درسهاى زمانه شناسي رجب 1444 شماره 203
توافق ۲۵ ساله ایران و چین از دولت روحانى2016 كليد خورده است = جون تصميم حاكميت بوده و دولت روحاني هم بيكير محكم آن بوده = فلذا دولت رئيس و حاميان نبايدطوري رفتار كنند كويا اختراع خودشان بوده است / اما در هر صورت حسابشده هم باشد و طي آن مشروط به سبردان آب و خاك و كرو دادن سرزمين يا وام و هر نوع سلطه نباشد = نه شرقي نه غربي
برنامهٔ ۲۵ سالهٔ همکاریهای مشترک ایران و چین یا به اختصار سند همکاری ایران و چین یک توافق سیاسی، استراتژیک و اقتصادی با جنبههای پنهان[۲][۳][۴][۵][۶] میان نظام جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین برای سرمایهگذاری در صنعت نفت ایران، شرکت ملی صادرات گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، زیرساختهای ایران و همکاری نظامی، امنیتی، فرهنگی و قضایی است.[۷]
تاریخ ایجاد ۳ بهمن ۱۳۹۴ / تاریخ ارائه شهریور ۱۳۹۸ / تاریخ تصویب ۱ تیر ۱۳۹۹ / تاریخ اثرگذاری ۷ فروردین ۱۴۰۰
آغاز بحث این توافقنامه به سفر شی جین پینگ، رئیسجمهور جمهوری خلق چین، به ایران در سال ۱۳۹۴ بر میگردد. از سال ۱۳۹۸، بستن این پیمان بهطور جدی مورد بحث قرار گرفت و چند متن پیشنویس، میان دو کشور مبادله شد. درپایان حسن روحانی، رئیسجمهور ایران پیشنویس نهایی برنامهٔ ۲۵ سالهٔ همکاریهای جامع ایران و چین را ۱ تیر ۱۳۹۹ در جلسه هیئت دولت بررسی و تأیید کرد. در آن نشست به وزارت امور خارجه ایران مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفها برساند.[۱۲][۱۳] به گفتهٔ غلامرضا انصاری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، این سند، تنها اقتصادی نیست و سند نهایی در «در بخشهای مختلف قضایی، مجلس و غیره دو کشور ورود کردهاست.». به گفتهٔ وی اهداف این سند در مدت ۲۵ سال تکمیل میشود و قرار است معاملات با واحد پولی کشور چین یعنی «یوان» صورت گیرد.[۱۴] در ۷ فروردین ۱۴۰۰، این سند توسط محمدجواد ظریف و وانگ یی، وزرای خارجهٔ ایران و چین، امضا شد.[۱۵]
گاهشمار
در سال ۱۳۹۴ و ۱۱ روز پیش از انعقاد برجام، شی جین پینگ رئیسجمهور جمهوری خلق چین در سفرش به تهران اعلام کرد که برای یک همکاری راهبردی ۲۵ در ابعاد مختلف توافقی میان رهبران دو کشور حاصل شدهاست. در سوم بهمنماه ۱۳۹۴، متن پیشنویس اولیهٔ توافقنامه جامع همکاری میان ایران و چین در حوزههای «سیاسی»، «اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقهای و بینالمللی» به زبان انگلیسی منتشر شد. البته این سند فاقد اعداد و ارقام بود.[۴۲]
در سال ۱۳۹۶ ایران در اجلاس راه ابریشم جدید در سطح وزیر اقتصاد و امور دارایی، علی طیب نیا، شرکت کرد. این اجلاس با حضور دبیرکل سازمان ملل، رئیس بانک جهانی و همچنین رئیس صندوق بینالمللی پول و ۲۸ نفر از سران کشورها برگزار شد.[۴۳]
تا اواخر سال ۱۳۹۷ دولت ایران اقدام خاصی برای پیشبرد توافق انجام نمیدهد.[۴۴]
در اسفندماه ۱۳۹۷ بخشهایی از قرارداد راهبردی ۲۵ ساله میان ایران و چین از سوی یک عضو هیئت رئیسهٔ مجلس علنی شد.[۴۵]
در مرداد ۱۳۹۸ علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، اعلام کرد که ایران یک برنامهٔ همکاری ۲۵ ساله با چین تدوین کردهاست.[۴۶] همچنین در شهریور سال ۱۳۹۸ اعلام میشود که ایران پیشنویس اولیه دربارهٔ سند ۲۵ ساله را به مقامات چینی ارائه میدهد.[۴۴] «پترولیوم اکونومیست» آن زمان مدعی شد به بخشهای مفصلتری از این قرارداد دست یافتهاست.[۴۵]
چین نظر خود دربارهٔ نسخهٔ تهیهشده توسط ایران را در فروردین ۱۳۹۹ ارائه میدهد و در ۱ تیر این سال، نسخهٔ پیشنهادی به تصویب دولت میرسد و خبر آن توسط علی ربیعی، سخنگوی دولت، اعلام میشود.[۴۷]
در تیر ۱۳۹۹ محمود احمدینژاد، رئیسجمهور پیشین ایران، نسبت به مخفیانه بودن مفاد قرارداد ایران با چین انتقاد کرد و آن را خلاف منافع ملی دانست.[۴۸]
در ۷ فروردین ۱۴۰۰، این سند توسط محمدجواد ظریف و وانگ یی، وزرای خارجهٔ ایران و چین، امضا شد.[۱۵]
اين قرارداد و روابط باتصميم رهبر دولت ايران بوده است
غلامرضا مصباحیمقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد که سند همکاری ۲۵ ساله با چین پیش از تحریمها و زمانی شکل گرفتهاست که رهبر جمهوری اسلامی پیام خاصی و فرد خاصی را به چین فرستاد و با رئیسجمهوری چین گفتگو کرد و تا پیش از این، عزمی در رفتار دولت روحانی در رابطه با روسیه و چین وجود نداشتهاست.[۵۳]
به علاوه، در پشت صحنه کوتاهی یک برنامه تلویزیونی ایران، مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین میگوید که «ما پیام نظام را به چینیها دادیم نه پیام دولت». به گفتهٔ وی «آنها میدانند که دولت کارهای نیست».
