معرفت به زمان 25 ربیع الاول 1440

[نبض زمان]

اعلان نماينده مجلس براى كشف رودخانه جاري و ذخائر عظيم آب در عمق 1000 متري سيستان
و تكذيب آن توسط وزارت نيرو بخاطر استراتيزيك بودن آن و استمرار رويه اسراف آب

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی چندی پیش درباره کشف یک سفره آب زیرزمینی جزئیاتی ارایه و اظهار کرده بود: کار این چاه بزرگ با عمق هزار و 200 متر آغاز شده و آب آن هم به صورت آرتزین و قابل شرب است.

به گفته حبیب الله دهمرده، این نخستین چاهی است که به این شکل و عمق مورد بهره‌برداری قرار گرفته است و اگر لازم باشد تا عمق 5 هزار متر هم ادامه پیدا خواهد کرد.
دهمرده این را هم گفته بود که بر اساس نظریه کارشناسان، آب زنده و جاری است و آب مرده‌ای نیست. محسن بیدی روزنامه نگار در صفحه اینستاگرام خود نوشته، این سفره آب زیرزمینی، از کوههای هندوکش و از طریق منطقه سیستان وارد ایران می شود و پس از سپری کردن منطقه کویری ایران، به خلیج فارس و دریای عمان می ریزد. عظمت این سفره آبی که به شکل رود در عمق 1000 متری زمین در جریان است.

به گفته وی، اکنون مجموع مصرف آب شرب کشور طبق آمار سال96 حدود7 میلیارد متر مکعب است و این سفره زیر زمینی به تنهایی بیشتر از 1000 میلیارد متر مکعب آب سالم و شیرین(معادل حدود173 سال مصرف آب شرب کل ایران) در خود جای داده است.

[نبض زمان]

کشف دریای پنهان در دل کویر لوت ایران

شناسایی یکی از بزرگترین سفره های آب زیر زمینی آب جهان در ایران سفره آب زیر زمینی که از کوههای هندوکش و از طریق منطقه سیستان وارد ایران می شود و پس از طی کردن منطقه کویری ایران، به خلیج فارس و دریای عمان می ریزد. عظمت این سفره آبی که به شکل رود در عمق 1000 متری زمین در جریان است

[نبض زمان]

کشف آب در عمق ۱۰۰۰ کیلومتری زمین

دانشمندان در اقدامی دیدنی موفق به کشف ردپای آب در عمق یک هزار کیلومتری زمین شدند.
به گزارش کلیک، با گذشت چند دهه از مرگ ژول ورن نویسنده مشهور کتاب های تخیلی به نظر می رسد یکی از تخیلات وی که در کتاب هایش امده بود به حقیقت نزدیک شده است؛ زیرا گروهی از دانشمندان به سرپرستی استیو جیکوبسن از دانشگاه نورث وسترن آمریکا در الینویز ردپای آب را در عمق یک هزار کیلومتری زمین یافته اند.

جیکوبسن در این خصوص می گوید: این کشف نشان می دهد که منابع عظیمی از آب که فراتر از تصورات ما است در زمین وجود دارد.به نوشته نیوساینتیست، آبی که در عمق یک هزار کیلومتری زمین کشف شده در جایی پیدا شده که تاکنون کسی تصور آن را نمی کرده است.
دانشمندان تخمین می زنند عمقی که آب مورد نظر شناسایی شده در حد فاصل یک سوم مانده تا لبه هسته زمین قرار دارد.اما چگونگی کشف ردپای آب در عمق یک هزار کیلومتری زمین در نوع خود جالب توجه است.

دانشمندان وجود آب در این منطقه را از روی الماسی تأیید کرده اند که به ۹۰ میلیون سال پیش تعلق دارد. این الماس از دل آتشفشانی در نزدیکی رودخانه سائو لوئیز برزیل خارج شده است.پیشتر دانشمندان موفق به شناسایی آب تا عمق ۶۰۰ کیلومتری زمین شده اند. آنها آب مخلوط با سنگ و صخره را در این عمق کشف کرده بودند. اما حالا رکوردی تازه در این زمینه به ثبت رسیده است.

[نبض زمان]

ماجرای کشف آبشارهای کویر لوت

کویر لوت یکی از عرصه های بکر طبیعی دنیاست این عرصه پهناور کویری به ظاهر عاری از حیات بدون شک اسراسر آمیزترین گستره فلات ایران محسوب می شود و جالب اینکه تا یک دهه قبل کوچکترین اطلاعات مستندی در خصوص این منطقه وجود نداشت و تصور می شد کاملا فاقد حیات است.اما طی دهه گذشته رفته رفته کاشفان کویر و ماجراجویان طبیعت با حضور در قسمتهای مختلف این کویر هر روز پرده ای جدید از رازهای سر به مهر این منطقه برداشته اند.

وجود عارضه های طبیعی سر به فلک کشیده کلوتها که به شهر پری های کویر شهرت دارند و از فرسایش باد خاک ایجاد شده اند، وجود گرمترین نطقه زمین در کویر مرکزی و همچنین گودترین نطقه ایران در این کویر هر روز بر رکوردهای این پهنه می افزاید و جالب اینکه در این مکان که تصور می شد کوچکترین حیاتی در آن یافت نمی شود جلوه های بدیع از طبیعت بکر وجود دارد و حتی در گرمترین نطقه زمین نیز نوعی عنکبوت زندگی می کند.اما مهمترین تهدیدی که در کویر هر گردشگر و ماجراجویی را تهدید می کند کمبود آب است گمان می رود در کویر شهداد و گسترده تر از آن کویر لوت کمترین منابع آبی وجود داشته باشد.

وقتی نام کویر شهداد در ذهنم تداعی می شود بی درنگ تصویر ماده گاوی کشته بر پهنه کویر در گندم بریان در ذهنم می آید که یکی از عکاسان کرمانی آن را شکار کرده بود، حیوان به سبب بی آبی و دوری از آبادی در کویر تلف شده و به دلیل گرمای فراوان هوا تمامی آب بدنش تبخیر شده بود اما شگفت آن بود که در گرمای نزدیک ۷۰ درجه ای گندم بریان هیچ باکتری وجود نداشت که بتواند بدن این حیوان را تجزیه کند و نتیجه اش پیکر خشکیده اما سالم حیوان بود که سالها در کویر رها شده بود.

داستان شورانگیز رودخانه شور در لوت
اما در همین کویر و تنها چند کیلومتر آن سو تر در دمای بالای ۵۰ درجه لوت یکی از رودخانه های دائمی ایران وجود دارد که هیچ گاه نخشکیده است و از شمال کویر لوت جریان می یابد و به جنوب این کویر در استان کرمان ختم می شود اما سرانجام این رودخانه چه می شود؟ این سوال ذهن بسیاری از ماجراجویان کویر را به خود مشغول کرده است و جواب این سوال به کشف چندین آبشار در اعماق همین کویر منجر شده است.
برای کنکاش ماجرای داستان شور انگیز رودخانه شور کافیست دل به دریای بی کران کویر لوت بزنید اما این سفر چند ضرورت دارد که اگر جدی گرفته نشوند مسلما منجر به سفری بی بازگشت از کویر خواهد شد.
به همراه داشتن بلد محلی و همچنین تجهیزات ارتباطی و کویرنرودی از اهمیت فوق العادی در این سفر برخوردار است و همچنین چون در برخی از قسمتهای کویر به خصوص در گندم بریان و کویر مرکزی گاه دمای هوا به بالای ۶۰ درجه در طول تابستان می رسد، سفرهای اکتشافی باید یا در طول شب انجام شود و یا اینکه این سفرها باید در فصل پاییز و زمستان صورت گیرد.
به هر روی پس از طی کردن ۴۷ کیلومتر از جاده شهداد به سمت نهبندان که تنها جاده عبوری از قلب کویر است و گذر از چند روستا که جزو معدود سکونتگاههای بشری در این منطقه هستند و محلی های شفیع آباد و ده سیف آنها را می خوانند و عبور از نبکاها که به گلدانهای کویر شهرت یافته اند باید پای از تمدن به سمت کویر بی پایان بگذارید و از جاده اصلی خارج شوید.
پس از طی مسافتی معادل ۴۲ کیلومتر نخستین نشانه های رودخانه شور نمایان می شود و در کویری که تا چشم کار می کند تنها ماسه و شن است پهنه ای از آب که همچون ماری سفید رنگ در کویر می خرامد و پس از هزاران کیلومتر به جنوب کویر می رسد نمایان می شود.
اما شگفت آور در کویر شهداد وجود این رودخانه نیست در این عرصه شنی و بی منتها شگفت این است که صدای شر شر آبشارهایی بزرگ را بشنوید و در نهایت منظره ای را ببینید که اکثرا در مکانهای پر آب دیده می شود.همه اینها در حالی است که تا چندی قبل از کویر لوت به عنوان مکانی عاری از حیات یاد می شد اما حالا این مکان یکی از سکونتگاههای بکر حیات وحش لقب می گیرد.

[نبض زمان]

شروع اجراى طرح در سال 96 با حضور رئيس جمهور روحاني كليد زده شده است و در سال 97 به بهره بردارى مي رسد

استفاده از آبهاي ژرف در سیستان و بلوچستان + مصاحبه
نخستين بار در سيستان وبلوچستان طرح بهره برداری از آبهاي ژرف در منطقه سيستان درحال اجراست.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز سیستان و بلوچستان ، سرپرست فرمانداري هامون گفت: طرح بررسي و مطالعه آب هاي ژرف در پي خشكسالي هاي اخير و با هدف استفاده بهينه از آب هاي زير زميني، در دستور كار وزارت نيرو قرار گرفت و با سفر رييس جمهور به استان در سال ٩٦، این طرح با تخصيص اعتبار لازم آغاز شد.
كيخا با اعلام اینکه اين طرح در محدوده ي شهرستان هامون در حال اجراست، ادامه داد: پيمانكاري اين طرح بر عهده ي بنياد مستضعفان كشور است و بعد از مرحله تحقيقاتي و آزمايشي و انجام مطالعات زمين شناسي جهت بهره برداري از اين آب ها تصميم گيري مي شود و اولويت با تامين آب شرب است.

مدير اجرايي طرح بهره برداری از آبهاي ژرف در منطقه سيستان نیز گفت: يكي از بهترين نقاط برای رسيدن به آب هاي ژرف منطقه شناسايي شده و در حال حاضر در مرحله ساخت محل استقرار دستگاه در ابعاد ١٢٠ در ١٢٠ متر برای حفر چاهی به عمق ٢ هزار متر هستیم.
میرفردی افزود : اين طرح از ابتداي بهمن آغاز شده و تاكنون ٣٥ درصد پيشرفت فيزيكي دارد.

وي گفت : تيم هاي زمين شناسي بررسي هاي سطحي خود را انجام داده اند و اميدواريم تا خرداد سال ٩٧ اين پروژه به بهره برداري برسد.

آخرین وضعیت رودخانه ژرف در سیستان و بلوچستان / اینجا یک اتفاق تاریخی در حال رخ دادن است

جدیدترین جزئیات حفر رودخانه ژرف سیستان و بلوچستان در عمق 2200 متری
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی درباره آخرین وضعیت رودخانه ژرف در سیستان و بلوچستان توضیح داد.


به گزارش خبرگزاری خانه ملت، حبیب‌الله دهمرده نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی درباره آخرین وضعیت رودخانه ژرف در سیستان و بلوچستان،‌ اظهار داشت: در رابطه با آب ژرف سیستان وبلوچستان مطالب اساسی وجود دارد.
وی با بیان اینکه یک اتفاق تاریخی در حال رخ دادن است،‌ افزود: این کار یک پروژه بسیار طولانی است که تفاهم نامه‌ای بین آقای چیت چیان وزیر وقت نیرو و آقای ستاری شکل گرفت. حفاری چاه هم به صورت کامل انجام شده و در نتیجه این کار بزرگ انجام شد.

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح کرد: کار این چاه بزرگ با عمق هزار و 200 متر آغاز شده و آب آن هم به صورت آرتزین و قابل شرب در آمد.
وی ادامه داد: در حال حاضر عمق چاه به دوهزار و 200 متر رسیده است. در جریان ایجاد این چاه هم از 150 نوع تجهیزات استفاده شد.
دهمرده با اشاره به اینکه این اولین چاهی است که به این شکل و عمق مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، گفت: تا بحال چنین چاهی در کشور نداشتیم؛ از آنجایی که چاه آزمایشی بود نمونه هر لایه‌ آن در داخل و خارج کشور باید مورد آزمایش قرار گیرد.

وی ادامه داد: کار فوق‌العاده بزرگی بود. اواخر برای اینکه کار ادامه پیدا کند اختلافاتی بین آقای ستاری معاون علمی فناوری رئیس جمهور و وزارت نیرو وجود داشت اما اخیرا برطرف شده و تفاهم نامه‌ای بین وزارت نیرو و آقای ستاری تنظیم شده است.
این نماینده مجلس دهم شورای اسلامی بر همین اساس اضافه کرد: حال ما منتظریم که این چاه کامل شده و مورد بهره برداری قرار گیرد. اگر لازم باشد تا عمق 5 هزار متر هم ادامه پیدا خواهد کرد و نظر ما هم بر این است این چاه کامل شود.
وی تصریح کرد: نتایج بسیار خوبی تاکنون به همراه داشته و حتی آب بر اساس نظریه کارشناسان آب زنده و جاری است و آب مرده‌ای نیست.
دهمرده در خاتمه یادآور شد: امیدواریم یک اتفاق تاریخی و مهم و بزرگی در ایران و جهان اتفاق بیفتد که دیگران هم از آن استفاده کنند.

[نبض زمان]

فارس گزارش می‌دهد

سرنخ‌های جدید از آب‌های ژرف
۳ استان دیگر هم به برنامه اکتشاف اضافه شدند

کشف منابع آب ژرف در سیستان و بلوچستان باعث شده حفاری‌ها با سرعت بیش‌تری در این منطقه انجام شده و این اقدام در ۳ استان دیگر نیز آغاز شود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، وجود اختلافات فراوان در خصوص مناسب بودن و یا مشکلات استخراج آب‌های ژرف باعث شده تا همچنان این برنامه دچار وقفه شود اما مدتی است که آغاز یک پروژه حفاری با کارفرمایی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بارقه امید را در منطقه سیستان و بلوچستان که از کم آبی رنج می برد ایجاد کند.
درباره برداشت آب‌های ژرف در کشور اختلاف نظر کارشناسی در میان کارشناسان دانشگاهی و مسئولان وجود دارد. برخی کارشناسان بر این عقیده هستند که برداشت آب های ژرف که گفته می شود در عمق بیش از 1000 متری از سطح زمین قرار دارد از دیدگاه زمین شناسی و زیست محیطی به صلاح نیست. در طرف مقابل برخی دیگر از کارشناسان نیز اعتقاد دارند که اگر این آب ژرف ماهیت رودخانه ای داشته باشد و وارد دریای عمان شود می‌تواند برای کشور مفید و مناسب باشد.

* حفاری در چهار استان برای اکتشاف و استخراج آب‌های ژرف
در دوره‌ای که چیت چیان در دولت یازدهم وزیر نیرو بود از استخراج و مطالعه آب های ژرف حمایت کرده و اعلام کرده بود که دستیابی به آب‌های ژرف که در دستور کار دولت تدبیر و امید قرار گرفته موجب تامین منابع آبی پایدار برای کشور خواهد شد بنابراین طرح اکتشاف آب‌های ژرف از اعماق زمین قرار است با کمک محققان روس در ایران اجرایی شود.
بعد از این اظهارات در سال ۹۶ تلاش‌ها برای اکتشاف دقیق و استخراج آغاز شد و علاوه بر روس ها یک شرکت نفتی که زیر مجموعه بنیاد مستضعفان بود کار حفاری اکتشافی را در سیستان و بلوچستان آغاز کرد. اگر چه گفته می شود این حفاری‌ها به غیر از سیستان و بلوچستان در ۳ استان دیگر بطور همزمان آغاز شده است.
گفته می شود وزارت نیرو قرارداد نسبتا بزرگی با روس‌ها برای اکتشاف و استخراج آب های ژرف منعقد کرده است که بر اساس آن قرار است شرکت روس شناسایی پتانسیل‌ها با نقشه‌های سطحی زمین شناسی و مطالعات ژئوفیزیک و در نهایت حفاری چاه در بلوک‌های اکتشاف آب در نقاط عمیق و ژرف را انجام دهد.

* تلاش‌‌ برای بهره‌برداری از رودخانه زیرزمینی ۱۰۰ میلیارد مترمکعبی در سیستان و بلوچستان
حبیب الله دهمرده نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی در این باره در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، با اشاره به تلاش‌ها برای بهره‌برداری از رودخانه‌ زیرزمینی با ظرفیت 100 میلیارد متر مکعب آب در سیستان،‌ اظهار داشت: بحث مربوط به پروژه چاه آب رژفی است که سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور آن را شروع کرده است.
وی افزود: از مدتی پیش کارهای مربوط به این چاه آب را آغاز کردند که حفاری‌های چاه هم انجام شده است؛ البته این موضوع برای اولین بار است که انجام می‌شود که درباره آن به نتایج خوبی هم دست یافته‌اند.
فهمی نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی درباره کشف یک سفره آب زیرزمینی جزئیاتی ارائه و اظهار کرده بود: «کار این چاه بزرگ با عمق هزار و 200 متر آغاز شده و آب آن هم به صورت آرتزین و قابل شرب است.»

به گفته حبیب الله دهمرده، این نخستین چاهی است که به
این شکل و عمق مورد بهره‌برداری قرار گرفته است و اگر لازم باشد تا عمق 5 هزار متر هم ادامه پیدا خواهد کرد. دهمرده این را هم گفته بود که بر اساس نظریه کارشناسان، آب زنده و جاری است و آب مرده‌ای نیست. در فضای مجازی برخی مطالب حاکی از این است که این سفره آب زیرزمینی، از کوه‌های هندوکش و از طریق منطقه سیستان وارد ایران می‌شود و پس از سپری کردن منطقه کویری ایران، به خلیج فارس و دریای عمان می‌ریزد. این سفره آبی به شکل رود در عمق 1000 متری زمین در جریان است. برپایه نوشته‌های فضای مجازی، اکنون مجموع مصرف آب شرب کشور طبق آمار سال96 حدود7 میلیارد

متر مکعب است و این سفره زیر زمینی به تنهایی بیشتر از 1000 میلیارد متر مکعب آب سالم و شیرین (معادل حدود173 سال مصرف آب شرب کل ایران) را در خود جای داده است.
دهمرده با اشاره به اینکه وزیر کشور و دیگر مسئولان هم از این پروژه بازدید داشتند،‌گفت: ادامه کار و تکمیل آن بر عهده وزارت نیرو خواهد بود. البته تفاهم نامه و قراردادی در این میان تنظیم شده است.
وی ادامه داد: قبلا آقایان ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و سعیدی کیا از بنیاد مستضعفان این کار را شروع کردند؛ عملیات حفاری و موارد مشابه با شرکت‌های وابسته به بنیاد مستضفعان انجام شده است.

*نخستین چاه ژرف در منطقه سیستان در عمق ۲ هزار متری زده شد
سید محمدمهدی زاهدی عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه برای استفاده از آب‌های ژرف که زیر یک هزارمتر است اقدام شده، گفت: نخستین چاه در منطقه سیستان و بلوچستان و زابل در عمق ۲ هزار متری زده شده و آب آن در دست آزمایش است.
وی یادآور شد: تلاش می‎شود حجم آب این چاه افزایش و از ۱۰ لیتر به ۴۰ لیتر بر ثانیه برسد و اگر وزارت بهداشت سلامت آن را تأیید کند اتفاق بزرگی درکشور رخ می‎دهد.
گسل‌های ایران ذخیره بسیار خوبی از آب گسلی تجدیدپذیر دارند
در این باره مرتضی تیموری رئیس جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان هم می‌گوید: مطالعات فعلی گواه بر این است که با احتمال بسیار زیاد گسل‌های ایران و از جمله گسل‌های پهن استان اصفهان ذخیره بسیار خوبی از آب گسلی تجدیدپذیر دارند که قابل بهره‌برداری است و شواهد بسیار زیادی در بخش‌هایی از این استان بر وجود آب‌های ژرف (آب‌های گسلی) دیده و شنیده شده است.

وی با اشاره به اینکه حدود 15 سال پیش نیز مطالعات ژئوفیزیک در شهر کوهپایه انجام و چاهی حفر شد که آب خوبی هم از آن حاصل شد و هنوز هم فعال است، اضافه کرد: مویرگ‌های گسلی با آن چاه برخورد کرده است که در این وضعیت بحرانی باز هم آب‌دهی می‌کند؛ وجود قنات‌های فعال و بدون تغییر دبی در شهر بم کرمان و وجود چشمه‌های آب شیرین در کف خلیج فارس نیز گواه بر وجود پتانسیل بسیار خوبی در آب‌های ژرف در کشور است.
شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران بزرگ‌ترین شرکت کارفرمایی دولتی کشور در حوزه آب محسوب می‌شود که وظیفه اصلی و میدانی استحصال آب را در شکل کلان آن در کشور بر عهده دارد،
آفتاب یزد در این باره با یک منبع آگاه در این شرکت گفت‌وگو کرد، وی در این‌باره به آفتاب یزد گفت :
«ما در مورد آب ژرف در کشورمان با دو مقوله متفاوت رو به رو هستیم که در چند روز اخیر مشاهده کرده‌ام که در تمام اخبار و رسانه‌ها کلاً این دو را با یکدیگر قاطی کرده‌اند.یک جریان آب غیر طبیعی وجود دارد که در عمق بالای 7 تا 8 هزار متری وجود دارد، سر منشا این نوع آب را با توجه به تشعشعات طبیعی رادیو اکتیو که وجود دارد، تعیین
می‌کنند.

دوستان روسي با کمک ماهواره‌ها مشاهده کرده‌اند که جریان این آب از کوه‌های
هندو کش از زیر زابل می‌آید زیر کرمان، 90 درجه
می‌چرخد و بعد به دریای عمان می‌ریزد.
این آب در عمق 7 تا 8000 متری است. البته بعضی وقت‌ها مشاهده شده است که این آب در عمق 6 هزار متری می‌آید.
پیش از این ملوان‌های که در کناره کنارک و جاسک بودند می‌دانستند که در برخی جاهای دریاى عمان آب کاملاً شیرین است.
نیروی دریای ارتش از این مسئله تعجب کرد و تحقیق کرد، دید که در برخی جاهای دریا دهانه‌هایی وجود دارد که آب کاملاً شیرین با فشار و در حجم بالا به دریا می‌ریزد، به گونه‌ای که ملوان‌ها لیوان را درون آب می‌زدند و آب شیرین می‌نوشیدند.
این مسئله را ملوان‌ها طی نسل‌ها می‌دانستند.

غیر از این؛ نوع دوم آب‌های ژرفی وجود دارد که بین حداکثر 2300 متر تا حداکثر 4 هزار متر وجود دارد که به آن آب‌های فسیل یا آب‌های ژرف می‌گویند که منظور ما این نوع آب‌ها است و دولت هم صرفاً روی این نوع آب کار می‌کند. ما فاز یک بررسی روی این نوع آب را تمام کرده‌ایم و نتیجه نیز به نهادهای بررسی‌کننده اعلام شده است.
مهم‌ترین بحث در حال حاضر این است که طبق استاندار ملی آب‌های استحصال شده از منابع غیر متعارف، باید سطح تشعش عناصر رادیو اکتیو از یک سطح خاص موجود در جدول تناوبی بیشتر نباشد. لازم است توضیح دهم، هر چیزی در جهان، هر مولکولی یک سطح معینی از تشعشعات رادیو اکتیو را دارد، یعنی شما گوشی تلفنتان را درون کمد بگذارید، دارای سطحی از تشعشعات رادیو اکتیو است. باید کارشناسان در مورد میزان و سلامت نوع تشعشعات این نوع آب‌های ژرف تحقیقات سخت‌گیرانه و کاملی انجام دهند تا به یک نتیجه دقیق برسند. اطمینان از سلامت این نوع آب مهم‌ترین مقوله فعلی است. باید دید که آیا این نوع آب برای شرب مناسب است یا مصارف دیگر. وزارت نیرو نمی‌خواهد بعداً به بی‌تدبیری متهم شود، به همین خاطر تمایلی به اطلاع‌رسانی ندارد و بسیار بادقت گام بر می‌دارد و بیشتر روی تحقیق علمی متمرکز شده است.»
وی افزود : «البته خاطرنشان می‌کنم که لزوماً این آب مشکلی ندارد و کسی نمی‌گوید که این آب سالم نیست،فقط می‌خواهیم که طی تحقیقات بیشتر مطمئن شویم. بار اول معاونت تحقیقات و فناوری ریاست‌جمهوری این تحقیقات را بر عهده گرفتند، آنها در ابتدا رفتند منطقه طبس و چاه‌های نمونه خیلی عمیق حفر کردند که به نتیجه‌ای نرسیدند و مته‌ها شکست، بعد کار را به ما واگذار کردند و ما در منطقه زابل موفق شدیم که به آب برسیم.

در حال حاضر نیز این امید و گمانه‌زنی وجود دارد که در منطقه فلات مرکزی این نوع آب‌های ژرف وجود داشته باشد، یعنی شرق زاگرس و جنوب البرز. باید امید داشت و علمی و دقیق گام برداشت، البته در مورد استفاده نهایی از این نوع آب در مجامع دولت، بالاتر از وزارت نیرو تصمیم‌گیری خواهد شد.

[نبض زمان]

دستیابی به "آب‌های ژرف"؛ نقطه‌ای امیدبخش برای مردم سیستان

در سال‌های اخیر نسخه‌های فراوانی توسط مسئولان و کارشناسان برای حل مشکلات ناشی از خشکسالی در سیستان و بلوچستان پیچیده شده و پروژه استحصال آب‌های ژرف یکی از آنها بود که امروز خوشبختانه به ثمر نشسته است.



به گزارش خبرگزاری تسنیم از زابل، بی‌آبی و خشکسالی چند سالی است مثل میهمانی ناخوانده در همه جای ایران جا خوش کرده و از جنوبی‌ترین نقطه کشور تا استان‌های شمالی را در بر گرفته طوری که هیچ نقطه‌ای در کشور از گزند آن در امان نیست.
شاید اگر 20 سال قبل می‌شنیدیم روزی ممکن است مناطق سرسبز شمال کشور با کاهش شدید بارندگی مواجه شود و لب‌های ساکنین استان‌های جنوبی ایران از عطش ترک بردارد باورمان نمی‌شد اما حالا نه‌ تنها خشکسالی تمامی کشورمان را در بر گرفته، بلکه عدم مدیریت صحیح منابع آبی و بی‌وفایی کشورهای همسایه نسبت به وعده‌هایشان بر این مشکل افزوده تا حالا مردم شاهد خشک شدن دریاچه‌های هزاران‌ ساله‌ای چون هامون، ارومیه، گاوخونی و رودخانه‌های پرآبی چون سرباز، زاینده‌رود و کارون باشند.


سیستان و بلوچستان کلکسیون معضلات زیست‌محیطی
سیستان و بلوچستان را باید مظلوم‌ترین استان ایران دانست چون در این استان مرزی کلکسیونی از معضلات زیست‌محیطی کنار بی‌وفایی کشورهای همسایه و عدم مدیریت صحیح آب از سوی مدیران و مسئولان استانی و کشوری دست در دست هم داده‌ تا 100 درصد این استان دچار خشکسالی شود و بسیاری از مردم استان مجبور به مهاجرت به دیگر مناطق کشور شوند و یا در بحرانی‌ترین شرایط بی‌آبی زندگی کنند و چشم به آسمان بدوزند تا روزی برسد که قهر طبیعت به پایان برسد.

موضوع کمبود آب و خشکسالی در منطقه سیستان بیش از دیگر نقاط استان پهناور سیستان و بلوچستان به چشم می‌خورد، چرا که آب این منطقه پیش از این از طریق حق‌آبه‌ای که کشور افغانستان در رودخانه هیرمند رهاسازی می‌کرد تامین می‌شد و طبق آمار رسمی منتشر شده ورودی آب رودخانه هیرمند در سال جاری حدود 98 درصد کاهش داشته است.
علاوه بر آن تالاب بین المللی هامون که پیش از این منبع اصلی اشتغال صیادان و دامداران منطقه سیستان بود به کلی خشک شده و ریزگردهای موجود در بستر خشکیده آن به منبعی برای ریزگردها تبدیل شده که در پی وقوع بادهای 120 روزه در بسیاری از ماه‌های سال نفس‌کشیدن را نیز برای مردم سیستان دشوار می‌کند.
در طول سال‌های اخیر نسخه‌های فراوانی توسط مسئولین و کارشناسان امر برای حل مشکلات ناشی از خشکسالی در این استان پیچیده شده که برخی از آنها در همان ابتدای امر با شکست مواجه شد و برخی نظیر آبرسانی سقایی با مشکلات فراوان هنوز هم به کار خود ادامه می‌دهد تا حداقل نیاز برخی روستاها با سهمیه روزانه 15 لیتری آب به ازای هر نفر در هر شبانه‌روز رفع شود، اما میان تمامی این طرح‌ها دو پیشنهاد بیش از همه موجب دلگرمی مردم شد که یکی استفاده از ظرفیت‌های بومی برای بارورسازی ابرها و سازش با کشور افغانستان برای رهاسازی آب به دریاچه هامون بود و دیگری که چند وقتی شرح آن نقل محافل علمی و مجامع خانوادگی مردم این استان شده استفاده از "آب‌های ژرف" است.


آب‌های ژرف راه نجاتی برای بحران بی‌آبی
در واقع آب‌های ژرف که به آب‌های فسیلی نیز معروف هستند در طول میلیون‌ها سال در اعماق زمین محبوس شدند که به‌ دلیل عدم تجدیدپذیری مجدد بسیار ارزشمند بوده و از آنها به‌ عنوان منابع آبی استراتژیک نیز یاد می‌شود به‌ گونه‌ای که برخی دانشمندان این منابع آبی را راه نجات بشریت در بحران‌های آبی آینده می‌دانند اما در برخی از نقاط جهان این منابع تنها راه چاره جهت گذر از بحران آبی است؛ بنا به گفته کارشناسان اگر در کشور لیبی از این منابع استفاده نمی‌شد دیگر هیچ نقطه‌ای از این کشور قابل سکونت نبود.
لیبی اولین کشوری بود که از این منبع استفاده کرد، در واقع حتی کشف این منابع خدادادی نیز کاملاً اتفاقی بود به‌ گونه‌ای که اولین بار در سال 1953 و در حین حفاری‌های نفتی کشف شد که در همان ابتدا و پس از انجام تحقیقات و مطالعات کارشناسی حجم این مخزن عظیم آب زیرزمینی در حدود 150 هزار کیلومترمکعب تخمین زده شد. اردن و عربستان دیگر کشورهایی هستند که از این منابع استفاده کرده‌اند و از آن جهت تأمین آب آشامیدنی و حتی کشاورزی بهره جسته‌اند اما پس از کشف آلاینده‌های رادیواکتیوی در آب‌های این مناطق پروژه استخراج آن متوقف شد.


ایران به‌ دنبال استفاده از آب‌های فسیلی
ایران با توجه به نیازهای موجود و خشکسالی‌های یک دهه اخیر به‌ دنبال بهره‌برداری از آب‌های فسیلی است. تیرماه سال 95 پیشنهاد طرح استفاده از آب‌های ژرف در مجلس شورای اسلامی ارائه شد تا بر اساس آن مطالعات برای بهره‌برداری و استفاده از ظرفیت آب‌های ژرف در سیستان آغاز شود، برآوردها نشان می‌دهد که در مناطقی مانند خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان اولویت حفاری برای رسیدن به آب ژرف وجود دارد و به‌ طور کلی حفاری هر حلقه چاه اکتشافی در بلوک‌ها، نقاط عمیق و ژرف مناطق ذکر شده به چیزی در حدود 30 میلیارد تومان اعتبار به‌ صورت سالانه نیاز دارد.
پس از انجام مطالعات اولیه و بررسی گزارش‌های موجود و موافقت تعدادی از دستگاه‌های اجرایی با پیشنهاد مربوط به استخراج آب‌های عمیق ایران که بر اساس مطالعات انجام‌ شده در عمق 500 تا 3000 متری سطح زمین قرار دارد، در نهایت بخشنامه‌ای ویژه با هدف تأمین آب شرب اضطراری استان سیستان و بلوچستان در قالب انجام حفاری آب ژرف در اختیار وزارت نیرو قرار گرفت تا شاید بهره‌برداری از این آب‌ها پایانی بر بی‌آبی چندین‌ ساله این منطقه از کشورمان باشد. در این راستا وزارت نیرو تفاهم‌نامه‌ای با بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی منعقد کرد که بر اساس آن به حفر چاه آب اقدام کنند و شرکت حفاری و اکتشاف انرژی گستر پارس متعلق به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی که از شرکت‌های با سابقه در این زمینه محسوب می‌شود به میدان آمد تا گامی مثبت در راستای دستیابی به یک فناوری بومی بردارد.
فناوری بومی‌ شده استحصال آب ژرف که جزو پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیاست، در اکتشاف آب‌های زیرزمینی در اعماق بیش از 2 هزار و 500 متری زمین و حفر چاه‌های آب ژرف برای بهره‌برداری از این آب‌های زیرزمینی به‌ کار برده می‌شود و قابل بهره‌برداری در زمینه مقابله با خشکسالی و بحران کم‌آبی است. فناوری بهره‌گیری از آب‌های ژرف که امروز در سیستان و بلوچستان در عمق حدود 2 هزار و 500 متری به نتیجه رسیده در اختیار کشورهای معدودی است و می‌توان از این رخداد علمی عملی به عنوان یک دستاورد بزرگ یاد کرد.


آب‌های ژرف بهترین گزینه برای عبور از بحران بی‌آبی
حبیب‌الله دهمرده در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در زابل با تأکید بر اینکه بهره‌برداری از آب‌های ژرف بهترین گزینه برای عبور از بحران بی‌آبی و خشکسالی است، اظهار داشت: حفاری چاه‌های عمیق برای بهره‌برداری از آب‌های ژرف یا همان آب‌های فسیلی در سیستان و بلوچستان یکی از مهمترین رخدادهای چند دهه اخیر در منطقه است و آن را می‌توان سرآغازی برای پایان بخشیدن به مشکلات ناشی از خشکسالی و بی‌آبی در انبار غله ایران دانست.
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی افزود: برای اولین بار طرح بهره‌برداری از این آب‌ها را در تیرماه 95 و در نشست اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات با معاون علمی و فناوری رئیس جمهور مطرح کردم و بر لزوم توجه ویژه بر آن تأکید داشتم.
وی با اشاره به اقدامات انجام‌ شده برای تصویب این طرح ملی در هیئت دولت، بیان کرد: بعد از طرح این موضوع برای بررسی بیشتر و روشن شدن ابعاد آن جلسات متعددی با معاون علمی و فناوری رئیس جمهور و همکاران ایشان برگزار شد که خوشبختانه پس از چندین جلسه بالاخره این تلاش‌ها به‌ ثمر نشست و منجر به انعقاد صورتجلسه‌ای در 28 تیرماه سال 95 شد که همین صورتجلسه نیز زمینه‌ساز تصویب طرح حفاری و برداشت آب‌های ژرف در منطقه سیستان شد.


