زرنیخ

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن
زرنيخ
لغة فارسى است و به يونانى فرساطيس نامند
و به معنى كبريت الارض است و پنج قسم می باشد
يكى زرد و بهترين او صفايحى براق نرم است و زرنيخ ورقى گويند
دويم سرخ و بهترين او شبيه بسرنج و صاف زود شكن است
و يكى سفيد و او را زرنيخ النّوره و دواء الشعر نامند
و زبونترين اقسام و به دستور سبز و سياه او نيز غير مستعملست
و قسم زرد در سيم گرم و خشك است
و قسم سرخ او در چهارم و سفيد و سياه و سبز او قويتر و اقسام زرنيخ او سمومات اند
و محرق او لطيفتر و در بردن موى قويتر و متصاعد او بسيار سرخ و شفاف و براق و در سميت و افعال قويتر از همه
و مجموع او معفن و لذاع و محرق و با قوهء قابضه و سترندهء موى و گوشت زياد زخمها
و كشندهء اقسام كرم معده و جالى آثار خون مرده و رافع جرب و سعفه و آكله
و با راتيانج جهة داء الثعلب و با ماست و آهك و خاكستر و امثال آن جهة ستردن موى
و با زفت جهة برص ناخن
و با روغن زيتون و امثال آن رفع قمل
و با پيه جهة تحليل جراحات
و با روغن گلسرخ جهة بثور مقعد و بواسير و جراحات بينى
و با ادويهء مناسبه جهة بردن گوشت زياد و رويانيدن گوشت بن دندان
و بخور او با راتيانج به دستورى كه دود او بحلق نرود جهة سرفهء كهنه
و با ميعه و مغز جلغوزه
و مغز بادام بالسويه چون مكرر بخور كنند جهة ربو و ضيق النفس
و سرفهء مزمن بغايت مؤثر است
و شرط است كه بعد از بخور حريرهء آرد گندم با مغز بادام و روغن تازه جهة رفع مضرت دوا استعمال نمايند
و طلاى زرنيخ سرخ با بول حمار و به دستور با آب بيخ سير تازه بعد از كندن موى جهة منع رويانيدن موى مجرب
و يكدانگ او با عسل جهة تصفيهء آواز و دفع چرك سينه
و آشاميدن او با پيه و قى كردن جهة تب ربع مجرب دانسته‌اند
و احتياط آنست كه آشاميدن او بهيچوجه جرأت ننمايند
و طلاى او با زهره گاو و آب حىّ العالم و شبّ جهة منع سوزانيدن آتش مؤثر
و چون با بول صبيان سرشته بسوزانند سنون او جهة بردن گوشت متعفن دندان و رويانيدن صحيح آن آزموده است
و با سركين گنجشك جهة ثاليل مجرب و با صبر و حب البان
و آب كندنا جهة سقوط بواسير و التيام جميع زخمها بی عديلست
و چون در شير حل كنند هر مگسى كه بر آن عبور كند بميرد
و بدل زرد او نصف او زرنيخ سرخست
و بدل هر دو در اكثر افعال كبريت و کلفى كه از تضميد زرنيخ به هم رسد رفع آن را طلاى گل عصفر و آرد برنج می نمايد
و طرق تدابير به دستورات اليق است.
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص135