الأصْفیٰ فی تَفْسیرِ القُرْآن تفسیری به زبان عربی و شامل تفسیر کل قرآن، اثر ملامحسن فیض کاشانی (۱۰۰۷ق/۹۷۷ش-۱۰۹۱ق/۱۰۵۸ش) از عالمان امامیه است. الاصفی برگزیده‌ای از کتاب تفسیر الصافی است.
تألیف الاصفی در سال ۱۰۷۶ق یعنی یک سال پس از تفسیر صافی به پایان رسیده است.[۲] این تفسیر، خلاصه تفسیر صافی است که در نگارش آن، گزیده‌گویی شده و آیات با توجه به کلام اهل بیت، به شکل خلاصه تفسیر گشته‌اند.[۳]
کتاب از دو جزء تشکیل شده که جزء اول آن شامل سوره‌های حمد تا اسراء و جزء دوم از سوره کهف تا آخرین سوره قرآن است.
فیض در کنار روایت به درایه هم پرداخته و برای اختصار، اسناد روایات را حذف کرده است. مؤلف می‌گوید:
«هر گاه از تفسیر قمی چیزی آوردم که منسوب به معصوم نیست در آغازش واژه قمی را نهادم تا از روایات دیگر جدا شود و اگر چیزی از طریق عامه نقل کردم، آن را با کلمه «رُوِی» از روایات دیگر متمایز ساختم، آنجا که از ائمه به لفظ آنها نقل می‌کنم به لفظ «قالَ»، «وَرَدَ» و «فی روایة» مشخص نمودم و اگر تلخیص شده یا نقل به مضمون کرده باشم با لفظ «کَذا وَرَدَ» آن را بیان کرده‌ام. و آنجا که کلامی از معصوم(ع) نیافتم یا اینکه یافته ولی قابل اعتماد ندیدم، از سایر تفاسیر قوی‌ترین قول را انتخاب کرده و آن را نوشته‌ام.»
فیض کاشانی، الاصفی را تلخیص کرده و آن را «المصفی» نامیده است.[۴]
مفسر در مقدمه بر اين معنا تكيه دارد كه: كسى كه در فهم معانى قرآن به اخبار مراجعه مى‌كند، اگر بخواهد به تناقض و تضاد نرسد، بايد در معناى آيات و تفسير آنها بر برخى روايات آحاد و افراد تكيه نكند، بلكه به معناى عام و مفهومى كه از مجموعۀ روايات فهميده مى‌شود بايد تكيه كند، بدين ترتيب تناقض در اخبار نيز مرتفع مى‌شود، مواردى از اخبار كه بر تخصيص معنا دلالت دارد، براى اشاره به منزّل فيه، يا اشاره به يكى از بطون آيه است، و ممكن است معناى ديگرى را قصد كرده باشد، بستگى به فهم مخاطب و ميزان انس او با روايات دارد، زيرا كلام معصومين(ع)به تناسب فهم مردم بيان شده است. اگر آن را بر معناى خاص، حمل كنيم، قرآن را محدود به همان موارد كرده‌ايم، در نتيجه از فايده خواهد افتاد و حاشا كه چنين قصدى از روايات در كار باشد.
با اين بيان معناى تأويل روشن مى‌شود و آن ارادۀ بعض افراد معناى عام است، كه از ذهن مخاطب پنهان شده، كه در مقابل تنزيل مى‌باشد.
روش ورود و خروج اين تفسير در مباحث به اين شكل است كه ابتدا، اطلاعات كلى شامل، مكى و مدنى بودن، نام سوره و تعداد آيات آن را بيان مى‌كند. پس از آن معناى آيات و كلمات را با روايات معصومين(ع) ذكر مى‌نمايد، رواياتى كه مصدر آنها؛ يعنى اسانيد و نام معصوم از آن به دليل اختصار حذف گرديده است. در مرحلۀ بعد به معناى لغوى كلمات مى‌پردازد و سپس مطالب خود را كه برگرفته از اجتهاد خود يا تفاسير ديگران است، با عنوان «اقول» مطرح مى‌كند. در اين عنوان بين روايات نقل شده، جمع كرده و گاه در اين جمع از آيات استفاده برده است؛ مانند ج 1 ص 8 در بحث «صراط مستقيم».
و در نهايت با تعبير «و بالجمله»، تبيين و تفسير كلى فراز و جمع‌بندى آن را بيان مى‌دارد. در آخر هر سوره نيز به فضل سوره و ارزش آن به نقل از ثواب الاعمال مى‌پردازد.
با وجود همت مفسر بر اختصار، امّا از نقل شأن نزول از طريق روايت و غير آن، غفلت نمى‌ورزد؛ مانند ج 1 ص 14 آيه 8 سورۀ بقره. با اين وجود نيز گاهى به نقل اقوال مبادرت مى‌ورزد؛ مانند ج 1 ص 17 آيه 19 سورۀ بقره.
عنوان و نام پديدآور : الاصفي [نسخه خطي]ملا محسن بن مرتضي فيض كاشاني وضعيت استنساخ : ق ۱۰۷۶
آغاز ، انجام ، انجامه : آغاز نسخه "الحمدالله الذي هدانا للتسمك بالثقلين و جعل لنا القرآن هدي و الموده في القربي
انجام نسخه "قد سبق تفسير شياطين الانس في سوره الانعام تم الكتاب الاصفي ... و الصلوه علي محمد وآله
: معرفي كتاب يكي از تفاسير سه گانه ملا محسن فيض است كه مطالب آن از تفسير كبير مولف موسوم به "الصافي انتخاب شده است ملا محسن تفسير "الاصفي را نيز خلاصه نموده و سومين تفسير خود را بنام "المصفي به رشته تحرير در آورد و بدين ترتيب تفاسير سه گانه ملا محسن فيض با نامهاي "الصافي الاصفي المصفي بتاليف رسيد مولف در كتاب "الاصفي همچون تفسير كبير خود بر تفاسير اهل البيت (عليهم السلام اكتفا نموده و گاهي از تتفاسير ديگر با تصريح به اسم آن تفسير مطالبي را بيان مي كند. احاديثي كه از ائمه معصومين (عليهم السلام در اين كتاب روايت شه با يكي از عناوين "ال في روايه ورد" و آنچه از اهل سنت روايت شده با عنوان "روي بوده و اگر خود مولف در روايتي تصرف نموده آن را تذكر مي دهد الاصفي در دو جزآ مرتب شده جزآ اول از ابتداي قرآن تا آخر سوره بني اسرائيل و جزآ دوم از ابتدا سوره كهف تا آخر قرآن را تفسير نموده نسخه حاضر دو جزآ كتاب "الاصفي را در بردارد. جزآ اول "۲پ ، جزآ دوم ""۲۳۹
متن غربی
دو حلد
متن پی دی اف - وب html - اندروید - مطالعه آنلاین
https://www.ghbook.ir/index.php?option= ... 27&lang=faترحمه فارسی - مطبوع
https://bookroom.ir/book/22240/%D8%AE%D ... 9%81%DB%8C
توسط najm111 » سه شنبه مارس 09, 2021 6:00 pm 