او همچنین در این برنامه میگوید که «علی لاریجانی با پیام کتبی علی خامنهای به چین رفتهاست» و «رهبری علی لاریجانی و حسین آقامحمدی مشاور اقتصادیاش را به چین فرستاد تا پیام نظام برای بازسازی روابط اقتصادی را ببرند». وی همچنین افزود که «کلمه به کلمه مذاکرات با رهبر «چک» میشده».[۵۴]
وانگ یی پیش از دیدار با ظریف برای امضای سند با علی لاریجانی مسئول پیگیری سند همکاری ایران و چین ملاقات میکند.
پنج شنبه ۹ مرداد ۱۳۹۹ منصور حقیقتپور، مشاور علی لاریجانی، در روزنامه شرق اظهار کرد او مدنظر رهبری برای پیگیری این قرارداد مهم بوده تا مناسبات ایران و چین در این قرارداد مدیریت شود و در نتیجه یک سند «اجرایی و عملیاتی» پدید آید. مشاور او اضافه کرد خامنهای به علی لاریجانی اعتماد بالایی داشته و «نقش ویژهای» را در ایجاد این توافق بازی میکردهاست.[۵۵][۵۶]
در مهر ۹۹، محمود واعظی، تأیید کرد که علی لاریجانی «مسئول پیگیری سند همکاری راهبردی ایران و چین است.»
پیشنویس سند
هنوز دقیقاً ابعاد قرارداد اعلام نشدهاست اما برخی از سرمایهگذاری ۴۵۰ میلیارد دلاری چینیها در صنایع مختلف ایران در این قرارداد ۲۵ ساله سخن میگویند، «پترولیوم اکونومیست» حجم سرمایهگذاری چینیها در ایران را مطابق با قرارداد ۲۵ ساله، معادل ۲۸۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار خواندهاست. براساس این قرارداد بناست چینیها در صنعت نفت، گاز، پتروشیمی، زیرساخت ترابری، کشاورزی و … سرمایهگذاری گستردهای انجام دهند.[۷۵]
سایت انصافنیوز و برخی از رسانههای ایران، بخشهایی از پیشنویس سند را منتشر کردند. بیبیسی فارسی در گزارشی گفته که این نسخه با نسخه انگلیسیای که چهار سال پیش (۲۰۱۶)، سایت دولت منتشر کرده هماهنگ بوده، اما مفصلتر از نسخه ۲۰۱۶ است.[۷۶][۷۷]
همکاری نظامی و امنیتی دوجانبه؛ تبادل تجربیات نظامی و رزمایش مشترک؛
مشارکت در ایجاد و تجهیز مخازن ذخیره نفت، گاز و محصولات پتروشیمی دو طرف: عرضه پایدار نفت خام به چین، مشارکت در ساخت و تجهیز مخازن ذخیرهسازی نفت و افزایش صادرات پتروشیمی به چین؛
تشویق مشارکت شرکتهای چینی در سرمایهگذاری و تأمین مالی طرحهای برق، انرژی، آب و فاضلاب؛
تکمیل راهآهن شرق غرب ایران، و ایجاد راهآهن زیارتی پاکستان، ایران، عراق و سوریه و همینطور راهآهن شمال به جنوب؛
توسعه و ساخت فرودگاهها، خرید محصولات هوایی تولید مشترک ایران و چین؛
توسعه سواحل مکران؛ توسعه بندر جاسک، تأسیس شهر صنعتی و ساخت پالایشگاه و صنایع پتروشیمی؛
ساخت شهر هوشمند در مکران و تیس؛
تشویق شرکتهای چینی به سرمایهگذاری در مناطق آزاد ایران از جمله قشم، اروند و ماکو؛
توسعه بلندمدت جزایر منتخب با هدف گردشگری؛
سرمایهگذاری بلندمدت چین در صنعت پالایشگاهی در بندر جاسک و ساخت بندر جاسک؛
سرمایهگذاری بلندمدت در شهرک پتروشیمی چابهار؛
ایجاد منطقه مشترک فرامرزی در کشور ثالث؛
طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو؛ همکاری میان شرکتهای خودروساز ایران و چین بهمنظور انتقال فناوری و تولید مشترک برای عرضه در بازار دو کشور و کشورهای ثالث از طریق ایجاد چرخههای تولید[۷۸]
تشویق سرمایهگذاری در بهرهبرداری از معادن مس، سنگ آهن، فولاد و صنایع آلیاژی؛
توسعه مجتمعهای کشتیسازی و لوام خانگی؛
سرمایهگذاری در خط متروی ۱۰ کلانشهر ایران؛
مرمت و احیای بافتهای تاریخی؛
همکاری سیاسی در مجامع، سازمانها و نهادهای منطقهای و بینالمللی؛
تشویق به سرمایهگذاری در کشاورزی، شیلات و آبخیزداری؛
سرمایهگذاری در حوزهٔ آموزش و تبادل دانشجو؛
سرمایهگذاری و توسعه بخش بهداشت و درمان؛
همکاری در زمینه فناوری و ارتباطات راه دور، توسعه نسل پنجم ارتباطات از راه دور، پروژه مشترک توسعه و تقویت زیرساختهای اطلاعاتی و ارتباطاتی، موتور جستجوگر، پست الکترونیک و پیامرسانهای اجتماعی.