نتایج حفاری آب‌های ژرف در سیستان نویدبخش موفقیت است
دهمرده ادامه داد: چاه حفر شده در سیستان به آب رسیده و در حال حاضر به‌ طور متوسط در هر ثانیه چیزی در حدود 40لیتر آب از دهانه این چاه خارج می‌شود که جنس ویژه این خاک به‌ دلیل آرتزین بودن موجب شده تا این مقدار آب بدون هیچ دستگاه پمپاژ از چاه ژرف سیستان خارج شود که این خود نویدبخش موفقیت این طرح است.
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه این کار برای اولین بار در ایران و بنا بر گفته برخی کارشناسان در خاورمیانه و جهان اجرا شده، خاطرنشان کرد: این آب از عمقی بیش از 2000 متری بدون کوچکترین استفاده از پمپ بیرون می‌آید و برای اطمینان از سلامت آن نمونه‌گیری و آزمایشاتی در حال انجام است تا تأیید شود که برای شرب و کشاورزی هیچگونه ضرری ندارد.
وی این چاه را الگویی برای طرح‌های مشابه در کشور دانست و گفت: در این زمینه گلایه‌هایی هم داریم که باید به آن توجه شود چرا که ما در حال حاضر اعتباری بالغ بر 150 میلیارد ریال در دست داریم و از سوی دیگر نیز به این دلیل برای رسیدن به عمق 4000 متری اصرار دارم که این چاه به‌ عنوان اولین چاه ژرف ایران شناخته شده و می‌تواند الگویی مناسب برای دیگر چاه‌هایی که در آینده قرار است در دیگر نقاط استان و کشور حفر شود باشد.

دهمرده با اشاره به مشکلات پیش روی این طرح، بیان کرد: ما از سابقه زمین‌شناسی منطقه اطلاع درستی نداشتیم و تنها برخی کارشناسان اعتقاد داشتند که تنها 500 متر رسوب در منطقه سیستان وجود دارد و بی‌تردید همین عامل نیز موجب شد تا تمام معادلات و برنامه‌ریزی‌هایی که پیش از آغاز کار داشتیم به‌ هم بریزد، یا اینکه در عمق 2000 متری زمین ناگهان به سنگ‌هایی با قطر 20 سانتی‌متر برخورد کرده‌ایم که به‌ عقیده کارشناسان زمین‌شناسی علت وجود آن در این عمق از خاک تنها می‌تواند نتیجه وجود دریای آبی در گذشته دور این منطقه باشد.


ضرورت انتقال آب عمان در کنار بهره‌گیری از آب‌های ژرف
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در آغاز راه ما هیچ علم و دانشی از حفر چاه‌های آب ژرف نداشتیم و برای همین نیز با استفاده از نیروهای بومی و کمک‌گیری از توان فرانسوی‌ها و روس‌ها این عملیات را آغاز کردیم.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه "پس از بهره‌برداری از آب‌های ژرف دیگر نگران بی‌آبی نخواهیم بود"، تصریح کرد: واحد آب‌های ژرف برخلاف آب‌های چاه نیمه که بر اساس میلیون مترمکعب سنجیده می‌شود بر پایه میلیارد مترمکعب مشخص می‌شود که این خود گویای حجم بسیار زیاد این آب‌هاست.
وی عنوان کرد: با اجرای این طرح با تغییری اساسی روبه‌رو خواهیم شد به‌گونه‌ای که هزینه آب به‌ شدت افت پیدا خواهد کرد و اگر کنار این طرح ملی بتوانیم طرح انتقال آب از دریای عمان را نیز اجرایی کنیم دیگر چیزی به‌ عنوان بی‌آبی در این منطقه وجود نخواهد داشت.

رسیدن به نتایج مطلوب در زمینه بهره‌گیری از آب‌های ژرف در سیستان به ویژه برای مردم این منطقه که با مشلات متعددی در پی خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند، امری بسیار امیدبخش است؛ اما باید به این امر نیز توجه داشت که آب‌های ژرف با توجه به تجدیدناپذیر بودن آن منابعی پایدار برای تامین آب محسوب نمی‌شوند و بسیاری از کارشناسان عقیده دارند باید از فرصت موقت بهره‌گیری از آب‌های ژرف استفاده شود تا پروژه انتقال آب دریای عمان به مناطق درگیر خشکسالی تکمیل شود.

[نبض زمان]

گفت و گو با دکتر محمد آریامنش؛ متخصص ژئوفیزیک
تهیه آب ژرف از عمق 1000 متری 18 ماه زمان می برد/ امکان تامین ارزان تر آب سیستان و بلوچستان با حفر چاه 300 متری
كاشت كندم در نوار ده كيلومتري در مرزهاى شرقي و غربي با آبهاى 300 متري كه الان به بيرون ايران مي رود سبب تامين گندم كل ايران است بدون صرف ذخاير اب داخلي كشور

در نوار مرزی استان سیستان و بلوچستان و حتی در غرب ایران، آب زیادی از کشور خارج می شود.
عصر ایران؛ یوسف ناصری- هیات دولت اخیرا در مصوبه ای 25 میلیارد تومان اعتبار برای حفر چاه آب ژرف و تامین آب آشامیدنی اضطراری استان سیستان و بلوچستان در نظر گرفت. البته پیش از این مقامات وزارت نیرو اعلام کرده بودند در حوزه آب ژرف با وام 250 میلیون دلاری که روسیه به ایران اختصاص داده اقدامات مشترکی با روسیه در ایران شروع شده است.
آب ژرف در اعماق بیش از 1000 متری کره زمین وجود دارد و یکی از مناطقی که آب ژرف در حال جریان آنجا می تواند مصرف آشامیدنی داشته باشد محدوده های گسل های زلزله است.


عصر ایران در خصوص احتمال وجود آب ژرف و مصوبه دولت برای تامین آب آشامیدنی استان سیستان و بلوچستان از آب ژرف، با دکتر محمد آریامنش گفت و گو کرد. آریامنش، دکترای ژئوفیزیک(زلزله شناسی) دارد و یکی از موافقان استفاده از آب ژرف است. گفت و گو با دکتر آریامنش را می خوانید.
***
*در مورد آب های ژرف ایران در چند مقطع زمانی بحث شده و اخیرا باز این موضوع مطرح شده. دو گروه متفاوت نسبت به این موضوع اظهار نظر می کنند. برخی کارشناسان به طور کامل مخالف استفاده از آب ژرف هستند و یک گروه هم موافق استفاده از آب های ژرف هستند. کسانی که مخالفند می گویند ما به درستی آب های سطحی و زیرزمینی را مدیریت نمی کنیم و اگر به آب های ژرف دسترسی پیدا کنیم آنها را هم از بین می بریم. اما شما موافق استفاده از آب های ژرف هستند. بر چه مبنا این موافقت حاصل شده و شدیدا موافق استفاده از آب های ژرف هستید؟
- بحث من این است که در مرحله اول از نظر مهندسی، از نظر مدیریتی و از نظر کارشناسی، ضرورت دارد که تمام منابع آب مختلف کشور از جمله آب های ژرف را مطالعه کنیم، بررسی کنیم و پهنه بندی کنیم.
حداقل ما بدانیم که در کشور چه د اریم. در مواقع ضروری آنها را بهره برداری کنیم. این دلیل اول است. بالاخره ما در این کشور زندگی می کنیم و کشور مال ما هست، ما باید آینده پژوهی کنیم و باید نیازهای آینده کشور را بررسی کنیم و باید بدانیم چه میزان آب داریم.

*به غیر از این موارد، از نظر شما آب های ژرف چه اهمیتی دارد؟
- از نظر اقلیمی، کشور ما در یک منطقه خشک قرار گرفته است. منابع آب سطحی ما محدود است. متاسفانه ما در مورد مطالعه منابع مختلف آب برنامه ریزی جامعی نداشته ایم. آب های زیادی در زیر زمین از کشور خارج می شوند.

ما اگر از این آب ها بهره برداری نکنیم و اگر این منابع را استحصال نکنیم، یک سرمایه را از دست داده ایم. دوستانی که مخالف استحصال آب های ژرف هستند برای آنها آب ژرف، بد تعریف شده.

*کسانی که در داخل کشور مخالف استفاده از آب ژرف هستند می گویند ما از آب های سطحی و زیر زمینی کشورمان به درستی استفاده نمی کنیم و در مدیریت این آب ها مشکل داریم و بعد بخواهیم از آب ژرف استفاده کنیم آنها را هدر می دهیم.
-آنها تعریف درستی از آب ژرف ندارند. اغلب اینها زمین شناس نیستند. اینها کسانی هستند که می گویند آب ژرف یعنی آب فسیلی. بله، اگر آب فسیلی بهره برداری شود بالاخره ذخیره آن تمام می شود ولی آب های ژرف به 5 دسته تقسیم می شوند.در یک دسته بندی کلی، ما دو نوع آب ژرف تجدیدپذیر و تجدید ناپذیر را داریم. بنده این تعریف را برای اولین بار، در کشور ارائه کرده ام.
آب های فسیلی، آب های ژئوترمال(زمین گرمایی) و آب های نفتی، تجدید ناپذیرند. تمام آب گرم هایی که در مناطق مختلف کشور مثل سرعین، فردوس و نایبند طبس وجود دارد آب ژرف هستند که از درون زمین به بالا می آید. این آب ها، تجدید ناپذیر هستند. ما به دنبال استخراج این آب ها نیز نیستیم.

آب های تجدید پذیر نیز دو نوع هستند. یک نوع آب هایی است که در رسوبات کواترنری یا آبرفت ها وجود دارد. باز ما به دنبال این آب ها نیستیم. اگر ما از این آب ها، بیش از حد بهره برداری کنیم، زمین ممکن است نشست کند.
اما آب های پهنه های گسلش، آب های برون حوزه ای هستند. آب هایی هستند که از یک حوزه دیگر، وارد ایران می شوند یعنی از خارج از مرزهای ایران، وارد ایران می شوند.
این آب ها، در اعماق زمین هستند یعنی در عمق بیش از 700 متری زمین قرار دارند. استفاده از این آب ها، باعث زمین نشست و تهدیدات زیست محیطی نمی شود. به دلیل این که این آب ها در زیر زمین جریان دارند، کیفیت بهتری هم دارند.

ما اگر این آب ها را برداشت نکنیم از کشورمان خارج می شود. امروزه ثابت شده است که چشمه های آب شیرین در دریای عمان و خلیج فارس وجود دارد. این آب ها از زیر زمین به بیرون از ایران می روند. چرا ما از این آب ها استفاده نکنیم.

*برخی از کسانی که هم رشته شما هستند و در رشته فیزیک زمین(ژئوفیزیک) تحصیل کرده اند شخصا به من گفتند استفاده از آب ژرف، هزینه بر است و کار آسانی نیست. در این زمینه در جواب این صاحب نظران و کسانی که در همین حوزه شما متخصص هستند چه نظری دارید؟
- من یک سوال دارم. اگر آب را از خلیج فارس بیاوریم و شیرین کنیم چقدر هزینه دارد؟ الان در دستور کار قرار گرفته است که آب منتقل شود و به کرمان، بیرجند برود و در برنامه هست که حتی تا مشهد برود.
می خواهند 2 هزار کیلومتر، آب را پمپاژ کنند. این 2 هزار کیلومتر، سرازیری نیست. این 2 هزار کیلومتر مسیر انتقال آب، حداقل 2000 متر یا 1800 متر اختلاف ارتفاع دارد. یعنی علاوه بر این که ما باید 2 هزار کیلومتر را در یک مسیر، تا بیرجند پمپاژ کنیم در عین حال 2000 متر اختلاف ارتفاع نیز دارد.

*محاسباتی انجام شده که آوردن آب از خلیج فارس و جنوب کشور چقدر هزینه دارد؟
-بله. ما اینها را محاسبه کرده ایم. میزان هزینه یک متر آب ژرف، یک دویستم انتقال آب از دریای آزاد تا به منطقه مورد نظر است.

*در ارتباط با هزینه حفر چاه آب ژرف، آقای رحیم میدانی معاون وزیر نیرو گفته اند حفاری هر چاه آب ژرف سالیانه 30 میلیارد تومان هزینه دارد.
در سیستان و بلوچستان افزایش شدید دمای هوا اتفاق افتاد و بزرگان این استان از دولت خواستند به خاطر گرمای بی سابقه استان، برق را با قیمت کمتری عرضه کند. آیا می شود این هزینه زیاد حفاری آب ژرف از مردم که مصرف کننده هستند بعدا در قالب قبض آب گرفت یا مثل همین وضعیتی می شود که در مورد برق اتفاق افتاد؟ -ما برای اکتشاف و استحصال یک چاه آب ژرف که به طور میانگین 1000 متر تا 1200 متر عمق دارد کلا 30 میلیارد تومان نیاز داریم.

*نگهداری و حفظ وضعیتی که وجود دارد هزینه نخواهد داشت؟-قطعا هزینه دارد. یک چاه معمولی هم نیاز به نگهداری دارد ولی نه 30 میلیارد تومان.
*پس شما معتقدید که برای آب ژرف نیاز نیست که سالیانه 30 میلیارد برای هر چاه هزینه شود؟
-هزینه حفر چاه آب ژرف بستگی به عمق چاه دارد. عمق آن خیلی مهم است. بنده، مجری سند راهبردی آب ژرف در وزارت نیرو بودم. اصلا وزارت نیرو، سند راهبردی آب ژرف را به دلیل این که گفتند ما پول نداریم، تمام نکرد. برای 20 میلیون تومان پول مانده بودند و گفتند نداریم که آن را تمام کنیم.

*به نظر شما حداقل هزینه ای که تاسیس چاه آب ژرف و استفاده از آن دارد چقدر است؟
-رقمی که من به آقای مهندس میدانی معاون وزیر نیرو در سال 1395 اعلام کردم 33 میلیارد تومان بود. به آقای مهندس میدانی، من رقم دادم که از اکتشاف تا استحصال است یعنی آب به محل مورد استفاده برسد.

*هزینه های سالیانه نگهداری چاه آب ژرف را چقدر برآورد می کنید؟
-هزینه نگهداری خیلی کمتر است و فکر می کنم کمتر از 100 میلیون تومان شود. البته برای چاه نفت در ایران بالغ بر 5000 متر حفاری می شود.

*یک نوع آب ژرف تجدید پذیر در رسوبات آبرفتی وجود دارد. این نوع زمین ها و رسوبات در چه مناطقی از کشور وجود دارد؟
-در اغلب دشت های ایران، رسوبات آبرفتی وجود دارد. همین دشت تهران، دشت ورامین، دشت قم و دشت طبس و هر جایی که دشت هست، رسوبات کواترنری و رسوبات آبرفتی هستند ولی ما به دنبال استحصال آب از این مناطق نیستیم.
ما به دنبال استحصال آب از پهنه های گسلش هستیم. هر جایی که گسل های عمیق داریم و هر جایی که گسل های کلان و فعال داریم.

* از بین 5 نوع آب ژرف، فقط از آب ژرف موجود در گسل فعال و غیر فعال باید استفاده کرد؟
-دقیقا. ما الان از آبرفت ها استحصال آب را داریم. برداشت زیاد آب از آبرفت، باعث این شده که زمین، نشست کند.

*وزیر نیرو در تیر ماه امسال گفته بود چاه های آب ژرف بین 1000 متر تا 2000 متر عمق دارند. عمق این چاه های ژرف در همین حد است و بیش تر نیست؟
-هنوز در کشور، ما سند راهبردی منابع آب ژرف را نداریم. سند راهبردی نداریم یعنی این که کلمه آب ژرف، تعریف نشده که از چه عمقی تا چه عمقی.
در وزارت نیرو، بیش تر از 100 متر برای استحصال آب، تعریفی وجود ندارد. چاه هایی که وزارت نیرو تقسیم بندی کرده سه نوع است. یک نوع، چاه دستی است که تا عمق 10 متری است.
چاه های نیمه عمیق، چاه هایی هستند که تا 70 متر حفاری می شوند. چاه های عمیق، چاه هایی هستند که تا 100 متر حفاری می شوند.
در زبان ما، کلمه عمیق به معنای ژرف است. بنابراین تعاریف باید عوض شوند. با این حساب به چاه ژرف، باید فوق عمیق بگوییم. آب ژرف در مناطق مختلف، عمق مختلفی دارد.

*گسل های فعال و غیر فعال که آب ژرف دارند و آب آنها تجدید پذیر هستند اگر آب آنها مورد استفاده قرار بگیرد به طور طبیعی آب جایگزین آن می شود. در چه مناطقی از کشور می توان از این آب ها به عنوان آب آشامیدنی برداشت کرد؟
-سازمان زمین شناسی، گسل های فعال و اصلی کشور را شناسایی کرده است. گسل درونه در شرق ایران است. همچنین گسل هایی مثل گسل کَلمرد، گسل شتری طبس و گسل اسفندیار و گسل نایبند و گسل زاگرس، گسل تهران، گسل میامی در استان سمنان را داریم. در کویر ایران، این گسل ها پراکنده هستند.
اتفاقا در مناطقی مثل دشت لوت که خشک و کویری است این گسل ها را داریم. این پهنه ها، پهنه های فعالی هستند و آب در این مناطق جریان دارد.

