بستانى: و گلش خوشبو است و با سفيدى و سرخى
و برگش بقدر ناخن و شاخهاى او باريك
و ساقش به قدر نيم زرع و تخمش مايل به استداره
و رنگش مثل نانخواه و مستعمل ازو برگ و تخم است
بری: و برى او را برگ بزركتر و ساقش دراز
و تخمش قريب بجلبه و كريه طعم و گلش سرخ .
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص95-96متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق بخشي از تحفه بود:و نيز سفيد و سرخ مى‌باشد :
و سفيد آن قويتر و اكثر مستعمل و ساق آن اندك سطبر و سفيد و نرم و تا سه چهار ذرع طولانى و بر زمين مفروش
و برگ آن اندك پهن و طولاني و بعضي را برگها ريزه و گل آن نيز ريزه و متراكم و بنفش با تارهاى سفيد و درين شاخها
و برگها رسته و تخم آن ريزه مائل باستداره و رنگ آن مانند نانخواه و طعم برگ آن فى الجمله شبيه بخرفه
و با حدت و حرافت و ساق سرخ آن صلب‌تر و مائل به بنفشي و بقدر سه چهار ذرع و مفروش بر روى زمين و برك آن نيز شبيه ببرگ سفيد
و در ميان برك و شاخهاى آن شاخه بسيار باريكى رسته و بر سر آن كل آن سه عدد و زياده ارغوانى‌رنك با رگهاى مائل بسفيدى و ريزه و اندك خوشبو
و تخم آن ريزه‌تر از تخم سفيد و طعم برگ آن نيز شبيه ببرك بستاني و با عفوصت و گلو را زياده از ان مى‌خراشد
و آنچه در ماهيت ان نوشته‌اند كه ساق آن بقدر نيم ذرع و شاخهاى آن باريك و برگ آن بقدر ناخن و گل آن خوشبو
و با سفيدى و سرخي شايد در ان بلاد بدين هيأت مى‌شده باشد و مستعمل برگ و تخم آنست و اهل هند بيخ آن را نيز مستعمل دارند
و برى : برك بزركتر و ساق درازتر و تخم آن شبيه بحلبه و كوچكتر از ان و كريه الطعم و كل آن سرخ و آن را يونچۀ كوهى نامند
.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 370گياهى است دوساله و چندساله به ارتفاع تا ٨٠ سانتى‌متر كه در مراتع به سبب بلندى در بين ساير گياهان از دور با گلهاى زرد مشخص است.
برگهاى آن مركب از ٣ برگچه كه هر برگچۀ كوچك، بيضى، دندانه‌دار و نوك‌تيز است
و مركز سه برگچه با دمبرگى به ساقه وصل مى‌شود. گلهاى آن زرد و بسيار معطر مى‌باشد.
ميوۀ آن به شكل غلاف بى‌كرك به رنگ نخودى مايل به سبز است كه در آن دانه‌ها قرار دارند. غلاف ميوه در بعضى ارقام كمى هلالى است
و در بعضى ارقام قوس آن كمتر است و هلالىنيست.
بری: گياهى است يكساله خيلى كوتاه، كمى پوشيده از كرك مخملى. برگهاى بالاى ساقه بيضى دندانه‌دار با دمبرگ دراز ( ٣ - ٢ برابر برگ) گلها آبى يا بنفش.
غلاف ميوه تخم‌مرغى كمى دراز باريك متورم و كمى خميده است. .
کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 69
توسط pejuhesh237 » يکشنبه ژانويه 27, 2013 1:18 pm 
