زعرور

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

زعرور

درختى است از خانوادۀ Rosaceae ، نام علمى آن Mespilus germanica L. و مترادفهاى آن Mespilus communis Guldenst.

و Pyrus germanica L. و Mespilus vulgaris Rchb. و Ostinia mespilus,Clairv از طرف گياه‌شناسان مختلف نامگذارى شده است

فارسی: در اصفهان كویج نامند و به تركى بميشان و در تنكابن كرجيل گويند .در آستارا «ازگيل» ، در طوالش «سر، زر و ترشه‌سر» ، در اطراف رشت «ترشه‌سر» ،

در رامسر و شهسوار «ترشه‌كنس» ، در راميان «تالاس‌گور» ، در گيلان و مازندران «كنس‌كنوس» و در گرگان و كجور «كندز و كندس» .

عربی: «نلكا» ، «زعرور» ، «كنوس طبرى» ، «ينى‌دنيا» و «مشملا»

یونانی:

انگلیسی: Medlar و Medlar tree

فرانسه: Neflier

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

از جنس کندس طبريست کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص136

دو نوع است بستاني و آن را مثلث العجم و بشيرازى كيل سرخ نامند بهترين آن بكمال رسيدۀ بزرك باليدۀ چاشنى‌دار آنست
زعرور جبلي كوچكتر از بستاني است و دو نوع باشد سرخ رنك و زرد و بهترين اين نيز بسيار رسيدۀ آنست کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 472


ازگيل درخت كوچكى است كه ارتفاع آن حدود  ۶  متر، شاخه‌هاى آن خاردار، در جوانى خزى و رفته‌رفته صاف مى‌شود.

از مشخصات اختصاصى آن اين است كه داراى ريشه‌اى عمودى و پوست خاكسترى نقره‌اى است.

برگهاى آن بيضى كمى كشيده نوك‌تيز كنارۀ برگها بى‌دندانه يا چند دندانه دارد و ابعاد آن  ١٣ - ١٠  ۵ - ٣  سانتى‌متر تغيير مى‌كند.

روى برگ سبز تيره پشت برگ سبز خاكسترى. گلهاى آن سفيد درشت منفرد بدون پايه و ميوۀ آن گرد و كروى و گاهى گلابى‌شكل و قهوه‌اى‌رنگ است.

روى پوست ميوه كركهاى نمدى مخملى و عدسكهاى سفيد ديده مى‌شود. ابعاد ميوه در حد گيلاس تا گردو مى‌باشد. چوب آن سخت و به رنگ حنايى روشن است.

در مناطق خشك براى تكثير ازگيل از پيوند آن روى پايۀ زالزالك يا وليك   استفاده مى‌شود. گاهى نيز در خاكهاى غنى و قوى مى‌توان ازگيل را روى پايۀ گلابى پيوند زد (البته بندرت)

و در زمينهايى كه خاك زيرين آن مرطوب است، روى پايۀ به پيوند مى‌زنند. نوع پيوند شكمى است كه در تابستان انجام مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 7-8

[pejuhesh237]

.ازگيل در تمام جنگلهاى شمال ايران از ارسباران تا گلى‌داغ و چناران از بجنورد و در تمام ارتفاعات سواحل دريا تا ارتفاعات بالاى جنگل انتشار دارد.

در دامنه‌هاى جنوبى البرز در درۀ كرج و مناطق استپى نيز ديده مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد2 ص 8

[pejuhesh237]

.از چوب آن روستاييان عصا و داس و چوب‌دستى درست مى‌كنند. چوب‌دستى پرگره درويشان معمولا از چوب ازگيل تهيه مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 8

[pejuhesh237]

در آخر دويم سرد و در اول خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص136

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و بعضى تر دانسته‌اند .
طبيعت سرخ آن:

قريب ببستاني است و زرد آن سرد و خشك و قابض‌تر از سنجدکتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 472

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و قابض و مسكن جدة صفرأ و خون و قى و جهة اسهال و تقطير بول و جگر و معده حار نافع

