






بستانى: او را برگ بزركتر از برگ كاهو و با رطوبة چسبنده و ملس و مايل به سياهى
و ساقش به قدر انگشتى و تا دو زرع طول او و در سر او چنرى شبيه به سيبى مجتمع از اجزاى زرد رنگ
و بيخش مايل بسرخى و بالزوجة و تخمش طولانى و از جو بزرگتر
و قسم برّي: را كه مراد از مطلق حرشف اوست برگ سياه تر و كوچكتر
و ساقش پر برگ و خارش تندتر و درسرش چيزى به قدر انار و خاردار
و بيخش سياه و غليظ
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص87
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات: و اما صنف صغير برى آن بي ساق و كوچك و خاردار و آن را خويه نامند و همه آنها با رطوبت چسپنده
و برك صنف نوع بستاني ماكول آن را پخته با ماست و كشك و غير آن و با كوشت و يا بدون كوشت مىخورند لذيذ مىباشد
.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 349حرشف برّى:نوعى از آن بزرگ و يا به اصطلاح طب سنتى صنف كبير است.
گیاهی است پایا و دارای ساقه راست، شیاردار و به ارتفاع 2/ تا 1/5 متر که منشائ اولیه آن در منطقه مدیترانه بوده است
ولی امروزه به علت پرورش ، به منظور تغذیه و استفاده های دارویی در نواحی مختلف یافت می شود.
کنگر فرنگی ریشه حجیم و برگهای بسیار بزرگ، منقسم به قطعات نامنظم و دندانه دار دارد.
سطح فوقانی پهنک برگهای آن نیز به رنگ سبز ولی سطح تحتانی آن به علت دارا بودن تارهای سفید رنگ و فراوان پوشیده از کرک به نظر می رسد.
کاپیتول ان بسیار بزرگ و شامل گلهای لوله ایی محصور در براکته های با ظاهر متفاوت ( برحسب نژادهای مختلف گیاه) است
ولی این براکته ها در نژادهای مختلف ممکن است در قسمت انتهایی، با ظاهر گرد و نوک تیز و غیره باشد.
نایه غیر ازاد برکته های آن که به قاعده کاپیتول پیوستگی پیدا میکند گوشتدار و دارای ذخائر مختلف است.
نهنج ضخیم و گوشتدار ان شامل گلهای زیبایی به رنگ آبی یاآبی مایل به بنفش و میوه اش شفاف به رنگ قهوه ایی تیره
و منتهی به تارهای سفید و متعددی در قسمت انتهایی است.
پرورش کنگر فرنگی از دو نظر یکی به منظور تغذیه از قسمت گوشتدار براکته ها ی آن و دیگری برای استفاده های درمانی پیوسته صورت میگیرد.
این گیاه در ایران به نام خارجی آرتیشو معروف است.
برگ ارتیشو از نظر درمانی دارای ارزش زیاد است.
كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص 43-44
کبد انسان به دلیل وجود مواد شیمیایی و آفت کش ها در مواد غذایی و محیط زیست، به تدریج دچارمسمومیت و چربی می شود که با علائمی مانند لکه های کبدی، سردرد، افزایش وزن، سوزش سردل،مشکلات کیسه صفرا، سوء هاضمه و نفخ شکم همراه است.
برای سم زدایی کبد علاوه بر توصیه های غذایی و داروهای شیمیایی، برخی از عرقیات و گیاهان بسیار موثر هستند.
گیاه آرتیشو یا همان کنگرفرنگی یکی از گیاهان موثری است با تحریک ترشح صفرا موجب دفع توکسین ها یا همان سموم انباشته شده در کبد می شود. در این بخش با خواص آرتیشو و تاثیر آن در بیماری کبد آشنا می شویم.
آشنایی با خواص و مضرات آرتیشوآرتیشو یا کنگر فرنگی، گیاه بومی خاردار و چند ساله ای است که در نواحی جنوب اروپا و مدیترانه یافت می شود. این گیاه از خانواده کاسنی (Asteraceae) است. منشا اصلی آرتیشو ناشناخته است، اما به احتمال زیاد، شمال افریقا (مراکش)خاستگاه اصلی این گیاه باشد.
گیاه کنگرفرنگی یا آرتیشو درای ساقه ای راست با ارتفاع حدود یک متر است و برگ های پهن و دراز آن مانند کاهو و به رنگ سبز تیره است. میوه آرتیشو در انتهای ساقه به شکل کاج یا سیب فلس دار است.
گلبرگ های گوشتی آرتیشو که در انتهای گلبرگ ها ضخیم تر است مصرف خوراکی دارد.