روز ۲۹ مهر ۱۳۹۹، روزنامه دنیای اقتصاد ادعا کرد بخشی از مشارکت ایران و چین در صنعت خودروسازی خواهد بود و در سه بخش تمرکز خواهد داشت:[۷۹]
«همکاری میان شرکتهای خودروساز ایران و چین بهمنظور انتقال فناوری و تولید مشترک برای عرضه در بازار دو کشور و کشورهای ثالث از طریق ایجاد چرخههای تولید»
«مشارکت شرکتهای خودرویی چینی با دو خودروساز بزرگ ایرانی مانند اشتراکگذاری دانش فنی در زمینه ایجاد پلتفرمهای مشترک و غیره»
«طراحی شهرک صنعتی خودرو و صنایع مرتبط، با تمرکز بر بهکارگیری فناوری انرژی تجدیدپذیر»
ه گفتهٔ دستیار وزیر خارجه در امور آسیای شرقی صحبت از یک پیشنویس چینی به میان آمدهاست که پیشنویس چینی پس از پیشنویس ایرانی تهیه شدهاست و به گفتهٔ او «درصد بالایی» از پیشنویس ایرانی را پذیرفتهاست.[۸۳]
متنهاى متفاوت و حرفهاى متناقض درباره محتواي اين توافقنامه
چهار روایت عمده از این سند همکاری ارائه شدهاست:
متن انگلیسی که دولت ایران ژانویه ۲۰۱۶ از تفاهم در ۲۰ بند منتشر کرد و شامل کلیات همکاری از حوزه نفت، ترابری، شیلات، کشاورزی تا همکاری نظامی میشود.
روایت نشریه اقتصادی پترولیوم اکونومیست در اوت ۲۰۱۹ که جزئیات بیشتری را با عدد و رقم قرارداد ارائه میدهد.
روایت منتقدان قرارداد که آن را واگذاری منابع طبیعی ایران میدانند و شامل واگذاری جزایر جنوبی ایران تا حق ماهیگیری نامحدود و بهرهبرداری از نفت و گاز و دیگر منابع میشود.
متنی که به تازگی در چند رسانه ایرانی منتشر شده و کلیات تفاهم را مفصلتر از متن انگلیسی دولت شرح میدهد. این متن که در آن عدد و رقم وجود ندارد، نشان دهنده وسعت دربرگیری قرارداد از تفاهم اقتصادی، زیرساختهای ترابری، نفت و انرژی، شیلات، کشاورزی تا بانکداری و تفاهمهای امنیتینظامی است.[۱۸]
بخشهایی از قرارداد راهبردی ۲۵ ساله میان ایران و چین در اسفند ۱۳۹۷ از سوی یک عضو هیئت رئیسهٔ مجلس علنی شد و اما بخشهای مفصلتری از این قرارداد در سپتامبر سال گذشته توسط وبگاه «پترولیوم اکونومیست» فاش گردید.[۴۵] در گزارش پترولیوم اکونومیست گفته شدهاست که چینیها قرار است در قالب توافق شراکت جامع استراتژیک با ایران ۲۸۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز ایران سرمایهگذاری کنند. همچنین طرف چینی ۱۲۰ میلیارد دلار در حوزهٔ توسعهٔ زیرساختهای تولید و ترابری در ایران سرمایهگذاری میکند که بخش چشمگیری از این سرمایهگذاری هم در پنج سال نخست انجام خواهد شد و مابقی آن دورهای و براساس توافق دو کشور به بخش صنعت و حوزهٔ ترابری ایران تزریق میشود. در مقابل، طرف چینی نفت و گاز را با سی درصد تخفیف و با مهلت باز پرداخت دوساله از ایران خریداری میکند و میتواند بازپرداخت را با یوآن چینی انجام دهد. دو سوم مبلغ خرید نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات.[۹][۹۲][۹۳] بر اساس این قرارداد، همچنین شرکتهای چینی در تمامی پروژههای مربوط در ایران حق تقدم دارند.[۴۵]
واگذاری توسعه تجهیزات و تأسیسات ایران به چین
نشریهٔ اویلپرایس به عنوان نشریهای تخصصی در حوزهٔ نفت، در گزارشی اعلام کرد که به بخشهایی از جزئیات این توافقنامه توانستهاست که دست پیدا کند. در این گزارش گفته شدهاست که افزونبر حوزههای نفت و ترابری، توسعهٔ تجهیزات و تأسیسات نظامی ایران به چین واگذار میشود و هواپیماها و کشتیهای نظامی چینی و روسی، قادر به بهرهبرداری از تأسیسات توسعهیافته خواهند بود.[۱۰۰] براساس گزارش پترولیوم اکونومیست حکومت چین میتواند تا ۵٬۰۰۰ نیروی امنیتی چین را با هدف محافظت از سرمایهگذاری خود به ایران بیاورد.[۹۲]
دسترسی چین به بنادر ایران و ایجاد شبکه ۵G در ایران[ویرایش]
به نوشتهٔ روزنامه مشرق و تریبون پاکستان این پتانسیل وجود دارد که سرمایهگذاری پکن هر ۵ سال افزایش یابد. شرکت هوآوی چین هم قرار است زیرساخت ایجاد شبکه مخابراتی ۵G را در ایران کلید بزند. از طرف دیگر چینیها میتوانند در قالب توافق با ایران به بنادر این کشور در ساحل خلیجفارس و تنگه هرمز نیز دست پیدا کنند.
حسن نوروزی، نمایندهٔ رباط کریم در مورد واگذاری جزیرهٔ کیش به چینیها، به رئیسجمهور ایران هشدار داد و بابت واگذاری جزیرهٔ کیش به مدت ۲۵ سال و امتیاز صید ماهی در آبهای جنوب ایران به دولت چین نیز ابراز نگرانی کرد و گفت که «مذاکرههایی نیز دربارهٔ دریای خزر انجام شدهاست». در مقابل مقامات دولتی واگذاری کیش و امتیاز صید بیرویهٔ ماهی به چینیها را رد کردند؛[۸] سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه در توییتی با رد ادعای واگذاری جزایر ایرانی چنین نظراتی را «دروغ پردازی و انتشار اطلاعات غلط» خواند.[۱۰۴]
محمود احمدی بیغش نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی در ۲۶ تیر ۱۳۹۹، در یک برنامه تلویزیونی که از شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شد اخبار منتشر شده دربارهٔ طرح واگذاری جزایر ایرانی به چین به عنوان بخشی از قرارداد ۲۵ ساله را تأیید کرد و گفت که «من اعتقاد دارم که واگذاری جزایر [در این قرارداد] بوده» و صحت دارد. احمدی بیغش تأکید کرد که در این قرارداد موضوع «واگذاری [جزایر] مطرح بودهاست اما حرکت مردم و مجلس به نظر من جلوی آن را گرفت.» او گفت که «واگذاری» به معنای «دادن اختیار تام جزایر به چین» در قرارداد ۲۵ ساله وجود دارد و «چینیها در اصل مقرر بود اختیار جزایر را بگیرند ولی این اتفاق انشاءالله نخواهد افتاد.»
علی مطهری در توییتی اعتراضی از سکوت حکومت ایران پیش از امضای توافق با چین از وضعیت مسلمانان چینی و نگهداری و شکنجهٔ آنان در اردوگاههای اجباری برای دستکشیدن از دین و فرهنگ خود انتقاد کرد.[۱۱۹] او همچنین با اشاره به «بیتفاوتی» حکومت ایران در قبال رفتار دولت چین با مسلمانان این کشور گفت: «چندی پیش علت سکوت ایران را از یکی از مقامات عالی وزارت امور خارجه پرسیدم. او گفت به دلیل نیاز اقتصادی مجبور به سکوت هستیم. گفتم مگر مجبورید رابطه با دیگر نقاط جهان را به اینجا برسانید که در دامن چین بیفتید.» مطهری با انتقاد به نقض حقوق شهروندی مسلمانان توسط چین و رفتار مقامات جمهوری اسلامی بیان کرد: «مسئولان به علت نیاز اقتصادی به چین، چشمان خود را بر این ظلم آشکار بستهاند و سکوت اختیار کردهاند. اگر ادعای اصولگرایی و آرمانگرایی داریم نباید نسبت به این گونه مسائل بیتفاوت باشیم.».[۱۲۰][۱۲۱]
ظریف بامداد روز پنجشنبه، ۱۲ فروردینماه 1400 با انتشار یادداشتی در حساب اینستاگرامی خود، با عنوان «چکیده برنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین»، به نکاتی درمورد «اهداف»، «اصول»، ویژگیها و حوزههای مختلف این توافق همکاری و همچنین آنچه که «تصورات و القائات خلاف واقع» درباره این سند خوانده، پرداخته است.
وزیر امور خارجه ایران در توضیح یادداشت سهصفحهای که در اینستاگرام خود منتشر کرده، با اشاره به اینکه خودش ۱۸ ماه پیش نخستین پیشنویس این سند را به همتای چینی پیشنهاد و در این مدت مذاکره را مدیریت و درنهایت سند را «با مجوز دولت» امضا کرده است، خواستار «همدلی و همراهی» همگان برای «تقویت و گسترش روابط فراگیر» شده است.
نوشته است که این سند «قرارداد و معاهده نیست» و هیچ تعهدی برای هیچیک از طرفین ایجاد نمیکند، بلکه «چشمانداز روابط» را ترسیم میکند.
ظریف در پاسخ به انتقادها درمورد دخیل نبودن مجلس شورای اسلامی در امضای این توافق نیز نوشته است: «براساس تفسیر حقوقی دولت و شورایعالی امنیت ملی، این سند طبق قانون اساسی و بهدلیل ایجاد نکردن هیچگونه تعهدی، نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی نیست.
