


و برگش شبيه به برگ نرگس و ساقش بي تجويف و سبز مايل به زردى
و بيخش مثل پياز و بزرگ و به هواى سرد سبز می ماند
و محتاج به غرس نيست و هر چه در زمين تنها برويد سم و قاتلست .
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص22-23[/size]
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:بيخى است شبيه به پياز امرودى شكل بزرك و كوچك و جبلي و برى مىباشد
و بزرك آن تا نيم رطل و زياده نيز كثير الوجود در اكثر بلاد
و بر سر آن گلهاى سفيد طولاني و وسط گلها سفيد
و هرگلي مشتمل بر شش برگ و در وسط آنها خط ارغواني طولاني
و در وسط گلها پنج تا هفت عدد تارهاى ارغواني و بر سر آنها چيزهاى هلالى الشكل اندك پهن زردرنك
و بعد خشك شدن سياه مىگردد و بوى گل آن فى الجمله شبيه ببوى گل نيلوفر و گل بعضى سفيد مائل بسياهي
و تخم آن مانند تخم پياز و بزركتر از ان و بهترين آن امرودى شكل زرد
مائل به سفيدى براق شيرين طعم با حدت و تلخي متوسط در بزرگي و كوچكي
کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک صپياز دشتى گياهى است زيبا و چند ساله داراى پياز بزرگ كه معمولا قسمتى از پياز در داخل خاك
و قسمت فوقانى آن بيرون از خاك قرار دارد.
برگهاى گياه دراز با كنارۀ صاف و نوكتيز شبيه برگ زنبق و قسمت فشردهاى را در قسمت بالاى پياز ايجاد مىكنند.
گلها به رنگ سفيد يا سفيد خاكسترى بهطور فشرده در طول محور شاخۀ گلدهنده و در قسمت بالاى شاخه ظاهر مىشوند.
ميوۀ آن به رنگ قهوهاى زيتونى داراى ٣ خانه است كه در هر خانه ۴ - ٣ دانه گرد و تيرهرنگ قرار دارد.
ياز يا غدۀ زيرزمينى گياه كه معمولا مستعمل در طب سنتى است بزرگ و حجيم به ابعاد ٢٠ - ٨ * ١۵ - ١٠ سانتىمتر است.
وزن هر پياز گاهى تا ٣ كيلوگرم مىرسد و معمولا در فصل پاييز آن را از زير خاك بيرون مىآورند.
پياز را پس از برداشت تميز كرده و ورقههاى رويى آنكه سرخ، خشك، نازك و غير قابل استفاده است كنده
و قسمت داخل پياز را تميز و پاك نموده، با تيغ تيزى به قطعات نازكى مىبرند و خشك مىكنند و در جاى خنك نگهدارى مىنمايند
و الاّ به هم مىچسبد.
پردهها و ورقههاى داخل پياز برخلاف ورقههاى بيرونى پياز ضخيم و سفيد و پر از شيرۀ لزجى است بىبو ولى خيلى تلخ و تند است
.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 7 ص 48-49