و مقوى اشتها و آب او با شكر جهة درد سر حار مجرب

و ضماد او جهة اورام صلبه و باد سرخ مفيد و مضر گرده

و مورث قولنج و مصلحش انيسون و عود

و قدر شربتش از آب او بيست و پنج مثقال و از جرم او تا دوازده مثقال

و بدلش سيب ترش است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص136

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
سرخ آن :
و در افعال و خواص آن نيز قريب ببستاني‌اند و خون و قئ بازدارند و كويند پشت را قوى كرداند و داء الفيل را نافع و مضرت

و مصلح و مقدار شربت اين بدستور بستاني است کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 472

[pejuhesh237]

و قابض و مسكن جدة صفرأ و خون و قى و جهة اسهال و تقطير بول و جگر و معده حار نافع

و مقوى اشتها و آب او با شكر جهة درد سر حار مجرب

و ضماد او جهة اورام صلبه و باد سرخ مفيد و مضر گرده

و مورث قولنج و مصلحش انيسون و عود

و قدر شربتش از آب او بيست و پنج مثقال و از جرم او تا دوازده مثقال

و بدلش سيب ترش است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص136

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
سرخ آن :
و در افعال و خواص آن نيز قريب ببستاني‌اند و خون و قئ بازدارند و كويند پشت را قوى كرداند و داء الفيل را نافع و مضرت

و مصلح و مقدار شربت اين بدستور بستاني است کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 472


ورم روده را كاهش مى‌دهد و در رفع اسهالهاى ساده بسيار مؤثر است. اگر نارس باشد بيشتر قابض است و براى جلوگيرى از خونريزى مفيد است.

از جوشاندۀ برگ ازگيل كه  ۵٠  گرم برگ را در هزار گرم آب بجوشانند بصورت غرغره براى فرونشاندن ورم مخاط گلو و ناراحتيهاى حلق و گلو استفاده مى‌شود.

شربت ازگيل: در حدود  ٢٠٠  گرم ازگيل نارس را، پوست و هسته خارج كرده و گوشت آن را قطعه‌قطعه مى‌نمايند و در يك ليتر آب در حدود  ٢٠ - ١۵  دقيقه مى‌جوشانند

و پس از آن در حدود  ۵٠  گرم برگ تازۀ ازگيل به آن اضافه كرده به مدت  ۵ - ۴  ساعت دم مى‌كنند و بعدا قند اضافه مى‌نمايند تا به شكل شربت غليظ درآيد،

از اين شربت يكى دو فنجان در شبانه‌روز براى رفع حالت اسهالى و جمع شدن شكم به بچه‌ها مى‌دهند و خيلى مفيد است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص9

[pejuhesh237]

.در اغلب کشورهای اروپایی خصوصا آلمان برای درمان بی ‌نظمی ضربان قلب از گیاه زالزالک استفاده می ‌شود.
همچنین زالزالک در درمان آنژین و تصلب شرایین(سفت شدن دیواره رگ‌ ها)‌ بسیار کاربرد دارد.

خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره ی زالزالک

تحقیقات جدید نشان می ‌دهد که زالزالک آنتی ‌اکسیدان بسیار قوی محسوب شده و می‌ تواند به عنوان یک مکمل غذایی مقوی عمل کرده و در تنظیم وزن، گلوکز خون و التهاب

نقش داشته باشد. محققان آمریکایی طی بررسی‌ هایی که روی زالزالک انجام دادند، دریافتند این میوه به خاطر داشتن مقادیر بالایی از مواد آنتوسیانین، بسیار مفید است

و در رنگ های مختلف این میوه آنتوسیانین های زیاد و متفاوتی یافت می ‌شود که دانه‌ های زالزالک را از فشار اکسایشی نور خورشید حفظ می ‌کنند.

خوردن زالزالک بدن ما را از موقعیت ‌های زیان ‌آور مانند قرار گرفتن در معرض آلودگی و رادیکال ‌های آزاد حفظ می کند.

به عبارتی تحقیقات نشان می ‌دهد مصرف زالزالک در درمان برخی بیماری ‌ها، از سرطان گرفته تا چاقی، اثر مثبت می گذارد

و این تاثیر به دلیل خواص ضد‌ التهابی ماده ی آنتوسیانین موجود در آن است، به طوری که ثابت شده

بسیاری از بیماری ‌ها به دلیل التهاب‌ های کنترل نشده ‌ای است که دامنگیر ما می ‌شود.

مواد موجود در زالزالک قند خون و عملکرد انسولین خون را بهبود می ‌بخشد.

به نقل از Sience Daily، محققان در زمینه ی تاثیر زالزالک و خواص آن، تحقیقات خود را روی موش ‌هایی انجام دادند که از پیش مبتلا به دیابت بودند.

آن‌ ها ابتدا به 18 موش نر، حدود 6 ماه غذای سرشار از قند میوه دادند سپس آن‌ ها را دو گروه کردند؛ به یک گروه آب خالص و به گروه دوم مخلوط آب

و عصاره ی زالزالک دادند و این کار را تا 6 ماه ادامه دادند و وزن و چربی بدن، قند خون و شاخص‌ های مولکولی التهابی آن ‌ها را مورد بررسی قرار دادند.

در انتها محققان به این نتیجه رسیدند موش‌ هایی که مخلوط آب و عصاره زالزالک مصرف کرده بودند، نسبت به گروه دیگر، از کاهش وزن بیشتر، چربی کم‌ تر ، قند خون

و تر ی‌گلیسیرید پلاسمای پایین ‌تر و چربی LDL کم‌ تری برخوردار بودند.

این تغییرات در انسان ‌ها باعث کاهش احتمال ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی می شود و مشکلات التهابی را کاهش می دهد.

یکی از مواد مفید موجود در زالزالک فلاونوییدهایی می ‌‌باشند که نسبت به رنگ میوه شدت اثرات آنتی ‌اکسیدانی آن ها تغییر می ‌کند.

میوه‌ های قرمزرنگ دارای اثر قوی، صورتی اثری ضعیف و زرد اثر ضعیف ‌تری دارند.

علاوه بر میوه ی زالزالک از گل آن نیز برای درمان استفاده می‌ شود. گل زالزالک برای درمان تشنج مفید بوده و حرکات نامنظم قلب را تنظیم می ‌کند.

لذا دم ‌کرده ی آن برای درمان بیماری‌ های مزمن قلب استفاده می ‌شود.

زالزالک و دیابت

نتایج یک پژوهش نشان داد: مصرف خوراکی زالزالک در دیابت قندی باعث کاهش گلوکز و LDL کلسترول سرم می ‌شود.

این مطالعه با اثر مصرف خوراکی سرشاخه‌ ی زالزالک بر غلظت گلوکز و لیپید‌های سرم و تراکم سلول ‌های بتا در موش ‌های صحرایی

دیابتی توسط دکتر مهرداد روغنی، عضو گروه فیزیولوژی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد بررسی شد.

یافته‌ های این مطالعه حاکی است در گروه دیابت ی درمان شده با گیاه، غلظت گلوکز سرم به طور معنی ‌دار در هفته‌ های سوم و ششم کمتر از گروه دیابت ی بود.

کاهش سطح گلوکز و لیپید‌های سرم در بیماران دیابت ی با استفاده از گیاهان دارویی از اهمیت زیادی برخوردار است. خلاصه ی این پژوهش در مجله ی غدد درون ریز و متابولیسم ایران انجام شد.خواص سبزیجات-خواص میوه ها سبزیجات و سلامت - تبیان ویرایش و تلخیص:آکاایران

[pejuhesh237]

.اشکال موجود

زالزالک به صورت انواع کپسول، تنتور، عصاره های مایع استاندارد یا عصاره های جامد عرضه میشود. می توان از برگها، گلها و دانه های زالزالک خشک چای نیز درست کرد.

[pejuhesh237]

.از نظر تركيبات شيميايى در پوست درخت و برگ و ميوۀ ازگيل مقدار زيادى تانن وجود دارد. به علاوه ميوۀ ازگيل داراى لعاب و مقدارى قند

و در حدود  ١  درصد اسيدهايى نظير ماليك اسيد   و سيتريك اسيد   و. . . مى‌باشد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص9