فرود و فراز و عوامل مؤثر در تقويت روابط ايران و تاجيكستان
نقش روسيه در تقويت روابط ايران و تاجيكستان
- نياز دو كشور بخاطر افغانستان ومنع داعش
- نياز نظامى تاجيكستان در ثبات داخلي و در برابر همسايكان (ازبكستان - قرقيزستان) نخستین سفر امامعلی رحمان به ایران پس از ۹ سال
امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان، پس از یک وقفه ۹ ساله در راس هیات بزرگی از مقامات این کشور برای یک دیدار دو روزه وارد تهران شد و در فرودگاه مورد استقبال علی اکبر محرابیان، وزیر نیروی ایران قرار گرفت. مراسم رسمی استقبال براساس پروتکل تشریفات ایران در مجموعه سعدآباد، روز دوشنبه صورت می‌گیرد.
بنابر گزارش خبرگزاری دولتی خاور تاجیکستان آقای رحمان را در این سفر وزیر خارجه تاجیکستان، دادستان کل و وزرای بخش‌های کلیدی اقتصاد این کشور از جمله وزرای انرژی، اقتصاد و تجارت، ذخایر آب، روسای کمیته‌های رشد جهانگردی و حفظ محیط زیست همراهی می‌کنند.
سفر رئیس جمهور تاجیکستان به جمهوری اسلامی ایران پس از نشانه‌هایی از گرایش از سردی به گرمی در روابط دو کشور انجام شده است.
روابطی که رو به سرما رفت
روابط دو کشور تا کمی قبل از یک سال پیش برای دوره‌ای تقریبا ۵ ساله به سردی گرائیده بود و دولت تاجیکستان ایران را به پشتیبانی از "کودتای نافرجام" عبدالحلیم نظرزاده، معاون پیشین وزیر دفاع خود در سال ۲۰۱۵ و حمایت از حزب نهضت اسلامی تاجیکستان متهم کرده بود.
روابط تهران و دوشنبه بویژه به دنبال دعوت ایران از محی‌الدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان به عنوان "مهمان ویژه" به همایش "وحدت اسلامی" در تهران در اوایل دی‌ماه ۱۳۹۴ (دسامبر ۲۰۱۵) و دیدارش با آیت‌الله علی خامنهای، رهبر ایران، در حاشیه این همایش رو به تیرگی گراید.
پیشتر دادگاه عالی تاجیکستان حزب نهضت اسلامی تاجیکستان را سازمانی "تروریستی" اعلام کرده و فعالیت آن در کشور ممنوع شده بود.
فعالیت حزب نهضت اسلامی که از اواخر دهه ۱۹۹۰ تا شهریورماه ۱۳۹۴ عمده‌ترین حزب رسمی مخالف در تاجیکستان بود و دو کرسی در پارلمان داشت، به دنبال ناآرامی‌های اواسط شهریورماه آن سال ممنوع و دهها تن از فعالان آن به اتهام هم‌دستی در آنچه مقامات تاجیک "تلاش برای یک کودتا" می‌خوانند، ممنوع شد.
محی‌الدین کبیری، رهبر این حزب، بعد از انتخابات پارلمانی در اسفندماه ۱۳۹۳، پس از آن که حزبش دو کرسی خود را در پارلمان از دست داد، تاجیکستان را ترک کرد و تا کنون در تبعید به سر می‌برد.
زنجانی
عامل دیگری که باعث ایجاد فاصله در روابط ایران و تاجیکستان شده بود به گفته بسیاری از منابع فعالیت‌های اقتصادی بابک زنجانی، بازرگان زندانی ایرانی و سرنوشت سرمایه‌گذاری‌های او در تاجیکستان تا زمان بازداشت وی در ایران بود.
نام بابک زنجانی اواخر سال ۱۳۹۱ وقتی برای اولین بار سر زبان‌ها افتاد که محمود احمدینژاد، رئیس جمهور وقت در جلسه استیضاح وزیر کار، در صحن مجلس، برادر رؤسای قوای مقننه و قضائیه را به تلاش برای سوء‌استفاده از موقعیت خود و برادرانش متهم کرد.
آقای زنجانی متهم بوده است که در زمان تحریم‌های وضع شده علیه ایران بر سر برنامه هستهای بیش از دو میلیارد دلار نفت ایران را فروخته اما پول آن را به دولت برنگردانده است. گفته شده بود که بخشی از این سرمایه در بانک‌های تاجیکستان بوده است، هرچند مقامات تاجیک وجود سرمایه او در این کشور را رد کرده‌اند.
