بيخیست سرخ
و فوه الصبغ نامند برى و بستانى می باشد
و ثمر او مدور و بعد از رسيدن سياه می شود
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -198 متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات: مستعمل صباغان در رنگ ثياب
و نبات آن كوچك و خشن و از يك شاخ زياده ندارد و برگهاى آن مستدير
و ثمر آن در ميان برگها مجتمع و در آن تخم آن و مستعمل بيخ آن و بهترين آن تازه و رنگين و سرخ آن.
کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 599روناس گياهى است علفى و چندساله به بلندى تا ٢ متر، داراى ساقه‌اى پوشيده از خارهاى ريز و كج با مقطع چهارگوش.
برگهاى آن به صورت گروهى از چند برگ به شكل چتر از هر نقطۀ ساقه و دور آن بيرون مى‌آيد، بيضى،
نوك‌تيز كه منتهى به خارهايى مى‌شود. گلها كوچك به رنگ زرد مايل به سبز و ميوۀ آن گوشتى با غشاى كمى ضخيم.
ريشۀ آن كه قسمت اساسى مورد استفاده در اين گياه است به رنگ سرخ تيره، طويل استوانه‌اى به حجم يك قلم تحرير،
رنگ داخل آن سرخ روشن و طعمى تلخ و گس دارد.
از ريشه يا ساقه‌هاى زيرزمينى آن مادۀ رنگى به نام آليزارين گرفته مى‌شود
و چون اين ماده در ريشه‌هاى ٣ - ٢ ساله توليد مى‌شود،
بنابراين اگر منظور استفاده از رنگ ريشه باشد بايد از ريشه‌هاى ٣ ساله و بالاتر استفاده شود.
روناس از طريق كاشت بذر آن تكثير مى‌شود. خاك مزرعه بايد در پاييز شخم عميق خورده باشد و در بهار نيز يك شخم سطحى مى‌زنند
و بذر را مى‌كارند. مقدار بذر ٧٠ - ۶٠ كيلوگرم در هكتار كافى است.
فاصلۀ بين خطوط كاشت ٢۵ سانتى‌متر و بين بوته‌ها ۵ - ۴ سانتى‌متر باشد.
در دورۀ رويش تابستان بايد آبيارى شود و در اوايل زمستان پاى بوته‌ها را بايد خاك داد.
در سال بعد وقتى گل دادن شروع مى‌شود مى‌توان به قطع برگ و گل آن اقدام نمود.
قبل از زمستان سال دوم نيز بايد پاى بوته‌ها را خاك داد و در مرداد سال بعد مى‌توان به كندن ريشه‌ها اقدام نمود.
البته اگر بذر در خزانه كاشته شود و گياه از خزانه به زمين اصلى منتقل شود، يك سال رشد گياه تسريع مى‌شود.
کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص 296-297
توسط pejuhesh237 » سه شنبه ژانويه 15, 2013 12:09 am 
