برى و بستانى و برى بر دو قسم است :
يكي را شاخهاى نباتش دراز و برگش به عرض انگشت مهين
و بيخش باريك مثل بيخ اشجار و غير ماكول
و تخمش سياه و مغزش سفيد
یکی بيخش بقدر خيار و بسيار سرخ و ماكولست
و برگش شبيه ببرك بستانى و از آن باريكتر و املس و كثير التشريف
و تخمش مثل بستانى و مايل به سياهى
و تخم قسم اول منقى بشره
و قسم ثانى در خواص قريب به بستانى
و از آن گرمتر و رطوبت كمتر و بستانى
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص 167 متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:و تخم اين مستعمل در ترياق فاروق است
و بستاني آن را برك شبيه ببرك ترب و كثير التشريف و از ان املس و بيخ آن مدور و مفرطح
و بعضى اندك طولاني و بر سر آن اندك ريشه و ماكول و در اكثر بلاد بهم مى‌رسد
و بقدر نارنج بزركى و تا هندوانۀ در بعضى بلاد و اراضي قويه مى‌شود و نازك بى‌ريشه و در بعضى اراضي ضعيفه كوچك ريشه‌دار
و بهترين و مستعمل آن بستاني نازك بيريشۀ آنست و تخم آن سرخ و تيره و از برى بزركتر و اين مزروع مى‌باشد در خريف
و در اواخر شتا و ازائل ربيع نيز قليلى در بعضى بلاد بهم مى‌رسد.
کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 552شلغم گياهى است دوساله با برگهاى ناصاف پوشيده از تك‌وتوك كرك پراكنده يا بدون كرك، با بريدگى‌هاى زياد به رنگ سبز و سفيد.
ريشۀ آن متورم و به دو شكل گرد و پهن و يا دراز به رنگ سفيد با لكه‌هاى بنفش و يا كاملا سفيد است.
ميوۀ آن غلافى باريك دراز كه در آن چند دانۀ سياه قرار دارد. تكثير شلغم از طريق كاشت تخم آن صورت مى‌گيرد.
واريته‌هاى زودرس در ايران از اوايل بهار تا اواسط بهار كاشته مى‌شوند و پس از ۵٠ - ۴٠ روز قبل از اينكه گرماى شديد تابستان برسد برداشت مى‌شود،
زيرا شلغم در هواى گرم خوب رشد نمى‌كند و برعكس در هواى سرد خوب رشد مى‌كند
و ارقام ديررس در اواخر تابستان كاشته مى‌شود كه برداشت ريشه در پاييز صورت مى‌گيرد و معمولا پس از دو ماه ريشۀ آن آمادۀ برداشت خواهد بود.
کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 1396-140
مهمترين واريته آن ريشه هاي باريك با تورم نسبتا كم داشته و كولزا ناميده مي شود.
از دانه آن روغن استخراج مي گردد .واريته ديگري از آن با ريشه متورم وجود دارد كه به مصارف تغذيه مي رسد.
كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 236-237
توسط pejuhesh237 » شنبه ژانويه 12, 2013 9:53 am 