بابک زنجانی سرمایه‌گذار اصلی "کانت-بانک"، شرکتهای "Asian Express Terminal"، "کانت-تأمینات"، "کانت-توریست"، "Asian Express Airline" و "کانت-ساختمان" دانسته می‌شود که در تاجیکستان فعال هستند.
پیشتر بانک مرکزی تاجیکستان هم اظهارات مقامات ایرانی را مبنی بر این که ۲.۷میلیارد دلار توسط بابک زنجانی به یکی از بانک‌ها در تاجیکستان منتقل شده‌است، بی‌پایه خوانده بود.
اتهام حمایت از ''تروریسم'' به ایران
در این دوره سردی روابط، تاجیکستان بارها ایران را به "حمایت از تروریسم" و تلاش برای "بی‌ثبات" کردن اوضاع متهم کرده است و تلویزیون دولتی تاجیکستان فیلم‌هایی را در این باره نمایش داده بود.
در مرداد ماه سال ۱۳۹۹ فیلمی ۲۱۰ دقیقه‌ای به نام "خیانت" در سه قسمت از طریق همه شبکه‌های سراسری تلویزیون تاجیکستان نمایش داده شد.
خیانت؛ فیلمی بی‌امضا از 'دخالت' ایران در امور تاجیکستان
فیلم "خیانت" مدعی است که ایران، به جوانان تاجیک آموزش تروریستی میدهد تا آنها در نهایت حکومت سکولار تاجیکستان را براندازند.
یکی دیگر از موضوع‌های محوری فیلم "خیانت" کشوری است که از آن ۳۱ بار یاد شده، اما بدون ذکر نام دقیقش. راوی فیلم ۳۱ بار از کشوری می‌گوید که مسلمان است و "برای مردم تاجیکستان، معلوم". ولی یک بار هم نام آن کشور را نمی‌شنویم.
دیدار سرلشکر باقری با رئیس جمهور تاجیکستان پس از افتتاح کارخانه تولید پهپاد در پایتخت این کشور
یخ‌ها آب می‌شوند
اما از آغاز سال ۲۰۲۰ در اظهارات مقامات دو کشور نشانه‌هایی از تنش‌زدایی مشاهده شد و سر انجام شیرعلی میرزا، وزیر دفاع تاجیکستان در ماه آوریل سال ۲۰۲۱ در سفری از پیش برنامه‌ریزی نشده به ایران سفر کرد و با وزیر دفاع و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح این کشور دیدار و گفتگو داشت. در پایان این گفت گوها مقامات هر دو کشور به همکاری در بخش نظامی تاکید کردند.
در ماه مه همان سال رمضان رحیم‌زاده، وزیر کشور تاجیکستان هم به ایران سفر کرد و با مقامات ایرانی دیدار و گفتگو کرد.
تقریبا دو هفته پیش سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به تاجیکستان سفر کرد و پس از دیدار و ملاقات وی با امام علی رحمان، رئیس جمهور و مقامات بلند پایه نظامی این کشور گزارش شد که ایران در تاجیکستان کارخانه تولید پهپاد "ابابیل ۲ " می‌سازد.
دفتر مطبوعات ریاست جمهوری تاجیکستان با انتشار خبر این دیدار نوشت که در این ملاقات موارد مربوط به روابط دو کشور، بخصوص در زمینه‌های امنیتی و نظامی و تکنیکی بررسی شده است.
در این کارخانه پهپاد "ابابیل ۲" تولید می‌شود که رسانه‌های ایران می‌گویند برای عملیات انهدامی "توانایی بالایی" دارد و می‌تواند ماموریت‌هایی مانند "شناسایی و تصویربرداری هوایی" هم انجام دهد.
ایران
سه روز پیش هم علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران برای شرکت در نشست گفت‌وگوهای امنیت منطقهای برای کمک به برقراری صلح و ثبات در افغانستان به پایتخت تاجیکستان سفر کرد.
ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران نیز در اولین سفر خارجی خود بعد از ریاست جمهوری اواخر شهریور گذشته برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، رفت. تاجیکستان پیشتر بارها به اعطای عضویت به ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای مخالفت کرده بود.
سازمان شانگهای سال ۲۰۰۱ میلادی برای مبارزه با اسلامگرایی افراطی و نگرانی‌های دیگر امنیتی در چین، روسیه و چهار کشور دیگر از جماهیر سابق شوروی تاسیس شد.