*گفته شده که آب های ژرف از شمال شرقی و شمال غربی وارد ایران می شود و منشاء این آب ها در مناطق خارج از ایران است که به ایران می آید. اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید که دقیقا از چه مناطقی این آب ها به سمت ایران می آید؟
-از شمال شرق ایران و از کوه های هندوکُش در افغانستان و از شمال غرب ایران و از ترکیه و جمهوری آذربایجان می آید. در پهنه گسل زاگرس و گسل های فرعی که در آنجا وجود دارد آب جریان دارد.

*این آب ژرف که در ایران از آن استفاده نمی شود بعد از ایران وارد دریای عمان، خلیج فارس و کشور عراق می شود و از کشورمان خارج می شود؟
- برخی از کانال های حاوی آب ژرف از کشور خارج می شوند و وارد اقیانوس و دریا می شوند. برخی از اینها وارد سرزمین های اطراف ایران می شوند که در آنجا هم ممکن است به یک سمت دیگر حرکت کند یا در سفره های زیر زمینی به صورت ذخیره بماند. وارد افغانستان می شود. قطعا وارد عراق می شود. وارد پاکستان می شود.بسیار ما آب ژرف سرریز داریم. گسل زابل و گسل مکران را در استان سیستان و بلوچستان داریم. پیش بینی می شود که آب های ژرف زیادی در آنجا وجود دارد. آب های ژرف از منطقه چابهار وارد سرزمین پاکستان می شود. ادامه آن گسلی در هند است و من درباره آن مطالعه کرده ام حتی آب ژرف وارد آن قسمت ها می شود.

*روسیه وام 5 میلیارد دلاری به ایران داده و 250 میلیون دلار از این خط اعتباری در ارتباط به همین بحث آب ژرف است و روسیه در این زمینه برای انجام این مطالعات در ایران مشارکت کرده است. در این خصوص اطلاعات مشخصی دارید که این فعالیت ها از چه زمانی شروع شده و چه پیشرفت هایی داشته است؟
-من چند روز پیش با یکی از مسئولان ارشد کشور ملاقاتی داشتم و در همین زمینه ایشان فرمودند که با سرمایه گذاری روس ها، ما چند سال است که به طور چراغ خاموش داریم کار می کنیم.
وقتی که گفته می شود به طور چراغ خاموش فعالیت کرده اند اطلاعاتی هم منتشر نشده است. در نتیجه هیچکس نمی تواند ادعا کند که در کجا شروع کرده و به کجا ختم شده است. همچنین مشخص نیست چه نتایجی داشته و چه نتایجی نداشته است. البته اگر نتیجه داشت یقین داشته باشید که تا الان نتیجه این مطالعات تا الان چاپ شده بود و گزارش های آن و نقشه های پهنه بندی منتشر شده بود.

*به هر حال 250 میلیون دلار اعتبار به همین موضوع کشف آب ژرف داده شده است. این پول در حال مصرف شدن است.
ما اگر به طور جدی فعالیت کنیم ظرف چه مدت می توانیم آب ژرف را برداشت کنیم و مورد استفاده قرار بدهیم؟
- چون از سیستم از اداری در ایران مطلع هستم به شما تعهد می دهم که کمتر از 18 ماه یعنی یک و نیم سال این کار به نتیجه برسد.

*مدت زیادی است که مطالعات در استان کرمان، استان سیستان و بلوچستان، استان فارس و خراسان رضوی انجام شده است. نتیجه این مطالعات تا الان چه بوده است؟
-کسانی که می گویند مطالعه کرده ایم نتایج را منتشر کنند. در سال 1395 بنده در وزارت نیرو بودم. آقای مهندس چیت چیان، وزیر نیرو نامه ای را پاراف کرده بودند. فردی در دانشگاه صنعتی امیر کبیر ادعا کرده بود که من آب ژرف پیدا کرده ام. وزیر نیرو گفته بود که بیا. آن شخص هم نیامد. وزیر نیرو گفته بود بگو آب ژرف در کجا قرار دارد که ما از فردا حفاری را شروع کنیم.
این جمله آقای وزیر که از فردا حفاری را شروع کنیم نشان می دهد که هم ایشان مایل است و هم وقت گذاشته و هم مصمم و اراده اش بر این است که آب ژرف استحصال شود. در ضمن نشان دهنده این است که تا حالا نقطه ای مشخص نشده است.

*آقای غلامعباس کاظمی که استاد دانشگاه صنعتی شاهرود بوده گفته اند تضمین 100 درصدی برای پیدا کردن آب شیرین در قالب آب ژرف وجود ندارد. همچنین گفته اند که این یک پروژه بسیار پیچیده است.
- هدف ما از بهره برداری از آب ژرف چه هست؟ در یک منطقه ممکن است آب در حد شُرب وجود داشته باشد ولی در یک منطقه دیگر ممکن است آب ژرف برای استفاده صنعتی مناسب باشد.
اما در یک منطقه ممکن است آب ژرف داشته باشیم ولی به قدری شور باشد که اصلا نتوانیم استفاده کنیم. طبیعتا کیفیت منابع آب ژرف در قسمت های مختلف کشور متفاوت خواهد بود.

*شما گفتید که اگر بودجه به موقع تخصیص پیدا کند می توان ظرف کمتر از 18 ماه آب ژرف را به بهره برداری برسانیم. هیات دولت در جلسه یک شنبه اول مرداد 96 تصویب کرد 25 میلیارد تومان اعتبار برای تامین آب شرب اضطراری استان سیستان و بلوچستان در قالب انجام حفاری آب ژرف تخصیص پیدا کند.
فکر می کنید این 25 میلیارد تومان بودجه کافی است یا آن 250 میلیون دلاری که ایران از روسیه اعتبار گرفته است می تواند موثر باشد؟
-این مصوبه ها را برای اجرا باید به دست فردی بدهند که اختیار کامل داشته باشد. اگر قرار باشد در فرآیند اداری بیفتد به جایی نمی رسد. همچنان که در این چند سال به جایی نرسیده است.
*اخیرا اعلام شد حدود 4 هزار روستای سیستان و بلوچستان آب آشامیدنی ندارند و روزانه با تانکر آب 15 لیتر آب سهمیه ای دریافت می کنند. اگر 18 ماه زمان می برد که به آب ژرف برسیم و آن آب استحصال شود به نظرتان آب شیرین کن ها زودتر به نتیجه می رسد تا آب ژرف؟
-آب شیرین کن، دستگاه است. باید خریداری شود و بعد نصب کنند. اگر اراده باشد ظرف 4 ماه جواب می دهد. اما این آب باید در ساحل استفاده شود. هر چند که قرار است همین آب شیرین را به طبس منتقل کنند. این کار بیش تر از 3 سال طول می کشد.
به اعتقاد من دولت باید طرح جامع منابع آب داشته باشد. در چابهار و مناطق ساحلی، اولویت با آب شیرین کن است. در آنجا اگر به دنبال آب ژرف هم برویم برای ما به صرفه نیست. اما در طبس اولویت با آب ژرف است.

*با توجه به این که گفتید دسترسی به آب ژرف 18 ماه طول می کشد شما راه دیگر یا راه بهتری را پیشنهاد می کنید که در استان سیستان و بلوچستان زودتر به نتیجه برسد؟
-در نوار مرزی استان سیستان و بلوچستان و در نوار مرزی خراسان و حتی در غرب ایران، آب زیادی از کشور خارج می شود. من در این زمینه طرحی ارائه کردم و گفتم آب زیادی از کشور خارج می شود. اگر نوار مرزی را به عرض 10 کیلومتر گندم بکاریم نیاز نیست در جاهای دیگر کشور کشاورزی کنیم.
الان آب دارد از کشور خارج می شود. مرز ایران و افغانستان و مرز ایران و پاکستان، علاوه بر آب ژرفی که قطعا وجود دارد آب های عمیق معمولی هم جواب می دهند. برداشت از این آب ها به کشور ما آسیب نمی زند.
این آب ها باید استخراج شود و اگر استخراج نشود از دست ما در رفته است. مثل مخزن مشترک گاز ایران و قطر است. این که ما بگوییم این را برای آیندگان نگه داریم، خُب قطر از آن طرف، دارد استحصال می کند.
به همین دلیل باید برای استفاده از آب های مرزی باید کار کنیم. در سیستان و بلوچستان اصلا نیاز به آب ژرف نداریم. در مرز استان سیستان و بلوچستان که شیب زمین شناسی به سمت افغانستان و پاکستان است، هر جا را که حفاری کنیم آب آشامیدنی استان سیستان و بلوچستان را تامین می کند. سیستان و بلوچستان، زمانی انبار غله ایران بوده است.

*به نظر شما اولویت با حفر چاه با عمق 100 متر است و نه چاه های ژرف که بیش از 1000 متر باید حفاری کرد؟
-در عمق های بیش از 300 متر و 400 متر در نوار مرزی استان سیستان و بلوچستان، آب داریم. اصلا نیاز به حفاری آب ژرف نیست. البته در آنجا آب ژرف هم داریم و مطالعه آن جای خود را دارد.

