آنچه گوشت او از دانه جدا شود هلو گويند
و غير آن را و غير آن را شفتالو كاردى و بهترین او هلو است
كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص111متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:ثمرى است معروف و دو نوع مى‌باشد آنچه پوست آن نازك و رنگارنگ سفيد و سرخ و سبز و زرد و مزغب
و بهترين آن هلو بزرگ شاداب لطيف است كه گويا آب منجمد است
و تلخي و حموضت آن غير محسوس و بي‌جرم و خشبو باشد به خلاف شفتالو
و شفتالو نيز دو نوع است لطيف شاداب و غير لطيف شادآب
و همه اجزاى درخت آن تلخ مى‌باشد از برك و گل و صمغ و تخم .
کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 406درخت هلو، در طی دوران نامگذاری نباتات، به ترتیب در گروه سیب ها یا بادام ها
و یا در گروه گوجه ها، جای داده شده است و نامهای مذکور برای آن تعیین گردیده است.
درخت هلو، در یونان قدیم به نامهای نامیده می شد از این جهت اسامی زبانهای مختلف
فرانسه، انگلیسی، آلمانی، ایتالیائی و غیره همه از سه کلمه یونانی و لاتین مذکور با رعایت تغییراتی نتیجه گردیده است.
توجه به اسامی مذکور و حتی نامهای یونانی و لاتین آن، این نکته را روشن می سازد
که در هر حال، نام گونه این درخت از کلمه Perse مشتق شده است.
منشاء درخت هلو با همه نامگذاریهائی که به نام ایران بعمل آمد،
در حقیقت کشور چین بوده زیرا مدارک تاریخی نشان می دهد که در 2200 سال قبل،
به حالت وحشی در نواحی مرکزی و شمالی چین می روئیده است.در 128 سال قبل از میلاد مسیح، به آسیای صغیر برده شد
و در قرن اول میلادی نیز از ایران به ایتالیا و ناحیه ای به نام پروونس منتقل گردید.
در زمین های دوران چهارم اطراف شهر مون پلیه، هسته این درخت را به دست آوردند
ولی به طور دقیق معلوم نیست که متعلق به گیاهی باشد که امروزه درخت هلو نامیده می شود.
در قرون وسطی، از آن به صورت یک گیاه داروئی مفید استفاده بعمل می آوردند
مانند آنکه برگ این درخت در درمان بیماریهای مختلف مانند صرع، ابتلای به کرمهای مختلف
و سنگینی گوش و پوست گیاه برای رفع بوی بد دهان، باد سرخ، و همچنین مغز هسته آن برای رفع سردرد،
اختلالات هضمی، نقرس، آنژین دوپواترین، بی اختیاری دفع ادرار و بیماریهای مختلف بکار می رفته است.
پیروان جالینوس حکیم و مکتب پزشکی اعراب، از میوه آن استفاده بعمل نمی آورند.
تدریجا بکار بردن میوه درخت هلو، آن هم با شراب، توسط حکمای معاصر آن دوران توصیه گردید.
از قرن 18 به بعد، از میوه درخت به صورت یک میوه لذیذ و گوارا استفاده بعمل آمد و پرورش آن تدریجا توسعه یافت.
درختی است زیبا، دارای برگهای باریک، دراز، دندانه دار، با کناره موجدار و برگشته، که به علت دارا بودن میوه درشت و خوش طعم،
در نواحی مختلف مخصوصا ایران پرورش می یابد.دوام آن کم و در حدود 5 تا 6 سال است.
میوه نژادهای متنوع آن، در دو دسته، یکی پوشیده از کرک و معمولا دارای میان بر چسبیده به هسته (جدا نشدنی)
و دیگری صاف و دارای میان بر جدا شدنی از هسته جای داده می شود.
انواع دارای میوه صاف، شلیل نامیده می شود که ظاهری متمایز از هلو دارد.
نام علمی درخت مولد آن نیز Persica laevis می باشد.