آقای رئیسی درباره روابط ایران و تاجیکستان گفته بود: "متاسفانه مناسبات خوب دو کشور ایران و تاجیکستان با وقفه‌ای مواجه شده است که با این سفر یک فصل جدیدی را برای روابط در زمینه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با این کشور رقم خواهیم زد."
بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که تحولات ژئوپولتیک و منطقهای بویژه تحولات اوکراین در ایجاد تغییر در روابط دو کشور ایران و تاجیکستان نقش مهم دارد.
آقای رحمان آخرین بار سال ۲۰۱۳ با هدف شرکت در مراسم سوگند حسن روحانی، رئیس جمهور پیشین ایران به این کشور سفر کرده بود.
در جریان دیدار امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان از ایران، دو کشور ۱۷ سند جدید همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری و گردشگری امضا کردند.
از نظر زمانی این دیدار آقای رحمان از ایران چند پیامی می‌تواند داشته باشد.
1- اول این که هم ایران و هم تاجیکستان از شریکان استراتژیک و متحدان روسیه در منطقه هستند. روسیه بیش از سه ماه می‌شود که مشغول جنگ با اوکراین است.
هرچند روسیه یک پایگاه بزرگ نظامی در تاجیکستان دارد، اما ظاهراً از بروز ناآرامی‌های احتمالی در آسیای میانه، یک منطقه تحت نفوذش نگران است. و شاید به این دلیل، فکر می‌کند که بهتر است ایران و تاجیکستان در مرحله کنونی روابط بهتری داشته باشند.
اتفاقاً، گردش تازه در روابط سرد تاجیکستان و ایران بعد از سفر شهریور ماه گذشته ابراهیم رئیسی به تاجیکستان صورت گرفت. آقای رئیسی در همایش سران کشورهای عضو سازمان شانگهای در دوشنبه حضور پیدا کرد و در آن نشست، ایران به عضویت کامل این سازمان پذیرفته شد. سازمان همکاری‌های شانگهای یک سازمان تحت نفوذ روسیه و چین است.
2- اهمیت دیگر زمانی این سفر ، اختلافات شدید مرزی تاجیکستان با همسایه اش قرقیزستان است که یک سال پیش منجر به درگیری شدید در مناطق مرزی دو کشور شده بود.
قرقیزستان از ترکیه پهپادهای "بیرق‌دار" ساخت ترکیه خریداری و با استفاده از آنها چند رزمایش نظامی در نزدیکی مرز تاجیکستان برگزار کرد.
دو هفته پیش در جریان دیدار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران یک خط تولید پهپادهای ایرانی ابابیل ۲ در شهر دوشنبه راه‌اندازی شد که یک نوع پاسخ تاجیکستان و ایران به قرقیزیستان و ترکیه می‌تواند باشد.
3- اهمیت دیگر زمانی دیدار امامعلی رحمان از ایران به تحولات اخیر افغانستان و به قدرت بازگشتن طالبان در این کشور مربوط است که در هر دو کشور بر نگرانی‌های امنیتی بیشتر دامن زده است.
به این دلیل، اهمیت خاص روابط ایران با تاجیکستان را در ارتباط با همسایه مشترکشان و طالبان باید در نظر گرفت.
ایران و تاجیکستان در دوران حکومت قبلی طالبان در افغانستان در سال‌های ۱۹۹۶-۲۰۰۱ با این گروه مخالفت داشتند و از ائتلاف شمال به رهبری احمدشاه مسعود حمایت می‌کردند.
اما بعد از بازگشت دوباره طالبان به قدرت در افغانستان در ۹ ماه پیش، موضعگیری ایران و تاجیکستان در قبال حکومت طالبان متفاوت بود. ایران در آغاز شاید به دلیل بیرون رفتن آمریکایی‌ها از افغانستان، از بازگشت حکومت طالبان خوشحال بود.
به این دلیل چند هیئت طالبان را در تهران پذیرفت و سفارتش را در کابل فعال کرد.
تاجیکستان برعکس ایران، از روز نخست بازگشت طالبان به قدرت با این گروه میانه خوب ندارد و همواره خواستار تشکیل یک حکومت فراگیر ملی در افغانستان است.
