كاسنى نامند و آن بستانى و برى می باشد
و بستانى او دو قسم می باشد يكي را برگ بزرك و دراز و با خشونة و مايل به تلخى
و گلش كبود و بزرگ و او را هندباى شامى نامند و تبريد و ترطيب او زياده از قسم صغير است
و يكي را برگ كوچك و گلش كبود و ريزه و تلخى او غالب او را هندباء البقل نامند
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص262-263و به حسب اختلاف اهويه و امكنه و ازمنه تغير در طعم و رنگ و طبع آن به هم مىرسد
در تابستان گاه است كه تلخى بسيار به هم مىرساند پس آن هنگام ميل به حرارت كمى مىنمايد
به حدى كه اثر برودت بسيار از آن ظاهر نمى گردد و بستانى را كاسنى و برى را طرخشقوق نامند.
کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص790 گياهي علفي و داراي ساقه اي است كه در حالت وحشي ارتفاعش به نيم و يك و نيم متر مي رسد ولي اگر پرورش يابد از دو متر نير تجاوز ميكند.
از اختصاصات ان اين است كه ريشه ايي قوي به قطر انگشت، به درازي نيم تا يك متر و به رنگ قهوه اي دارد ولي اگر قطع گردد رنگ مايل به سفيدنمايان مي سازد.
در داخل ريشه آن شيرابه اي شيري رنگ جريان دارد.
ساقه كاسني باريك استوانه اي و داراي انشعابات كم در ناحيه مجاور راس است به طوري كه منحصرا در قسمت هاي انتهايي ساقه شاخه هاي
با حالت فاصله دار از محور اصلي در گياه ديده مي شود.
كاسني در زمين هايي نسبتا مرطوب كنار جاده ها اماكن باير و دامنه هاي كم ارتفاع غالب نواحي اروپا تا حد سوئد.
مناطق غربي و مركزي اسيا و شمال افريقا به حالت خودرو مي رويد. در امريكاي شمالي نيز به حالت نيمه وحشي در امده است.
كاسني برگهاي متناوب و پوشيد از تارهاي فراوان در اطراف رگبرگ مياني دارد.
شكل ظاهري برگهاي قاعده ساقه ان با بقيه فرق دارد مانند انكه در قاعده ساقه برگها عموما دراز منقسم به قطعات عميق دندانه دار
و منتهي به يك قسمت انتهاي مثلث شكل است و هر قدر كه به راس ساقه نزديك گرديم برگها كوچكتر مي شوند
و كناره تقريبا ساده و وضع ساقه اغوش پيدا مي كنند.
گلهاي زيبا و ابي رنگ كاسني در تابستان از تير تا شهريور ظاهر مي شود و چون به تعدادزياد
و به شكل فاصله دار در طول محور دراز ساقه و انشعابات ان شكفته مي گردد و از اين جهت منظره بسيار زيبا به گياه مي بخشد.
بعضي از پايه هاي اين گياه نيز متناسب شرايط متفاوت محيط زندگي داراي گلهاي به رنگ هاي سفيد يا گلي مي باشد.
در هر كاپيتول كاسني 18 تا 20 گل زبانه ايي منتهي به 5 دندانه ديده مي شود كه در انولو كري سبز رنگ و مركب از 2 رديف براكته واقع اند.
ميوه ان فندقه 4 سطحي نسبتا مسطح و منتهي به مجموعه ايي از فلسهاي بسيار كوچك است.
كاسني گياهي است كه در نواحي مختلف به تفاوت به صور يكساله دو ساله و چند ساله در ميايد.
از مشخصات ان اين است كه گلهايش در مقابل نور خورشيد حالت شكفته و باز شده به خود ميگيرند
در حالي كه هنگام غروب افتاب يا موقع شب يا در هواي مه الود و يا باراني گلهاي واقع بر روي كاپيتول به هم نزديك ميگردند و ان را به صورت ناشكفته جلوه ميدهند.
پرورش كاسني مراقبت زيادي لازم ندارد. از نظر درماني نيز ريشه ضخيم و گوشتدار و برگهاي قاعده ساقه و حتي گل و دانه ان مورد توجه است
كه ان هم اگر از گياه وحشي به دست ايد مزيت بيشتري دارد.
در موقه خارج كردن ريشه كاسني از زمين بايد به اين نكته توجه شود كه ريشه ها در اخر سال اول از رمين خارج گردد
زيرا در غير اين صورت اگر ديرتر به دست ايد حالت گوشتدار بودن ان از دست مي رود و سخت و چوبي و غير قابل استفاده مي شود.
برگ كاسني را بايد موقعي از ساقه جدا كرد كه در مرحله رشد كامل باشد زيرا در غير اين صورت به نسبتي كه زودتر چيده شود به نمو ريشه گياه زيان اورده است.
كاسني در زمين هاي اهكي رستي كه رطوبت كافي داشته و به خوب يان را شخم زده باشند بهتر رشد ميكند.
براي پرورش ان دانه گياه را در اويل ارديبهشت بر روي خطوطي به فواصل 20 تا 40 سانتيمتر از يكديگر ميكارند.
كاسني داراي وارتيه هاي متعدد براي پرورش دادن است كه بعضي از انها برگهاي پهن و برخي ديگر برگهاي موجدار و منقسم دارند.
آنديو: Cichorium Endivia Lنوعي كاسني وحشي با تلخي كمتر است.برگهاي آن داراي بيدگيهاي زياد و حالت موجدار مي باشد و از آن در كشاورزي ،ن‍ژادهاي مختلف با ظاهر متفاوت به دست آوردند
.خواص درماني آن شبيه كاسني ولي با اثر خفيف تر است.پرورش نمونه هايي از آن در ايران معمول است.
مدتها منشاء اصلي اين گياه را نواحي مختلف هند تصور مي كردند ولي بررسي هاي علمي نشان داد كه در هيچ زماني به حالت وحشي در هند وجود نداشته است.
دانشمندان گياه شناسي دو كاندول ،آنديو را مشتق از
Cichorium pumilum Jacqكاسني به نام ذكر نمودند.
آنديو در فرانسه ابتدا براي مصارف درماني به كار رفته است ولي بعد از تغيير رنگ و سفيد كردن برگهاي آن (با قرار دادن گياه در فصل زمستان، در داخل ماسه نرم)
آنرا به مصارف تغذيه رسانيدند.
نوعي از آنديو كه به مصارف تغذيه مي رسد داراي دو واريته يا گونه فرعي با ظاهر كاملا متفاوت ذكر شده است كه يكي از آنها Var.crispa يا Chicorees frisees
مي باشد و برگهاي با بريدگي هاي مجعد دارد و ديگري Scaroles ياVar.latifolia است كه برگهايي پهن با پنك كامل و حاشيه موجدار دارد.
از نوع اول امروزه واريته هاي متعددي در كشاورزي به دست آوردند اند
كه بعضي از آنها تلخي زياد دارد و كمتر به مصارف تغذيه مي رسد.
Rhagadiolus stellatus گياهي علفي و داراي ساقه اي با تقسيمات دو تائي است.برگهايي با كنار هاي بريده ، دندانه دار و يا عاري از آن دارد.
كاپيتولهاي آن داراي گلهائي به رنگ زرد و واقع بر روي دمگلي دراز است.برگهاي آن به حالت خام مصرف مي شود. .
كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص 213-221
توسط pejuhesh237 » دوشنبه ژانويه 28, 2013 11:39 am 
