و از جنس مرماحوز( نوعی از مرو) است
و صغير و كبير می باشد
صغير او را برگ كوچك و باريك و ملاست بيشتر
و ساقش پراكنده و مايل به طرف زمين
و گلش در طرف ساق و زرد
و تخمش سياه كوچك و ساق قسم کبیر او به دستور پراكنده
و مايل به سرخى و قريب به زرعى می شود
و تخمش ريزه تر از تخم صغير
و گلش مانند او و بيخ هر دو سست
و با زغبیة و نهايت سطبرى ان تا به قدر انگشتى
و منافع كبير زياده بر صغير و از مطلق آن مراد صغير است
.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص231
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:كبير را برگ شبيه به زبان گوسفند و سبز طولانى و اندك عريض
و ساق آن به قدر ذرعى و پراكنده و مايل به طرف زمين و سرخ رنگ املس
و از وسط نبات آن ساقهاى باريك بلند رسته بر سر آن
.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 703لسان الحمل کبیر:گياهى است چندساله به بلندى ۴۵ - ١٠ سانتى‌متر بدون ساقه. برگها تخم‌مرغى پهن، ضخيم،
دراز و داراى ٩ - ٣ رگبرگ كاملا مشخص صاف يا پوشيده از كرك كه به شكل گروهى مستقيما از ريشه از محل يقه از خاك بيرون آمده‌اند.
گلها خوشه‌اى و در انتهاى يك پايۀ گل‌دهنده گرز مانند ظاهر مى‌شوند.
ميوۀ آن داراى دو خانه است و در هر خانه ٨ - ۴ دانۀ تخم‌مرغى كوچك وجود دارد. اغلب قسمتهاى اندام گياه نظير برگ، ريشه و تخم آن مصارف دارويى دارد.
تكثير بارهنگ از طريق كشت تخم آن در زمين اصلى صورت مى‌گيرد و روش كاشت آن شبيه اسفرزه است كه در آن بخش ذكر شده است.
«لسان الحمل صغير» اين گياه چندساله است و بدون ساقه مى‌باشد. برگهاى آن دراز نيزه‌اى نوك‌تيز كه داراى ۵ - ٣ رگبرگ مشخص است.
ميوۀ آن به شكل كپسول و كمى دراز است كه در آن ٢ دانه قرار دارد. دانه‌ها كمى دراز، و ليز است و در طرف داخل دانه داراى شيارى مى‌باشد.
Plantago media L. كه به فرانسوى Plantain moyen گفته مى‌شود.
گياهى است چندساله بدون ساقه برگها همه از ريشه خارج شده‌اند و در هر دو سطح پوشيده از كرك،
تخم‌مرغى و داراى ٩ - ۵ رگبرگ مشخص هستند.
دو گونۀ فوق از نظر خواص خيلى شبيه بارهنگ رسمى و از نظر شكل بوته نيز با كمى اختلالات مشابه مى‌باشند.
گونۀ ديگرى از گياهان اين خانواده كه از نظر خواص مشابه بارهنگ است
ولى از نظر شكل كمى متفاوت است به نام Plantago coronopus L. مى‌باشد.
به فرانسوى Pied de corbeau و Plantain corne de cerf و به انگليسى Crow foot و Hart's horn گفته مى‌شود.
اين‌گونه در كتب طب سنتى با نام «اوذينه» آمده است.
گياهى است يكساله و دو ساله و در برخى مناطق چندساله بدون ساقه و كم‌وبيش پوشيده از كرك.
برگها دراز، مثلثى، با بريدگى كه همه از ناحيۀ يقه ريشه بيرون آمده‌اند
.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد6 ص 333-335
توسط pejuhesh237 » يکشنبه ژانويه 20, 2013 10:41 am 