درمورد علت منتشر نشدن متن کامل توافق، او نوشته است که «انتشار این سند همچون اسناد مشابه نیازمند توافق هر دو طرف امضاکننده است و عدم انتشار عمومی چنین سندهای راهبردی متداول و معمول است». پیشتر، علی ربیعی، سخنگوی دولت، نیز دلیل منتشر نشدن متن کامل توافق را مخالفت کشور چین عنوان کرده بود.
ظاهرا دليل اينكه جين مخالف نشر جزئيات برنامه هاست
حفاظت روابط است در برابر امريكا و ناتو
كه هر نوع روابط راهبردي جين را هدف قرار مي دهند و موانعي غير مستقيم ايجاد مي كنند
فلذا معتقد است كه مفاد جزئياتش فقط در اطلاع نماينده رهبران دو كشور ايران و جين باشد
نه عموم و رسانه تا توسط امريكا هدف قرار نكيرد
وزیر خارجه ایران در یادداشت خود اشاره کرده است که این سند «حاوی هیچ عدد و رقمی» درخصوص همکاریها و یا سرمایه گذاری و منابع مالی و پولی نیست و براساس آن، هیچ منطقه «یا حتی نقطهای»، مدیریت، اداره یا بهرهبرداری از منطقه یا حوزهای واگذار نشده و حق انحصاری در هیچ حوزهای داده نشده است.
همچنین در تفاهم همکاری با چین «استقرار هیچ نیروی نظامی» یا «امکان در اختیار گرفتن پایگاه» پیشبینی نشده است و «سند در مخالفت با هیچ طرف ثالث و یا برای مداخله در امور هیچ کشوری نیست».
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیسجمهور روحانى: «انتشار متن کامل سند، صرفا به دلیل ملاحظاتی همچون تحریمها انجام نشده است. در عین حال به این نکته نیز باید توجه کنیم که این سند، یک قرارداد الزامآور یا تعهدآور نیست و انتشار متن چنین اسنادی چندان مرسوم نیست، الزام قانونی نیز ندارد.»
ربیعی، سخنگوی دولت روحانى: «این سند، پیمان، قرارداد و عهدنامه بینالمللی محسوب نمیشود و طبق این تفسیر حقوقی، نیازی به مصوبه مجلس هم ندارد».
منصور حقیقت پور، نایبرئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس: «آیتالله خامنهای مبدع سند توافق با چین بود و ایران باید مشابه همین قرارداد بلندمدت را با روسیه و هند هم امضا کند.»
کمال خرازی: «دولت چین که برخاسته از یک حزب حاکم و از تداوم و ثبات برخوردار است، تاکید داشت که نمایندهای از نظام نیز در این کار دخالت داشته باشد و به همین دلیل علی لاریجانی به عنوان مشاور رهبر جمهوری اسلامی، تحت عنوان نماینده نظام، در مذاکرات این سند حضور داشت.»
ظریف، پیشنویس برنامه همکاری جامع را در شهریور سال۱۳۹۸به وزیر امور خارجه چین تحویل داد ولی در فروردین ۱۳۹۹چینیها باز هم راضی نبودند و در ادامه پروسهای غیر شفاف، چانهزنیها ادامه داشت. در نهایت سند اصلاح شده در سفر وزیر امور خارجه چین به ایران در روز شنبه هفتم فروردین ۱۴۰۰به امضا رسید.
ماهيت و واقعيت فعلى سرمايه كذاري جين در ايران
سفیر اسبق ایران در چین:توافق ۲۵ ساله با چین در حال موت است/ چینیها در معاملات اقتصادی دچار عادتهای ایرانی یعنی دلال بازی شدند
حسین ملائک سفیر اسبق در چین، عدم سرمایه گذاری پکن در ایران را به تحریمهای بانکی و قوانین نامطلوب سرمایه گذاری در ایران مرتبط می داند.
به گزارش شبکه شرق، ملائک در رابطه با علت عدم وجود چشمگیر سرمایه گذاران چینی در بازار ایران بعد از تفاهم نامه ۲۵ ساله اظهار کرد: روابط ایران با چین در تفاهم نامه در حال موت ۲۵ ساله میان ۲ کشور با محوریت نفت بوده است و سرمایه گذاری ها قرار بود با این شرایط انجام شود درواقع نفت باید پشتوانه پروژه ها باشد اما چون نفت ایران دچار مشکلات تحریمی است و به علت تحولات روسیه که اکنون بازار نفت را در دست دارد، مقداری شرایط برای پروژه های ایران سخت شد.
وی با بیان اینکه چینی ها در معاملات اقتصادی دچار عادت های ایرانی شدند گفت: ما هیچ فرصتی به چینی ها برای سرمایه گذاری ارائه ندادیم و چینی ها هم دچار دلال بازی ایرانی ها شدند و منافع دلال بازی باب طبع آنها شده است ضمن اینکه توافق ایران و چین تا امروز هیچ اثری نداشته که بخواهد حفظ شود.
ملائک افزود: در ایران متاسفانه مدیران کشور چیزی را به عنوان یوزانس و فایننس به عنوان سرمایه گذاری جا انداخته اند؛ در حالی که این دو یک نوع خرید است ولی خرید نقدی نیست بلکه خرید به شکل اعتباری انجام می شود، و سرمایه گذاری محسوب نمی شود.
سفیر سابق ایران در چین تصریح کرد: در این جور معاملات، چینی ها ید طولایی دارند و تعداد زیادی از چیزهایی که به ما فروخته اند به عنوان یوزانس و فایننس است و گفته شده که این ها سرمایه گذاری در کشور است در حالی که پس از توافق سرمایه گذاری از سمت چینی ها فقط دو الی سه نمونه داریم که خیلی هم کوچک هستند ، به عنوان مثال ۱ پروژه در بندر انزلی داشتیم که در مورد دخانیات بود و دیگری هم ظاهرا در تولید برق در سمت کرمان است که گفته می شود پول چینی در ایران تبدیل به ریال و ریال تبدیل به کالای ساختمانی شده است و آن جا پروژه ای استارت شده است.
وی افزود: باری دیگر چینی ها به آبادان آمدند که مرکزی تجاری محسوب می شود و پول چینی و لوازم ساختمانی چینی به کشور وارد شد و ساختمانی برای خودشان ساختند که گمرک ایران این قدر کارشکنی کرد و مانع آنها شد که چینی ها پروژه را رها کردند و رفتند .
ملائک تاکید کرد: در واقع به جز یوزانس و فایننس سرمایه گذاری مستقیم از طریق چینی ها در ایران وجود ندارد یا به صورت خیلی محدود شاهد آن هستیم و علت آن هم قوانین و مقررات ما و محیط نا مطلوب سرمایه گذاری خارجی در ایران است ، سرمایه گذاری خارجی نحوه انتقال و برداشت پول برایش مهم است اما ایران به لحاظ تحریم های بانکی که دارد اجازه نمی دهد فردی که سرمایه گذاری می کند سود و پول اش را بردارد، بنابراین ما هیچ پروژه درست و کارآمدی به عنوان سرمایه گذاری خارجی در ایران نداریم. در حال حاضر هم افغانی ها بهترین سرمایه گذاری های خارجی در ایران هستند آن هم به دلیل این که داخل بازار ما ادغام شده اند و کار می کنند اما سرمایه افغانی در ایران حرف اول را می زند .
سفیر سابق چین در مورد تفاوت سرمایه گذاری چینی ها در کشورهای دول خلیج فارس در قیاس با ایران گفت: هزار درصد بهتر از ایران است و اصلا قابل قیاس با ایران نیست. سرمایه گذاری خارجی باید سرمایه اش را بیاورد و تبدیل به ارز محلی کند و پروسسینگ انجام بدهد، کالایی تولید کند و بتواند پول و سرمایه اش را ببرد اما در ایران این شرایط وجود ندارد. سرمایه گذار پول به ایران می آورد اما نمی تواند پولش را ببرد و مجبور می شود درآمدش را در ایران سرمایه گذاری کند به عنوان مثال پروژه ایرانسل از مهم ترین هاست که در بخش آفریقای جنوبی سرمایه بلوکه شده بود و در مدت محدودی که برجام امضا شد توانستند فقط بخشی از سرمایه را خارج کنند.
رضايت طرفين از قرارداد يا توافق يا تفاهم
لطفالله دژکام نماینده ولیفقیه در استان فارس و امامجمعه شهر شیراز گفته است: «روابط ایران با کشور چین مبتنی بر دستورات خداوند در سوره ممتحنه است.»
ولیفقیه در استان فارس گفته است: «دستور قرآن این است که با غیرمسلمان باید در چارچوب عزت و حفظ استقلال حرکت کرد، ما چهکار کنیم که آمریکا دست از دشمنی برنمیدارد؟ اساس ارتباط کشور ما با بقیه کشورها نیز همین مبناست.»
تبادلات و تعاملات ایران و چین (در اينمدت هفت سالهصدور فرمان روابط راهبردى) در حد فروش نفت و میعانات به طرف چینی روی آب و نیز صادرات کیوی و پای مرغ، باقی مانده است
و متاسفانه برخی از کارگزاران سیاست خارجی دولت سیزدهم اصرار دارند که صادرات پای مرغ به چین را به عنوان همکاری راهبردی بپذیریم.
حال آنکه کمترین انتظار نخبگان از همکاری راهبردی ایران و چین بهره مندی کشورمان از فناوری های سطح بالای چین، سرمایه گذاری کلان این کشور در حوزه های مختلف صنعتی، کشاورزی، زیرساختی، حمل و نقل و ... و مشارکت دادن جدی ایران در طرح های توسعه ای از جمله «کمربند و راه» است که تا کنون نه تنها هیچ نشانه ای از آنها دیده نشده است،
ابراهیم رحیم پور معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه در گفتگو با خبرآنلاین به بررسی سفر رئیس جمهور به چین پرداخت که در ادامه مشروح آن را می خوانید:
یکی از دلایل سفر ابراهیم رئیسی به چین موضوع قرارداد ۲۵ ساله عنوان شده است. آیا در شرایط فعلی احیای این قرارداد با پکن، ممکن بهنظر میرسد؟
ما در مورد مسائل جار و جنجال زیادی می کنیم تا اینکه بالاخره یک نتیجه ای به دست بیاوریم. در مورد چین مجبورم که وضعیت را با روابط عربستان و چین مقایسه کنم. ریاض نه قرارداد ۲۵ ساله با پکن بسته و نه آن را راهبردی اعلام کرده است. وقتی قراردادهای منعقد شده میان چین و عربستان را با چیزی که ایران به دنبال آن است قیاس می کنیم، در می یابیم که این دو قابل مقایسه نیستند. ما نه اینکه در این دوره رئیس جمهوری آقای رییسی، به طور کلی خیلی قرارداد امضا میکنیم اما آنچه امضا میکنیم معنایش این نیست که اجرا میشود و ما در دهههای گذشته این مشکل را داشته ایم. چین کشور مهمی ست و ما چین را خیلی به خاطر مسائلی که با غرب دارد، سیاسی کردهایم. آنها حتی با آمریکا که شاخ به شاخ هستند، شریک اول تجاری هستند. پکن با خیلی از کشورها، شریک اول است. تعداد آنها به ۷۰ کشور میرسد.
