ثمر درختيست هندى به قدر درخت گردكان
و ثمر بعضى مثل بادام سبز و از اول تكون تا رسيدن سبز است و بعد از رسيدن زرد می شود
و بعضى را ثمر مثل سيب و نارس او با عفوصه و اندك ترشى
و چون برسد سرخ و ترش و شيرين گردد و در انتهأ زرد شود و شيرين
و هر دو قسم او خوشبو می باشد
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص35متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات: باختلاف اراضى و اهويه بعد از سه چهار سال از نشانيدن تخم آن و تا هشت و نه سال بثمر مى‌آيد و هنكام بهاران كه بهندى مول نامند
اول بهار و وقت رسيدن ثمر ان نيز باختلاف بلدان هنكام بودن آفتاب در برج جوزا و سرطان است
و تا پنجاه و شصت سال ثمر مى‌دهد و ثمر ان در اوائل سال بسال بهتر مى‌شود و در اواخر بالعكس
و برك آن طولاني شبيه ببرك ساذج هندى و از ان بزركتر
و در رائحه نيز شبيه بثمر ان و ثمر آن در ابتدا بسيار عفص مى‌باشد و آهسته آهسته ترش مى‌كردد
و پس شروع مى‌نمايد بشير بنى و شيرين مى‌كردد و در بعض اماكن بعضى اشجار تمام سال ثمر مى‌دهد
و ليكن بشيريني و خوبى آنچه در فصل و موسم آن مى‌شود نمى‌رسد
و ليكن غير موسمى آن مانند موسمى نيست در بزركي و كوچكي و شكل و طعم و رائحه
و شادابي و بيريشكي و ريشه‌دارى و لحمي و كم آبى باختلاف اقسام آن هيچ ميوه نمى‌رسد
چنانچه در بزركي از نيم آثار تا دو آثار كه يكمن تبريزى است تخمينا در بنكاله ديده شده
و از بعضى درختها يك آثار و سه پاو و نيم آثار اكثر كه يك چهار يكمن تبريزى است تخمينا
و در كوچكي برابر هليلۀ كابلي ببزركي مى‌شود و در شكل بعضى طولاني
و سر آن اندك كج و بعضى اندك مفرطح و بعضى مدور اندك طولاني و بعضى فى الجمله شبيه بكردۀ حيوان
و بعضى بسيار خوش رائحه و خوش طعم و رائحۀ آن شبيه بعنبر و بعضى رائحۀ آن شبيه بكافور
و بعضى پرريشه و بد طعم و بعضى را رائحه شبيه بشبت و نانخواه و برازيانه و غير اينها از طعوم و روايح
و بعضى مختلف الاجزا در قوام و طعم و در بعضى يتوع كمي همين در محل اتصال ثمر آن بشاخ درخت
و در بعضى يتوع بسيارى حتى در زير پوست آن نيز مى‌باشد
و بهترين آن بسيار شيرين شاداب مستوى القوام بي‌ريشه خوشبوى قليل اليتوع آنست
و آنچه برخلاف اين اوصاف باشد همكي يا بعضى بد و مضر و بهترين اطوار خوردن آن آنست كه رسيدۀ آبدار آن را بدست بمالند
تا نرم كردد و سر آن را ببرند تا يتوعتى كه در ان است دور شود و بمكند تا تمام آب صافى آن خورده شود
و بى‌ريشۀ آبدار آن را كه اندك سخت باشد سر آن را بريده كه يتوعيت آن دور شود
و هر دو طرف آهسته آن را بريده تناول نمايند كه اين نيز بهترين طور است
و حيف است كه انبۀ بيريشۀ قسمى اعلى را كه در بنكاله بعضى جاها مثل مالده و اطراف مرشدآباد كه در چونه كهالى و باكه و ديكر جاها
و در عظيم‌آباد پركنۀ ملكي مى‌شود نرم كرده بمكند براى مكيدن انبۀ شيرين خشبو كه آب رقيق داشته باشد
و اكر ريشه‌دار هم باشد مضايقه ندارد و قسمى انبه در بنكاله مى‌شود كه در بلاد ديكر نيست كه آن را كچموا مى‌نامند
سبز خام آن شيرين مى‌شود و بعضى از اقسام اين در رسيدكي شيرين و خوش مى‌شود
و بعضى در پختكي بد طعم مى‌كردد
کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 172
توسط pejuhesh237 » پنج شنبه فبريه 07, 2013 3:39 pm 