حالا عاملی که بیشتر باعث نگرانی‌های امنیتی دو کشور شده، گسترش تروریسم و افراطگرایی در افغانستان است. ایران از ادامه قتل و کُشتار هزاره‌ها در افغانستان و از حضور پنج میلیون مهاجر افغانستانی در خاک این کشور ناراحت است.
و بازگشت این مهاجران به افغانستان را یکی از راه‌های کمک به ایجاد ثبات در این کشور می‌داند.
تاجیکستان را حضور جماعت انصار‌الله، حرکت اسلامی ازبکستان، شاخه خراسان داعش و دهها گروه تندرو دیگر در افغانستان نگران کرده و در صورت حمله آنها به تاجیکستان شاید روی کمک‌های دفاعی و نظامی متحدانش مثل ایران حساب کند.
حالا این دو کشور که از همسایه‌‌های افغانستان هستند، در قبال آینده افغانستان و حکومت طالبان موضع تقریباً یکسان دارند. یعنی آنها به این نتیجه رسیده‌اند که امنیت، صلح و ثبات در افغانستان برای همه کشورهای منطقه ضروری و لازم است.
و هم این که باید همه کشورهای منطقه اقدامات بازدارنده مشترک برای جلوگیری از شکل‌گیری هسته‌های نا امنی و بی‌ثباتی در افغانستان را روی دست بگیرند و همین طور تشکیل یک حکومت فراگیر در افغانستان حداقل بخشی از مشکلات مردم این کشور را می‌تواند از میان ببرد.
سفر وزیر دفاع تاجیکستان به ایران در حالی صورت گرفت که روابط دو کشور هم‌زبان در سالهاى اخیر به سردی گرائیده بود و دولت تاجیکستان ایران را به پشتیبانی از "کودتای نافرجام" عبدالحلیم نظرزاده، معاون پیشین وزیر دفاع خود و حزب نهضت اسلامی تاجیکستان متهم کرده بود.
در آغاز سال میلادی گذشته بود که علائمی از گرمی روابط به مشاهده رسید و مقام‌های دو کشور در چارچوب نشست‌های بین‌المللی با هم دید و بازدید داشتند. اما اظهار تمایل تاجیکستان برای برقراری روابط نظامی تنگاتنگ با ایران چیز دیگری است و حکایت از چرخش ناگهانی در مناسبات دو کشور دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند تاجیکستان به دلیل مشکلات عدیده‌ای که احیراً دامن‌گیرش شده، دنبال متحدان نو می‌گردد.
اسفندیار آدینه روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل تاجیکستان می‌گوید افزایش فشار روسیه بر تاجیکستان برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی اروآسیا و تشدید بحث‌های مرزی با قرقیزستان، مقام‌های تاجیک را به تلاش برای پیدا کردن متفقی تازه واداشته است و در چنین شرایطی بجز ایرانِ هم‌فرهنگ و هم‌زبان و هم‌تاریخ دیگر کشوری را نمی‌توان سراغ داشت.
تاجیکستان تاکنون با مقاومت در برابر روسیه عضویت در اتحادیۀ اقتصادی اوراسیا را نپذیرفته است؛ اتحادی که در آن روسیه نقش کلیدی دارد و قرقیزستان سالها پیش به آن پیوسته بود. این در حالی است که به باور آقای آدینه، مناقشۀ مرزی با قرقیزستان بیش از پیش پرخاش‌جویانه می‌شود و این گمانه‌زنی که روسیه در این مناقشه از قرقیزها پشتیبانی می‌کند، تاجیکستان را به سوی ایران سوق داده است.
به گفته اسفندیار آدینه، "معلوم است که تاجیکستان در این اواخر از سوی هم‌پیمان‌های نظامی سابقش که به آنها اعتماد بیش از اندازه و غیرمنطقی داشت، تحت فشار قرار دارد. و در منطقه به لحاظ دفاعی و نظامی تک‌وتنهاست و شریکی ندارد. عضویت کشور ما در سازمان‌هایی مانند عهدنامۀ امنیت دسته‌جمعی و شانگهای هیچ کمکی به تقویت نیروهای مسلح تاجیکستان نمیکند. در صورت بروز خطر امنیتی علیه تاجیکستان هیچ یک از این سازمان‌ها به کمک این کشور نمی‌شتابد. به‌ویژه اگر این خطرات از سوی خود اعضای همین سازمان‌ها باشد. برعکس، روسیه برای واداشتن تاجیکستان به عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا فعالانه از قرقیزستان استفاده می‌کند. در چنین وضعیتی تاجیکستان چاره‌ای جز روی آوردن به ایران ندارد".
اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند در پشت برقراری روابط نظامی تاجیکستان و ایران، روسیه ایستاده است. می‌گویند اتحادیه اروپا و آمریکا حلقۀ تحریمها را دور روسیه تنگ‌تر و تنگ‌تر می‌کنند و روسیه نیاز به شریکان نو در سازمان‌های بین‌المللی‌ای دارد که در آنها از جایگاه رفیعی برخوردار است. ایران از چند سال پیش قصد عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای را دارد و تنها مخالف آن، تاجیکستان است.
پرویز ملاجانف تحلیلگر مسائل سیاسی بر این باور است که برای ازسرگیری همکاری نظامی تاجیکستان و ایران انگیزه‌هایی فراتر از بحث‌های ارضی و مرزی هم هست:
"روسیه می‌خواهد همکاری کشورهای مستقل همسود و سازمان همکاری شانگهای با ایران و افغانستان بهتر شود. سبب دیگر برقراری روابط نظامی میان تاجیکستان و ایران، تیز و تند شدن اوضاع در افغانستان و ناامنی‌ها در مرز با تاجیکستان بر اثر پیدا شدن گروه‌های به اصطلاح «طالبان تاجیک» است. تاجیکستان در این حالت نیاز به سرمایه‌گذاری، از جمله در عرصۀ نظامی دارد. ایران این امکان را دارد که به تاجیکستان برای تهیۀ اسلحه و مهمات کمک کند. هرچند بحث مرزی با قرقیزها را هم نمی‌توان از قلم انداخت و اینکه روسیه با دستگیری و پشتیبانی از قرقیزستان روی تاجیکستان فشار می‌آورد تا روابطش با ایران را ترمیم کند".
در دیدار وزیران دفاع تاجیکستان و ایران به نظر می‌رسد مسئله کمک‌های تسلیحاتی هم مطرح شده است. وزیر دفاع تاجیکستان به خبرنگاران گفت با پایان یافتن "تحریم‌های ظالمانۀ تسلیحاتی" علیه ایران، تهران هیچ محدودیتی در صادرات انواع اسلحه ندارد. به همین جهت کارشناسان حدس می‌زنند تاجیکستان قصد دارد از ایران جنگ‌افزار وارد کند.
سپتامبر ۲۰۱۱ برای نخستین بار یک واحد نیروهای مسلح ایران عبارت از ۱۵۰ سرباز و افسر در کنار ارتشیان تاجیکستان در مراسم بیستمین سالروز استقلال این کشور در شهر دوشنبه رژه رفت. شیرعلی خیرالله‌اف وزیر وقت دفاع تاجیکستان گفته بود: "هم دوست و هم دشمن یک بار دیگر دیدند که اگر لازم شود، دو ساعت راه است که نیروهای مسلح ایران در تاجیکستان باشند. اگر لازم شود، ما به ایران می‌رویم؛ یکدیگر را دستگیری کرده، در بین دوست و دشمن زندگی می‌کنیم".
به مناسبت اصلاح روابط با تاجيكستان
1- اصلاح و تحكيم و توسعه روابط فيما بين ايران و كشورهاى همجوار
بسيار ضرورى و فوريتي است
2- و نمونه انجام شده فيمابين ايران و تاجيكستان اكرجه در حد تفاهم نامه است
و تا توافقنامه
و سبس عهدنامه
و بيمان استراتزيك
فاصله دارد
3- اما تجربه همين مقدار اصلاحات و تغييرات (موضع تقابل و اتهام خيانت ووو تا دوست و خويشاوند)
و همين مقدار فراهم شده در روابط ايران و تاجيكستان
نشان مى دهد امكان اصلاح مواضع و روايط در ساير بلاد مجاور نيز وجود دارد
4- خصوصا كه لازم است اركانهاى امنيتي و نظامى و رسانه اى با دولت همسو باشند
و ساز مخالف تخريب كننده بنهان وآشكار نداشته باشند
كه در اين دولت فراهم و قابل مديريت است
5- كشورهاى مجاور ايران شامل
آسياي ميانه و روسيه و قفقاز و تركيه و عراق و كويت و عربستان و خليج و باكستان و افغانستان
و همه كشورهايي كه از نظر تاريخي مرزهاى ايارن قبلا كسترش داشته از مصر تا جين تا يمن
6- و الحمدلله همه اينها در موضع تعامل و رغبت به توسعه روابط هستند