ادامه مصاحبه هم مطالبي مفيد دارد جهت اطلاع از اوضاع فيمابين جين و ايران
https://www.khabaronline.ir/news/1731139/در رابطه با قرارداد ۲۵ ساله بهتر است بگوییم که از عمر آن یک سالی می گذرد و ما حاصلی از آن ندیدهایم. آن موقع که اعلام شد گفتند که چینی ها خواسته اند محرمانه بماند. حالا می دانیم که هدف اول آنها عربستان و کشورهای عربی بوده و بعد ما را در آب نمک خوابانده بودند تا بعد از آنها با ما هم همکاری هایی بکنند.
شرایط اقتصادی ما به خاطر تحریم های بین المللی، شرایط اقتصادی خوبی نیست و ما حتی در مورد چینی ها مشکل داریم. البته آنها غیرمستقیم از ما هم خرید می کنند اما بیشتر نفت خود را از کشورهای حوزه خلیج فارس و روسیه میخرند و روسیه دارد جای ما را میگیرد. در مورد مبادلات بین المللی، چینی ها سعی خود را میکنند اما درصد بالایی از آنها مایلند که تحریم های بین المللی را رعایت کنند. با این حساب ما خیلی چیز زیادی برای مذاکرات عملیاتی نداریم.
البته بعضی کارها مثلا صحبت کردن و تعهد دادن به یکذیگر خوب است. به خصوص که اگر چینی ها حاضر شوند در ایران سرمایه گذاری کنند. باید ببینیم که چقدر آنها حاضر به سرمایه گذاری در ایران هستند. در دوره قبل پول ما در چین بود اما آنها حتی با پول خودمان هم در ایران سرمایه گذاری نکردند. مثلا در مورد راه اهن سریع السیر تهران مشهد و تهراه به اصفهان خیلی صحبت شد، اما عملی نشد.
سؤال: سفر مقامات چینی به عربستان و اظهارنظرهایی در مورد ایران، مقداری روابط را با چین غبارآلود کرد. آیا سفر آقای رئیسی به معنای این است که چینی ها از آن سیاست کناره گرفتهاند یا ایران تصمیم گرفته که از این اتفاق عبور کند؟
جواب: هیچکدام از این دو مورد نیست. من فکر میکنم کشورهای عاقل که چین هم یکی از آنها است، کاری با این ندارند که ایران با عربستان یا اروپا مشکل دارد.
بله البته متوجه هستند که چه میگذرد و در سیاستهایشان لحاظ میکنند؛ اما اگر بتوانند با عربستان کار اقتصادی بزرگ کنند و همزمان با ایران هم کار اقتصادی خوب کنند این کار را انجام می دهند.
این حالتهای خود ماست که نگاهی می کنیم که ببینیم چه کشوری با دیگری خوب یا بد است.
اما مراودات اقتصادی ربطی به این چیزها ندارد.
امریکا و چین شریک اول هم هستند اما الان با هم همه نوع جنگ، به غیر از نظامی را دارند. چینیها کار خود را در منطقه انجام میدهند و با خیلی کشورها هم کار میکنند.
در مورد قرارداد ۲۵ ساله، احتمالا اصرار ما بوده که تیترش را اعلام کنیم.
تیتر می تواند بزرگ باشد اما اصل قضیه چیزی نباشد. از این جهت فکر نمیکنم چین در این شرایط به دنبال کار راهبردی با ایران باشد.
پکن دنبال کاری تجاری با ایران است
و میداند که ما وضعیت مالی خوبی در وضعیت عادی داریم و از کالاهای چینی هم خرید میکنیم و نفت را هم با شرایط ویژهای به ٱنها میفروشیم.
انها با وجود حجم بزرگ تجاری در دنیا اگر یک کشوری را پیدا کنند که در سال ۱۰ میلیون دلار هم درآمد داشته باشند، آن را رها نمی کنند.
از همین رو هم هست که وضعیت معیشت مردم چین، مدام بهتر شده است. این به خاطر این است که وضعیت معیشت مردم ارتقا پیدا کند که به نظر من موفق بوده اند.
خبرآنلاین به نقل از یک کارشناس وزارت خارجه ایران نوشته است که هیچ مورد محرمانهای وجود ندارد و "طبیعی است" که محتوای توافق ۲۵ ساله پیش از امضای نهایی منتشر نشود.
به گفته این کارشناس سند دو طرف دارد و هر کدام ملاحظات خود را برای این قرارداد دارند و انتشار آن در مراحل کنونی به گفته این کارشناس وزارت خارجه "قطعا زیانبار" است و میتواند "مورد سوءاستفاده دشمنان" قرار بگیرد و رقبا "کارشکنی" کنند.
از مطالبي كه مخالفين اعتاليون در باب روابط با جين مي كويند:
شیء جینپینگ، رئیس جمهور چین که در سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و بسته پیشنهادی بزرگ از جمله در حوزه انرژی و ترانزیت پیشنهاد داد،
اما به دلیل سلطه نگاه دولت وقت به غرب و دنبال کردن این نگاه که کمپانیهای اروپایی و آمریکایی به ایران ورود خواهند کرد
توجه خاصی به مسیر پیشنهادی چین به عمل نیامد
و گفته شد به دلیل عدم استقبال ایران این سفر به نوعی ناتمام ماند
و رئیس جمهور این کشور سعی کرد زودتر سفر خود را به پایان برساند.
بررسي
= بعيد است جنين جيزي بوده باشد
و تفصيلا فوقا بيان شدكه موضوع رابطه راهبردي با جين از طرف ايران و عاليترين مقام حاكميت بيشنهاد شده و همه جور راه آمده اند با جين =
و دولتهاى وقت و ديكر كاركزاران حكومتي و رئيس جمهور و دولت وقت؛ در حدي نبوده اند كه بخواهند تضعيف اين رابطه كنند
و اساسا جين روي همان درخواست قله حاكميت باسخ داده است و به بقيه توجهي ندارد
سید ابراهیم رییسی و تیم همراهان در سفربهمن 1401 در چین چه کرده اند؟
آنچه از دل اعلام برنامه های دیدارها اخبار رسانه ای شده بر می آید:
بجز دیدارهایی رسمی در زمینه توسعه همکاری ها و اجرایی شدن طرح توسعه راهبردی ۲۵ ساله همکاری ها با چین است که باید منجر به سرمایه گذاری این کشور شرق دور و متحد استراتژیک در توسعه تاسیسات زیرساختی باشد.
بر اساس آنچه منتشر شده
1- حضور چین در صنعت خودرو
2- و ساخت و ساز مسكن
انگار در اولویت بوده
در سوی مقابل هم: فروش نفت ارزان و نسيه.
نظريه: تا قبل سفر كه وعده هركونه ساخت و ساز مسكن از طرف دولت را حاشاكردند مكر اينكه آنجا جينيها به آنها بيشنهاد داده باشند كه مى توانيم با مسكن سريع وعده دولت را محقق كنيم و دولت مطلع شده كه اكر فراتر از مسكنسازان داخلي فكر كند امكان تحقق وعده 4 مليوني مسكن ورفع كمبود مسكن ممكن است
ان شاء الله كه جنين عقلى كرده باشند
اما بيشتربنظر مي رسد باطن رفتن اين هيئت براى دعوت رئيس جمهور جين باشد و وعدههايي تشويق كننده مطرح كردن تا بعد آمدن او قرار ومدارهايي بكذارند
در سه ماهه كذشته
اين جين بود كه به ديدار عربستان امد و انجا توافقنامه قطعي بدو نسابقه جندين ساله و آني امضا كرد و حتى با همراهي كنايه آميز عليه ايران در مبحث ادعاى امارات براى جزاير ايراني
و البته بعد جند روز نخست وزير تنزل يافته موقعيتي جين به ايران سفر كرد و توافقنامه را براى جندمين بار امضا و تاكيد كردند
خاطرات مرحوم رفسنجانى از دوران ساختن امريكا با روسيه و جين = كه به ضرر ايران بود
در سفری که به چین داشتم، در حضور رئیس جمهور،قراردادی در مورد ساخت یک نیروگاه بستیم. ۶۰ میلیون دلار هم پیش پرداخت کردیم. ولی وقتی آمریکاییها روابطشان با چین بهتر شد چین از همکاری با ایران در امور هستهای منصرف شد.
از همکاری غربیها در نیروگاه بوشهر مایوس بودیم. تکنولوژی روسی هم نمی خواستیم. در قرارداد ما هست که باید تکنولوژی غربی را در ایران وارد کنند.
البته روسها در زمانبندی، تخلّف کردند و تاخیر انداختند و پول بیشتری هم گرفتند.
روسها در مقاطعی در پروژهها تأخیر میانداختند و امتیازاتی میگرفتند. یکبار بهانه کردند، پسماندهای سوخت، باید به روسیه برگرددکه در قرارداد نبود. دوباره گفتند: این مواد باید بازسازی شود و شما هزینه آنرا بدهید.
یک بار می گفتند شرکت آلمانی که طرفشان است تأخیر میاندازند و پول بیشتری میخواهد و زودتر و بیشتر بدهید. همیشه بهانه ای داشتند.
معمولا آمریکایی ها چیزی از آنها مطالبه می کنند و آنها هم تاخیر ایجاد می کنند.
به لطف خداوند امروزه وضع تغيير كرده و امريكا در موضع تقابل با روسيه و جين است و بايد استفاده نمود و ناشيانهنبايد كفت انروز جطور بود و امروز هم استفاده نكرد كه اين مي شود بلاهت سياسي
بديهي است كه در جهان تحت فرمان اولياء الهي زندكي نمي كنيم و اينها كه هستند همه برحسب منافعشان عمل مى كنند