گلهای درخت هلو، درشت و به رنگ صورتی یا گلی روشن و یا مایل به ارغوانی است
و چون قبل از پیدا شدن برگ، بر روی ساقه ها ظاهر می گردد از این جهت منظره بسیار زیبا به درخت می بخشد.
از درخت هلو، نوعی انگم نیز به خارج ترشح می شود.
گل درخت هلو، نوش فراوان ایجاد می کند ولی به علت عمق کاسه آن، نمی تواند موارد استفاده زنبور عسل قرار گیرد.
کتاب گیاهان دارویی علی زرگری جلد پنجم ص225-226درختى است به بلندى ۵ - ۴ متر با شاخه‌هاى متعدد و زاويه‌دار.
پوست ساقه سبز براق و در بعضى قسمتهايى كه به طرف آفتاب قرار دارد مايل به قرمز مى‌باشد،
برگها نيزه‌اى يا بيضى كشيده و كنارۀ برگ اره‌اى است.
روى برگ صاف و سبز كمرنگ و رگبرگهاى پشت برگ كمى كركدار است. دمبرگ آن بدون غده و گاهى غده‌دار به طول ٢ سانتى‌متر مى‌باشد.
گلها زودرس و قبل از باز شدن برگها ظاهر مى‌شوند و منفرد بدون پايه و يا با پايك خيلى كوتاه هستند.
رنگ گل صورتى يا سرخ و گاهى نيز سفيد مى‌باشد. شكل ميوه خيلى متنوع ولى عموما گرد، به رنگ سبز روشن و يا طلايى و قسمتى از آن سرخ‌رنگ است
و روى سطح خارجى آن با كركهاى نمدى پوشيده شده است. هستۀ آن بيضى و تخم‌مرغى، سطح آن شياردار است.
هستۀ هلو داراى پوست خشبى سختى است شياردار و در داخل آن مغزى قرار دارد كه تلخ است.
در بعضى ارقام، هستۀ هلو به گوشت چسبيده و در برخى ارقام مرغوب به گوشت ميوه نمى‌چسبد.
به‌طور كلى هلو از نظر تقسيم‌بندى به دو نوع كلى تقسيم مى‌شود:
نوع اول: هلو يا شفتالو كه پوست ميوه كركدار است كه آن‌هم دو جور است،
هلوى كركدار كه هسته به گوشت مى‌چسبد و هلوى كركدار كه هسته به گوشت نمى‌چسبد.
نوع دوم: هلويى كه پوست آن صاف و ليز و بدون كرك است. اين نوع نيز دو جور دارد، يك جور هلو بدون كرك كه هسته به گوشت مى‌چسبد
و جور ديگر هلوى بدون كرك كه هسته به گوشت نمى‌چسبد.
تكثير درخت هلو اولا از طريق كاشت هستۀ آن است كه معمولا بى‌درنگ پس از برداشت هسته كاشته مى‌شود.
ثانيا از طريق پيوند شكمى كه در ماههاى مرداد- شهريور انجام مى‌شود.
كاشت بذر معمولا براى به دست آوردن پايه براى پيوند است و يا براى به دست آوردن انواع جديد،
ولى از نظر تجارتى و كشاورزى عمومى مى‌توان گفت كه پيوند تنها روش تكثير درخت
هلو از ارقام مورد نظر است كه عينا خواص رقم مورد نظر در درخت منعكس خواهد شد.
معمولا پيوند هلو از رقم مورد نظر روى پايۀ حاصله از هسته زده مى‌شود و يا روى پايۀ بادام، بخصوص در خاكهاى آهكى
و در محلهايى كه بيم خشكى مى‌رود و يا روى پايۀ زردآلو بخصوص در زمينهاى آهكى و سنگدار.
سرانجام ممكن است روى پايۀ آلو بخصوص در زمينهايى كه خاك كم عمقى دارند زده مى‌شود.
کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 238-239
توسط pejuhesh237 » جمعه ژانويه 04, 2013 3:43 pm 
