صمغيست بد بو و ظاهرش سرخ تيره و باطن او سفيد و نبات او را ساق غليظ
و بلندتر از زرعى و نرم و بر او چيزى شبيه به پشم و سفيد و برگش شبيه به برگ انجير
و مايل به استداره و خشن و بسيار سبز و قبهء او شبيه بقبهء شبت و گلش زرد
و خوشبو و تخمش سياه و قريب بانيسون و خوشبو و تند و بيخش غليظ و شعبه دار
و بدبو و بيرون او سياه و اندرون سفيد
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص69-70
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:و بهترين صمغ آن تيزبوى زعفراني رنك و طريق اخذ آن آنست كه بيخ آن را مى‌شكافند
در هنگام ظهور ساق آن و حوالي آن را خالي نموده بركى در زيو آن فرش مى‌نمايند
كه صمغ آن در ان جمع كردد و چون خشك گردد از ان برمي دارند
و نيز از ساق بيخ آن در هنكام ظهور گل آن كه بودن شمس در جوزا است به طريق مذكور صمغ اخذ مى‌نمايند
و نيز از علامت خوبى آن آنست كه در هنكام ريزه شدن در سودن ريزهاى آن سفيد باشد
و زبان را بكزد و بدست بچسپد و چون در سركه و يا آب حل نمايند زود منحل گردد
و بوى آن تند باشد و آنچه از ساق آن گيرند رنك خشك كردۀ آن زرد و محلول آن در آب به رنگ شير باشد
و اين ضعيف العمل و غير مستعمل است و مغشوش آن سياه رنك و غش باشق و موم مى‌كنند
.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 293جاوشير گياهى است چندساله علفى بلندى ساقۀ آن در حدود يك متر.
ساقۀ آن استوانه‌اى پوشيده از تار سفيد پنبه‌اى كه به ساقه رنگ خاكسترى سفيد مى‌دهند.
در بعضى گونه‌ها خوابيده. برگهاى آن ساده، كامل، بيضى، پهن نامنظم، زبر و خشن، كنارۀ برگها داراى دندانه و بسيار سبز است.
گلهاى آن زرد به صورت چتر مركب و خوشبو و تخم آن سياه و در ابعاد انيسون است.
از ريشۀ گياه در ناحيۀ يقۀ گياه با تيغ زدن و خراش و شكاف شيره‌اى خارج مى‌شود كه بتدريج در مقابل هوا سفت مى‌شود.
اين شيره صمغ رزينى جاوشير است. البته از ساقۀ گياه نيز گرفته مى‌شود ولى كيفيت صمغ ساقه پست‌تر از صمغ ريشه است
مشخصات صمغ جاوشير و روش گرفتن آندر اوايل تابستان ١٢ - ١٠ سانتى‌متر خاك كنار ريشه در محل يقه را كنار زده و زير آن را با برگهاى تميز فرش مى‌كنند
و ريشه را شكاف مى‌دهند و شيره بتدريج در روزهاى گرم خارج شده روى برگها جمع مى‌شود كه پس از سفت شدن آن را جمع‌آورى مى‌نمايند.
رنگ سطح خارجى جاوشير زعفرانى و يا قرمز تيره است و مقطع آن سفيد است كه در مجاورت هوا تيره مى‌شود. طعم آن تند و زبان را مى‌گزد.
بوى آن نامطبوع در آب و سركه حل مى‌شود و پس از حل در آب مايعى سفيد شيرى رنگ ايجاد مى‌شود.
.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص 366
توسط pejuhesh237 » چهارشنبه فبريه 13, 2013 1:06 pm 
