل در مواردى به عنوان دارو براى سقط جنين به كار مى‌رفته است.

در كتاب گياه‌درمانى به نام گرت‌هربال كه در سال  ١۵٢۶  ميلادى دانشمند معروف [پيتر

تروريس**]آن را تهيه كرده و در انگلستان چاپ شده، در مورد كاربرد ميوه و برگ درخت غار چنين آمده است:


«خميرى كه از گرد حاصل از كوبيدن ميوه‌هاى اين درخت به دست آمده مخلوط با عسل براى معالجۀ رنگها و لكه‌هاى غير طبيعى پوست صورت و همچنين براى از بين رفتن دانه‌ها

و لكه‌هاى قرمز رنگى كه در پوست صورت جوانان مى‌زند تجويز مى‌شده است.»

دانشمند ديگرى به نام [كول‌پپر**]در كتابش به نام كمپليت هربال   كه در اواسط

قرن هفدهم نوشته است در مورد ميوۀ درخت برگ‌بو مى‌نويسد:

«روغنى كه از ميوۀ درخت برگ‌بو به دست مى‌آيد براى انواع ناراحتى‌هاى مفاصل، اعصاب،

معده، شكم و رحم، انواعى از لقوه‌ها و تشنجهاى عضلانى، گرفتگى عضلات يا سيخ شدن

عضلات، انواع دردها، بى‌حسى در هر نقطه از بدن و دردهاى رحمى و زهدان مفيد است،

به اين ترتيب كه محل ناراحت را روغن‌مالى مى‌كنند. براى رفع دردهاى گوش هم از چند

قطره از اين روغن استفاده مى‌شده است و يا بخور حاصل از جوشاندۀ ميوه‌ها

و برگهاى آن را با وسيله‌اى مثل قيف يا بادگير داخل گوش مى‌كرده‌اند.»

براى از بين بردن لكه‌هاى كبود خونمردگى حاصل از كوفتگى در پوست و گوشت بدن از

مالش روغن آن در محل آسيب‌ديده استفاده مى‌شده است كه خونمردگى خيلى سريع جذب

مى‌شده است، ضمنا مالش روغن آن براى رفع خارش و عوارض جرب در پوست و عوارض ورم

و آثار ضربه‌هايى مانند شلاق روى پوست بسيار مؤثر است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 278

[pejuhesh237]

و در آخر دويم گرم و خشك و دانه او كمتر از ساير اجزا کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-189

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

مغز ثمر آن گرم‏تر از برگ و پوست آن و روغن آن گرم‏تر از ساير اجزا و گرم‏تر از روغن گردكان.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 569

[pejuhesh237]

و حب الغار محلل و مدر و ترياق جميع سموم و كشنده جنين .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-189

[pejuhesh237]

و طبيخ برگ او موافق رحم و مثانه

و ضمادش جهة گزيدن زنبور و با نان

و به دستور با آرد جو برشته جهة تسكين دردهاى حاره

و مضمضهء طبيخ او با سركه جهة درد دندان

و پاشيدن آب او در خانها جهة گريزانيدن هوام

و آشاميدن او مقیّى و افراش او باعث گريختن هوام و مگس است

و مقوى فهم و رافع ربو و ضيق النفس و سرفه كهنه و رياح غليظه و مغص و قولنج

و امراض جگر و گرده و مثانه و حصاة و سپرز و وسواس و صرع و درد كمر و مفاصل و احتباس حيض

و با عسل جهة قرحهء امعا و ريه

و قطور او با روغن گل و سركه جهة گرانى سامعه و دوى و طنين

و ضماد او جهة بهق و تحليل اورام بارده مفيد

و قدر شربتش يك مثقال و بدلش سادج است يا حب محلب يا جنطيانا یا بادام تلخ و مرخى (+معده)

و مصلحش انيسون و مضر سينه و مصلح او كتيرا

و فرزجهء حب الغار مسقط جنين

و سعوط او جهة لقوة

و جلوس در طبيخ او جهة امراض مقعد و رحم نافع است

و پوست بيخ درخت او بقدر نه قيراط جهة اخراج حصاة و امراض باردهء جگر نافع

و روغن غار كه دانهء او را پخته آنچه بر روى آب ايستد بردارند

و يا از عصارهء برگ تازه و دانهء او با روغن زيتون ترتيب دهند مفتح دهنهاى رگها

و محلل و رافع اعيا و درد عصب و قشعریرهء تبهاى بارده و درد گوش و نزلات

و جرب و حكه و قوباى بلغمى و داء الثعلب و قروح ابريه و احتلاج اعضا

و سعوط او جهة شقيقه و شرب او كشندهء كرم معده و مغثى است

و نوعى از غار می باشد كه به يونانى خاما ذافتى گويند

حمول عصارهء او مدر حيض

و شرب برك او با شراب مسكن مغص است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-189

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:


افعال و خواص آن‏: محلل و مفرح و مقوى و مدر و ترياق سموم خصوص حب آن

لعوق برگ و حب آن با عسل و يا با طلا جهت امراض بارده

و با سكنجبين جهت امراض حاره و ضعف نفس و نفس الانتصاب و سيلان فضول از ريه و قروح ريه و سرفه كهنه و

و آشاميدن دهن آن با شراب انگورى جهت وجع كبد و به دستور قشر آن و آشاميدن طبيخ برگ آن مقى

و آشاميدن دو مثقال حب آن خشك سوده مسكن مغض در ساعت دهن آن مغثى و مقى و مدر بول و حيض

تمريخ به دهن آن جهت رفع قشعريره حميات

آشاميدن حب آن با شراب جهت گزيدگى مار و عقرب و ساير هوام

و به دستور ضماد بدان جهت لسع زنبور و نحل و غير اينها

آشاميدن آن و دهن آن و تمريخ بدان جهت اوجاع مفاصل و اعصاب و درد كمر و غيرها.

المضار: حب و دهن آن مرخى معده و مغثى و محرك قى.

بدل آن‏: حب المحلب و ساذج و اگر يافت نشود بادام تلخ و سيسنبر نيز گفته‏ اند.

. صاحب فلاحه گويد: چون برگ آن را با دست بچينند به قسمى كه بر زمين نيفتد و بر پس گوش خود گذارند

هر مقدار شربت كه بنوشند مست نگردند و چون در موضعى كه طفل خوابد و بترسد در خواب بگذارند ديگر نترسد

و با خود داشتن آن مورث جاه و قضاى حاجت و تكيه كردن به عصاى آن باعث حدت بصر

و تقويت همت و اغتسال بدان در حمام باعث رفع تعسر و سحر

و چون روز چهارشنبه قبل از طلوع آفتاب بخور نمايد كسى كه از ازدواج و مردى مانده باشد زايل گردد و قادر گردد

و دستور اخذ روغن آن آنست كه دانه آن را نيم كوفته در آب طبخ نمايند و بگذارند تا سرد شود آنچه بر روى آب ايستد بردارند

و يا عصاره برگ و ثمر آن را در آب طبخ دهند تا قوّت آن در آب آيد پس با روغن زيتون در قدر مضاعف

و اگر ميسر نباشد با آتش ملايم طبخ دهند تا آب برود و روغن بماند و امّا نسوزد پس صاف نموده بكار برند. کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 569-570

[pejuhesh237]

و طبيخ برگ او موافق رحم و مثانه

و ضمادش جهة گزيدن زنبور و با نان

و به دستور با آرد جو برشته جهة تسكين دردهاى حاره

و مضمضهء طبيخ او با سركه جهة درد دندان

و پاشيدن آب او در خانها جهة گريزانيدن هوام

و آشاميدن او مقیّى و افراش او باعث گريختن هوام و مگس است

و مقوى فهم و رافع ربو و ضيق النفس و سرفه كهنه و رياح غليظه و مغص و قولنج

و امراض جگر و گرده و مثانه و حصاة و سپرز و وسواس و صرع و درد كمر و مفاصل و احتباس حيض

و با عسل جهة قرحهء امعا و ريه

و قطور او با روغن گل و سركه جهة گرانى سامعه و دوى و طنين

و ضماد او جهة بهق و تحليل اورام بارده مفيد

و قدر شربتش يك مثقال و بدلش سادج است يا حب محلب يا جنطيانا یا بادام تلخ و مرخى (+معده)

و مصلحش انيسون و مضر سينه و مصلح او كتيرا

و فرزجهء حب الغار مسقط جنين

و سعوط او جهة لقوة

و جلوس در طبيخ او جهة امراض مقعد و رحم نافع است

و پوست بيخ درخت او بقدر نه قيراط جهة اخراج حصاة و امراض باردهء جگر نافع

و روغن غار كه دانهء او را پخته آنچه بر روى آب ايستد بردارند

و يا از عصارهء برگ تازه و دانهء او با روغن زيتون ترتيب دهند مفتح دهنهاى رگها

و محلل و رافع اعيا و درد عصب و قشعریرهء تبهاى بارده و درد گوش و نزلات

و جرب و حكه و قوباى بلغمى و داء الثعلب و قروح ابريه و احتلاج اعضا

و سعوط او جهة شقيقه و شرب او كشندهء كرم معده و مغثى است

و نوعى از غار می باشد كه به يونانى خاما ذافتى گويند

حمول عصارهء او مدر حيض

و شرب برك او با شراب مسكن مغص است.[color=#FF00FF]کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-189

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:


افعال و خواص آن‏: محلل و مفرح و مقوى و مدر و ترياق سموم خصوص حب آن

لعوق برگ و حب آن با عسل و يا با طلا جهت امراض بارده

و با سكنجبين جهت امراض حاره و ضعف نفس و نفس الانتصاب و سيلان فضول از ريه و قروح ريه و سرفه كهنه و

و آشاميدن دهن آن با شراب انگورى جهت وجع كبد و به دستور قشر آن و آشاميدن طبيخ برگ آن مقى

و آشاميدن دو مثقال حب آن خشك سوده مسكن مغض در ساعت دهن آن مغثى و مقى و مدر بول و حيض

تمريخ به دهن آن جهت رفع قشعريره حميات

آشاميدن حب آن با شراب جهت گزيدگى مار و عقرب و ساير هوام

و به دستور ضماد بدان جهت لسع زنبور و نحل و غير اينها

آشاميدن آن و دهن آن و تمريخ بدان جهت اوجاع مفاصل و اعصاب و درد كمر و غيرها.

المضار: حب و دهن آن مرخى معده و مغثى و محرك قى.

بدل آن‏: حب المحلب و ساذج و اگر يافت نشود بادام تلخ و سيسنبر نيز گفته‏ اند.

. صاحب فلاحه گويد: چون برگ آن را با دست بچينند به قسمى كه بر زمين نيفتد و بر پس گوش خود گذارند

هر مقدار شربت كه بنوشند مست نگردند و چون در موضعى كه طفل خوابد و بترسد در خواب بگذارند ديگر نترسد

و با خود داشتن آن مورث جاه و قضاى حاجت و تكيه كردن به عصاى آن باعث حدت بصر

و تقويت همت و اغتسال بدان در حمام باعث رفع تعسر و سحر

و چون روز چهارشنبه قبل از طلوع آفتاب بخور نمايد كسى كه از ازدواج و مردى مانده باشد زايل گردد و قادر گردد

و دستور اخذ روغن آن آنست كه دانه آن را نيم كوفته در آب طبخ نمايند و بگذارند تا سرد شود آنچه بر روى آب ايستد بردارند

و يا عصاره برگ و ثمر آن را در آب طبخ دهند تا قوّت آن در آب آيد پس با روغن زيتون در قدر مضاعف

و اگر ميسر نباشد با آتش ملايم طبخ دهند تا آب برود و روغن بماند و امّا نسوزد پس صاف نموده بكار برند[/color]کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 569-570



خواص آن مفرح و مقوى و مدر و ضد سم است خصوصا ميوۀ آن.

اگر ميوۀ آن با سركۀ خيلى رقيق خورده شود براى سردردهاى بلغمى، گازها، نفخها، صرع، وسواس، تقويت ذهن و فهم بسيار نافع است.

ماليدن روغن آن براى درد اعصاب و رفع حواس‌پرتى و افزايش حافظه خوب است.

اگر ساييدۀ ميوۀ آن با روغن گل سرخ و سركه مخلوط شود، قطرۀ آن براى رفع دردهاى سر و گوش و رفع صدا و طنين در گوش و ثقل سامعه مفيد است

و موجب تقويت گوش مى‌شود و همچنين اگر قطرۀ روغن آن مصرف شود نيز همين نتايج را براى گوش خواهد داشت.

مضمضۀ دم‌كردۀ برگ آن براى تسكين درد دندان مفيد است.

اگر با ميوه و برگ كوبيدۀ آن مخلوط با عسل انگشت‌پيچ درست شود خوردن آن براى امراض سرد

و اگر با سكنجبين انگشت‌پيچ درست شود خوردن آن براى امراض گرم و زخمها و جراحات ريه و سرفۀ كهنه و تنگى نفس مفيد است.

خوردن ميوۀ آن براى تحليل باد و گازهاى غليظ و دل‌پيچه و امراض كبد و طحال و با عسل براى زخم روده‌ها و خوردن روغن آن با سركۀ انگور براى درد كبد مفيد است.

اگر  ١٠  ميلى‌گرم ميوۀ آن را ساييده و بخورند دل‌پيچه را فورا تسكين مى‌دهد.

روغن آن ايجاد آشفتگى و دل‌به‌هم خوردن مى‌كند و قى‌آور است و ترشح ادرار را زياد مى‌كند و ترشح حيض را افزايش مى‌دهد.

اگر در دم‌كردۀ آن بنشينند براى امراض كليه و مثانه و رحم مفيد است.

خوردن ميوۀ آن براى خرد كردن سنگ مثانه نيز مفيد است و شياف تهيه‌شده از ميوۀ آن موجب سقط جنين مى‌شود.

خوردن و يا ماليدن روغن آن در مواضع درد براى رفع دردهاى مفاصل و درد كمر مفيد است، ماليدن روغن آن با سركه روى پوست براى رفع لكه‌هاى جلدى مؤثر است.


اين گياه داراى ضررهايى نيز هست. ميوه و روغن آن معده را سست كرده و قى‌آور است و مضر سينه مى‌باشد و اصلاح آن با خوردن كتيرا ميسر است.

مقدار خوراك از ميوه و برگ آن  ١٠ - ٢  گرم است. مقدار  ١٠  گرم آن مسهل است.


روش اول: حب الغار خشك را نيم‌كوب كرده و در روى الك بريزند و روى بخار آب جوش گذارند تا نرم شود، سپس آن را در كيسۀ محكمى ريخته و آن كيسه را در ميان دو قطعه آهن

سوراخ‌دار كه با آب جوش گرم شده باشند گذارده و فشار مى‌دهند.

روغنى كه از آن خارج مى‌شود با كاغذ صاف كنند. سابقا در بازار ايران برگ‌بو را به نام «سازج هندى» عرضه مى‌كردند.

روش دوم: دانۀ گياه يا حب الغار را گرفته در آب بپزند و بگذارند سرد شود قشرى كه روى آب مى‌گيرد بردارند.

روش ديگر اين است كه ميوه و برگ آن را بپزند و پس از آن عصارۀ آنها را با فشار گرفته با دو برابر وزن آن روغن زيتون مخلوط، روى آتش ملايم بگذارند، آن‌قدر كه آب آن تبخير شود

و روغن بماند و دقت شود كه نسوزد و آن روغن را به كار برند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد2 ص 278-279-280

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.ميوۀ اين درخت داراى اسانس روغنى فرّارى است كه داراى مقدار زيادى اسيد لوريك است.

اسيد لوريك از اسيدهاى چرب است كه به شكل متبلور سفيد درمى‌آيد.

در برگهاى خشك برگ‌بو نيز از  ٣ - ١  درصد اسانس روغنى فرّار بسيار معطر وجود دارد كه از طريق تقطير مى‌توان استخراج نمود.

در برگهاى گياه نيز اسانس روغنى فرّار وجود دارد.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 277