توسط pejuhesh237 » جمعه اکتبر 04, 2013 11:46 am
و مخدر و منوم و منضج مواد رقيقهء صفراوى
و ده درهم او با شكر جهة خشونة سينه و سرفهء حار يابس و نفث الدم و تب دق و حرقه مثانه
و امراض حارهء آن و مقوى جگر ضعيف و گرده و مسمن
و با عسل مبهى و مداومت آن قاطع باه و بوئيدن بو دادهء او رافع بيخوابى
و با مثل او مغز بادام مولد خون صالح و رافع هزال
و چون خشخاش تازه را با پوست كوبيده قرص بسازند
جهة سرفه و درد سينه و حرقه البول و اسهال كهنه و تشنگى شرباً
و جهة تخفيف رطوبات و تحليل اورام ضماداً نافع
و قدر شربتش تا پنج درهم و از تخم او تا ده درهم و از پوست او تا يك مثقال
و نيم و از گل او تا يك درهم و مضر مبرودين و مداومت او مضر ريه
و مصلحش عسل و مصطكى و شكر و پوست او مايل به خشكى و رادع و مسدد
و يك مثقال او كه صبح و شام بنوشند جهة اسهال دموى و صفراوى و التهاب امعأ مجرب
و ضماد او جهة دردسر و با حلبه و گلاب كه طبخ يافته باشد جهة ابتداى رمد و تسكين درد آن
و منع ريختن مواد به اعضا و نطول مطبوخ او
و مطبوخ برگ او جهة بيخوابى و با آرد جو جهة اورام حاره و باد سرخ
و لعوق آب مطبوخ او با عسل كه رب خشخاش گويند
جهة منع نزلات و سرفه و اسهال مزمن نافع است خصوصاً با اقاقيا
و عصارهء لحية التيس و طبيخ بيخ او جهة جگر عليل و خلط غليظ معده مفيد
و عصارة پوست او كه كوكنار نامند سرد و مايل به رطوبت و در آثار قويتر از تخم او
و مداومت او مرخى اعضأ و مشوش حواس و قاطع باه و مفسد اشتها و هاضمه و مورث نسيان
و مفسد خون و بالعرض محلل حرارة و رطوبه غريزى و مسكن اوجاع حاره و يابسه و منوّم قوى و منشط بالعرض است
و گل خشخاش با آب گشنيز جهة نملهء ساعيه و قروح
و ضماد او جهة سوزش چشم و قرحهء قرنيه اكتحالاً مفيد و روغن او كه به دستور روغن گل گيرند مخدر
و مسكن دردهاى حاره و اورام و آشاميدن او جهة نزله و سرفهء حار
و قطور او و جهة درد گوش و ورم حاره او مفيد
و روغن تخم خشخاش در افعال از آن ضعيفتر و منوم و مسدد است.كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص103
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
آشاميدن آن جهت سعال گرم و سعال تر حادث از رطوبت رقيق به سبب تبريد
و تغليظ و تجميد و ردع خود و با شراب عفص قاطع اسهال مزمن
تخم:
مخدر و منوم و منضج مواد رقيقه صفراويه و قابض شكم
مقدار شربت آن: تا پنج درهم و همچنين چون بعد از رسيدن جمله آن را در آب طبخ دهند
و ليكن ضعيفتر از قرص آنست و گل آن با آب گشنيز جهت رفع وجع و سوزش چشم و قرحه قرنيه اكتحالًا
و طلاى آن جهت رفع آثار قروح و آب مطبوخ آن نطولًا جهت رفع بى
و چون برگ نازك تازه نورسته آن را در آب طبخ دهند مانند بقول ديگر و با روغن و پياز بريان نموده تناول نمايند
تفريح و تنويم آورد و حبس اسهال نمايد.بدل خشخاش كاهو است .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 359
از نظر خواص پوست گرز و ساقۀ گياه مخدر است و اگر ٢ گرم صبح ناشتا و شب موقع خواب با آب سرد خورده شود،
براى اسهال خونى و صفراوى، التهاب معده و روده‌ها و سوزش مثانه نافع است.
اگر ضماد آن را به پيشانى گذارند براى رفع سردرد نافع است.
اگر پوست گرز آن را با شنبليله و گلاب پخته باشند، خوردن آن براى رفع سرفۀ گرم و سرفۀ سرد ناشى از رطوبت مفيد است
و اگر با شراب تلخ و گس بپزند و خورده شود براى رفع اسهال مزمن مفيد است.
عصارۀ پوست گياه كه به كوكنار معروف است، سرد و تر است و از تخم آن قوى‌تر مى‌باشد.
اگر مدت درازى خورده شود مضر است، اعضا را سست مى‌كند، حواس را مختل و مشوش مى‌سازد،
نيروى جنسى را قطع مى‌كند، اشتها را از بين مى‌برد، فراموشى ايجاد مى‌كند و خون را فاسد مى‌نمايد
ولى كم خوردن و يكبار و دوبار خوردن آن در مواردى مفيد و مسكن دردهاى گرم است.
پوست خشخاش مضر ريه سردمزاجان است از اين نظر بايد با شكر و عسل و مصطكى خورده شود.
مقدار خوراك آن ٧ - ۴ گرم است. اگر ١٠ - ٢ گرم آن در ٢٠٠ گرم آب جوشانده شود و مقدارى قند و يا عسل به آن اضافه شود
براى رفع دردهاى روده، دردهاى سرطانى، اسهالهاى ساده و خونى و سرفه‌هاى عصبى خوب است.
توجه شود كه اين جوشانده به بيمارانى كه تبهاى دايم و ناراحتى معده و روده دارند
و همچنين به اطفال نبايد داده شود زيرا ممكن است عوارض نامساعد و خطرناك داشته باشد.
تخم خشخاش سرد و تر است. خواص آن مخدر و خواب‌آور و معتدل‌كنندۀ اخلاط رقيق صفراوى است.
شكم را قبض مى‌كند و مى‌بندد. اگر در حدود ۴٠ گرم آن با شكر مرتب خورده شود
براى رفع خشونت سينه، قصبۀ ريه، سرفۀ گرم و خشك، خونروى از سينه، ضعف كبد، كليه،
سوزش مثانه، تقويت دماغ، حواس و چاق شدن مفيد است.
اگر ۴٠ گرم دانۀ خشخاش با هم‌وزن آن مغز بادام شيرين و شكر خورده شود،
خون صالح توليد مى‌كند و به اصطلاح خونساز است و اگر بو داده شود و با عسل خورده شود براى تقويت نيروى جنسى مفيد است
ولى مداومت در خوردن آن نيروى جنسى را كاهش مى‌دهد.
بوييدن تخم خشخاش بوداده براى رفع بى‌خوابى نافع است و خوردن ٢٠ - ٨ گرم آن خواب‌آور قوى است.
مقدار خوراك از تخم آن تا ۴٠ گرم است. اگر خشخاش تازه را با پوست و كنگرۀ آن بكوبند و قرص درست كنند براى سرفه، درد سينه،
سوزش مجراى ادرار، تسكين تشنگى و بند آوردن اسهال كهنه و ضماد آن براى تحليل ورم بسيار نافع است.
مقدار خوراك از گرز خشخاش تازۀ سبز كوبيده تا ٢٠ گرم است.
گل خشخاش با آب گشنيز براى رفع درد و سوزش چشم و زخم قرنيه به صورت ماليدن به موضع بسيار مفيد است.
روغن گل خشخاش كه مانند روغن گل سرخ تهيه مى‌شود مخدر و مسكن دردهاى گرم و ورمها مى‌باشد.
براى سرفۀ گرم مفيد است و قطرۀ آن براى تسكين درد گوش و تحليل ورم گوش نافع است.
آب برگ آن و به عبارت بهتر آب برگ پختۀ خشخاش با عسل كه آب خشخاش گفته مى‌شود براى سرفه و اسهال مزمن نافع است،
خصوصا اگر با عصارۀ غلاف ميوۀ اكاسيا و عصارۀ لحية التيس خورده شود
و ماليدن آب دم‌كردۀ برگ گياه براى رفع بى‌خوابى استفاده مى‌شود.
ترياك در رفع جنون و رفع اقسام دردهاى عصبى مفيد و مؤثر است. در اقسام برونشيتها
و بسيارى از اختلالات جهاز تنفسى فرآورده‌هاى ترياك مؤثر هستند.
براى رفع بيمارى‌هاى جهاز هاضمه نظير دردهاى معده و انواع اسهال و وبا و قى‌هاى وبايى
و دفع اسهال خونى از انواع فرآورده خاص ترياك به مقدار معين كه پزشك تجويز مى‌كند، مؤثر است.
تمام آلكالوئيدهاى آن نظير مورفين، كدئين، تبائين، نارسئين و ساير آلكالوئيدها در تهيه و تركيب صدها و صدها داروى بسيار مؤثر پزشكى در دنيا نقش بسيار مؤثرى دارند.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 244-247