و تنها در عربستان و اردن و مصر و لبنان و فلسطين رابطه مسدود است
7- و تجربه اصلاح روابط در زمان ملك عبدالله و مرحوم رفسنجاني
نشان مي دهد اصلاح آن هم عملي است اكر محور كار؛ افراد كاردان باشند
آنوقت بين عربستان و ايران وضعيت تقابل شديد بود
از كشتار در حج و موضع و نكاه عربستان
كه ايران بنا داشته در ايام حج مسجدالحرام را تسخير كند و با كروكان كرفتن حجاج آل سعود را به سفقوط بكشاند
و موضع امام خميني كه برحسب كزارشهاى تندروها كفته بودند اكر از امريكا هم بكذريم از ال سعود نمى كذريم
با اطلاع از اقدامات تخريبي امنيتيها در حج و مسبب اصلي كشتار عربستان بودن
فورا امام تصحيح موضع كردند و كفتند تا زنده ام روابط اصلاح شود فوري
و حتى حاضر نشدند اصلاح تدريجي باشد
و ادامه هم رفسنجاني اصلاح كرد تا وضعيتي رسيد كه شرحش قبلا در رسانه منتشر شد
8- و الان اصلاح روابط اسانترا ز ان وقت است و عربستان به بسياري موارد نياز دارد
و اكر روابط عربستان اصلاح شود
روابط با لبنان و اردن و فلسطين و ساير كشورهاي عربي هم اصلاح مي شود
9- و نداشتن روابط سياحتي زيارتي و اقتصادي با دولت فلسطين
و مخلوط كردنش با مواضع سياسي ووو اشتباه محض
و كمك به تشديدمحاصره فلسطينيان است
و حذف حضور جمعيتي در سرتاسر فلسطين
كه به اسم كاروانهاى زيارتي قابل تحقق است
و بجز منافع معنوي براى مردم ايران
و منافع اقتصادي براى فلسطينيان و كمك به معيشت ايشان
از طريق خريدهاى زائران و تامين خوراك و مسكن زائران
و مبادلات تجاري زيتون و مركبات كه توليد فلسطينيان است
10- و در اصلاح رابطه بابلاد مجاور
لااقل فعال شدن در روابط اقتصادي و تجاري نبايد اهمال شود
كه به آساني عملي است جون فقط بر حسب منفعت كشور مجاور و ايران است
و مي تواند با توجه به وضعيت تحريمها
تخفيفهاىي كه ايران بطور بنهان براى فروش نفت در بازار ازاد مي دهد
را در روابط با بلاد مجاور رسما بكار ببرد
و مشوق قويي است
و تبادل به غيردلار و ازرهاى كشورها و طلا وووو
و به هر نحوي شده بايد فورا اين رشته را فعال كند
ايران بايد حداقل بيست درصد واردات هر كشور مجاور را با صادرات خود بدست بكيرد
11- و در اين زمينه كار بايد در دست مجربان تجارت باشد
نه كارمندان جوان كه با انتخابات و برنده شدن كانديدايي افراد ستاد انتخاباتيش مي شودند تركيب دولت و سفارت
12- در داخل هم دولت از وضعيت شترمرغي بيرون بيايد و اقتصاد دولتي را متوقف كند
وقتي ارز دولتي در اختيار توليد كننده كذارده نشود
و صادرات مشروط به مازاد نياز كشور و كيفيت رقابتي بازار جهاني باشد
ديكر هيج شرط ديكري دولت نبايد بكذارد براى توليد كننده
بلكه ماليات از مقدار توليد براى تامين داخل و مقدار صادرات موفق را بردارد
و حامي تجار و توليدكننده ها از نظر سياسي و ديبلماسي در بيرون ايران باشد
و نظارت كند بر تامين و رعايت حقوق اوليه و ضرروري كاركر
در حضور دولت همين و بس مجاز است نه بيشتر
بقيه اش را بازار عرضه و تقاضاي داخل و جهان بايد تعيين كند
و اين امر توليدكننده و تاجر را مديريت كند
خداوند درايت و حركت هوشمندانه به دولت و حاكميت مرحمت كند
و مملكت و معيشت و ملت و دين را
از آسيب سفاهت و ناداني و ضيق فهم و كندي و سستي و فشلي حكومت حفظ كند
توسط 00343179 » چهارشنبه آپريل 10, 2024 12:29 pm 