*یعنی وزارت نیرو باید سراغ آب ژرف نرود و سراغ چاه های با عمق 300 متر بورد که آب اضطراری استان سیستان و بلوچستان را تامین کند؟
-یک دید کلی وجود دارد و می گویند محیط زیست به هم می خورد و زمین نشست اتفاق می افتد. شاید یکی از دلایل، همین باشد.

*شما می گویید در عمق 300 متری در استان سیستان و بلوچستان می توان به آب رسید و می شود آب آشامیدنی را تامین کرد. برداشت این آب ها، آن مناطق را دچار فرونشست و نشست زمین نمی کند؟
-فرونشست نکردن زمین فقط در مناطقی از کشور اهمیت دارد و نه در همه جای کشور. در نوار مرزی استان سیستان و بلوچستان، حفر چاه های 300 متری اشکال ندارد. در سیستان و بلوچستان، گسل های زیادی داریم. همین چاه های 300 متری یا 400 متری را در پهنه های گسلش حفاری کنند هیچ آسیبی وارد نمی شود.

*مطالعات مستند و قابل استناد وجود دارد که به جای حفاری چاه آب ژرف می شود با چاه های با عمق 300 متر به آب رسید؟
-من حیثیت علمی خودم را فدای بحث های بی فایده نمی کنم. اما این که فردا بگویم برای چاه های 300 متری فلان نقطه را حفاری کنید و به آب می رسیم، چنین چیزی نداریم. باید مطالعه کنیم.

*هیات دولت مصوب کرده است که جهت تامین آب شُرب اضطراری استان سیستان و بلوچستان 25 میلیارد تومان برای حفاری آب ژرف اختصاص پیدا کند. اگر می شود در عمق کمتر به آب برسید قاعدتا باید روش کم هزینه تر اجرایی شود.
-قطعا همین طور است. البته ما نیازمند پهنه بندی آب کشور هستیم. در این سال ها باید انجام و مشخص می شد که در کجا آب عمیق داریم و در کجا آب ژرف داریم. این کار انجام نشده است.
این 25 میلیارد تومان که تصویب شده است تا تخصیص پیدا کند با تشریفات اداری ما، زمان می برد.

*نهایتا شما اعتقاد دارید برای تامین آب آشامیدنی در استان سیستان و بلوچستان که در مدت کوتاهی به نتیجه می رسد با حفر چاه های 300 متری می شود این آب را تامین کرد و به نیاز مردم که فوری و ضروری هست صرفا ظرف چند ماه پاسخ داده می شود؟
-بله. این اعتقاد فنی بنده است و این امکان وجود دارد.

خلاصه:
1- فاش شدن اين موضوع توسط مطلعين محلي (نماينده مجلس) بوده نه شايعه بي اساس در رسانه اجتماعي

2- اولين ترديدها برخي اساتيد اين رشته و ليت و لعل ها كه ابهامات بسياري هست و بايد معلوم شود جطور و چگونه ووو كه خلاصه جون اينها بر ما معلوم نيست پس اصلش هم مردود است خصوصا كه جامعه دانشگاهي كشور مربوط به اين رشته كه هزاران ميليارد سالانه بودجه صرف مي كند و در برابر مشكل عيان بي ابي سالها ساكت و صامت است و هيج طرحي بجز صرفجويي آب و اصلاح روش غرقابي به روش قطره اي پيشنهادي ندارد؛ الان ملت خبردار مي شوند كه طرحهاى اساسي و ذخاير عظيم را بي اطلاع بود و همراه بقيه مردم از رسانه مطلع مي شود و ماهيت انها زير سؤال مي رود كه پس اينها چه چيزي را مي دانند و چه سوادي دارند و چه خاصيتي بنابراين عجالتا بايد ترديد و سبس تكذيب شود تا ببينيم چطور مشكل را پشت سر گذاشت

3- به دنبال اينت ترديدها تكذيب وزارت نيرو شروع شد كه ان قدرها نيست و البته جاهي زده شده و فعلا بايد ازمايش شود سالم است يا نه؟ و انقدرهان يست و ايا چند چاه ديكر و جه هزينه اى براى بالا اوردن اين اب و رساندن به سرتاسر كشور هست و اينكه اين ذخيره استراتيزيك است و نسل اينده در بي ابي وووو و فعلا نبايد موضوع اسراف اب فراموش شود، كه نحوه تكذيب و لحن محتوايش نوعي تاييد حفر جينين جاه و كشف جنيين منبعي و فيلمهاى ارتيزين بودن اين جاه و فوران ان هم شاهد عيان موضوع
اين منبع عظيم آب از جاه اكتشافي همجون ستون عظيم اززمين مي جوشد و نشان مي دهد كه يك سفره راكد در اعماق زمين فقط نبوده بلكه فعال است بقدري كه به اسمان مي جوشد
https://www.youtube.com/watch?v=s2q0WuilMEQ

4- طرح استخراج آب ازاعماقف زمين ايده روسها بوده است و با انها قراردادي هم بسته شده و ظاهرا با اشراف انها كار شروع شده و ادامه دارد و مهمترين قسمت طرح كه كجاها جاه حفر شود كه به نتيجه برسد به عهده آنهاست ضمن تجارب وةسيع انها براى حفر در اعماق هزاران متري زمين؛ البته از انجا كه روحيه خودشيفتگي ايارني هم بر جو برخي متصديان حاكم است حضوةر روسها را تكذيب مي كنند به اسم اينكه بنابودجه سرمايه گذاري صدها مليون دلاري بكنند و نكرده اند؛ و ظاهرا موضوع سرمايه كذاري مطلب ديكري بوده است كه موكول به اطمينان از امنيت سرمايه گذاري و دبه نكردن اتي ايارنيان و نيز مشكلات تحريمها ووو كه اين بخش كار يعني سرمايه كذاري متوقف شده اما حضورشان در اجراى طرخ با سرمايه ايران ادامه دارد؛ فلذا انها مي خواهند منكر شوند با انكار سرمايه كذاري كل حضور روسها و حتى اصل اجراى اين طرح را تكذيب مي كنند!!!

5- از آنجا كه شروع اين طرح با حضور رئيس جمهور روحاني در سال 96 انجام شده و طبق بيش بيني قبلي در 97 به هبهر برداري هم رسيده فلذا موفقيت دولت در اين طرح؛ سبب شده تا انكيزه سياسي مغزكوجكها فعال كرديده و بجاي تقدير و تشويق و نكاه فراجناحي و ملي به موضوع آنرا مجالي براى ترديد و انكار موفقيت رقيب يافته اند

6- از دلايل انكار و تكذيبها استراتيزيك بودن موضوع است كه جزئيات طرح نبايد بر رقباي منطقه و دشمنان بين المللي مكشوف شود؛ فلذا براى حساس نشدن آنها تكذيبها صورت مي كيرد
همجنين وقتي متخص اين رشته با مقام عالي علمي و موقعيت ارتباطي بالا از سران نظام نقل مي كند كه سالهاست با كمك روسها جراغ خاموش اين موضوع را بيكيري مي كنند فلذا نبايد توقع داشت كه اصل موضوع يا جزئياتش را به تفصيل با كزارش ويديويي و تلويزيوني به نحو ملاسليماني بيايند و رسانه اى كنند و انقدر هم رويش مصاحبه كنند كه هر ذهن ضعيف و شكاك هم بتواند ببذيرد خصوصا با حالت عوام كه همواره در هر مرحله اتى خواهند كفت بس جرلاا فلان شخص مي كويد نمي شود يا نشد؛ همجنان كه مصاجبه كننده اخير جنان كارشناس متخصص را ذله مي كند كه ناجار مي شود بكويد -من حیثیت علمی خودم را فدای بحث های بی فایده نمی کنم و بعد هم كه به جشم ديدند؛ توقعات و حرفها شروع مي شود جرا بايد با وجود درياى عظيم اب شيرين استانهاى كشور كمبود اب داشته باشند وووو !!!

7- مهمتر از ذخائر فروعميق آب و رودخانه و درياي اب شيرين جاري زير كوير ايران؛ مبحث آبهاى عميق 300 متري نواحي مرزي است كه هدر مي رود
-در نوار مرزی استان سیستان و بلوچستان و در نوار مرزی خراسان و حتی در غرب ایران، آب زیادی از کشور خارج می شود. من در این زمینه طرحی ارائه کردم و گفتم آب زیادی از کشور خارج می شود. اگر نوار مرزی را به عرض 10 کیلومتر گندم بکاریم نیاز نیست در جاهای دیگر کشور کشاورزی کنیم.
الان آب دارد از کشور خارج می شود. مرز ایران و افغانستان و مرز ایران و پاکستان، علاوه بر آب ژرفی که قطعا وجود دارد آب های عمیق معمولی هم جواب می دهند. برداشت از این آب ها به کشور ما آسیب نمی زند.
این آب ها باید استخراج شود و اگر استخراج نشود از دست ما در رفته است


از آنجا كه آبهاي زرف در نواحي گسلهاى كشور جاري هستند فلذا نقشه گسلهاى اصلي كشور را مي اوريم تا تصويري از مسير جريان اين ذخاير ابي داشته باشيم