عکوب

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحيم.

[pejuhesh237]

Silybum marianum :Compositae عكوب: تيره كاسنى‏


حرشف بري، عكّوب/Cardon / Cynara carduncula L .

فارسی:خار مريم- ماريتيغال

عربی:عكوب ،حرشف بري ،شوك النصاري، شوك الدين

یونانی:

انگلیسی:Blessed thistles-Ladies thistle-Milk thistle

فرانسه:Silybe-Chardon Nitre Dame-Chardon argente-Chardon Marie

آلمانی:Mutterdistel-Silberdistel-Frauendistel-Echte Mariendistel

ایتالیائی:Cardo Mariano

[pejuhesh237]

نوعى از حرشف بريست برگش با سفيدى

و تخمش سبز و مستطيل و چون برشته كنند لذيذ می شود

و با قهوه مغشوش می كند و به غايت مبهى است

و ساير خواص در حرشف مذكور است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -184

گياهي است دو ساله، داراي ريشه ضخيم و ساقه اي منشعب به ارتفاع 80ر0 تا 5ر1 متر

كه به حالت خودرو در كناره جاده هاي متروك، اراضي باير و حدود خارجي زمين هاي زراعتي غالب نواحي اروپا و آسيا مي رويد.

اين گياه برگهاي بزرگ با كناره هاي منقسم، دندانه دار، خاردار و به رنگ سبز شفاف دارد.

خارهاي نازك و ظريف راس دندانه هاي برگ اين گياه رنگ زرد و ظاهر مشخص در مقابل رنگ سبز پهنك نشان مي دهد

ضمنا چون كناره رگبرگهاي آن لكه هاي سفيد دارد، مجموعا باعث مي شود كه توجه به مشخصات برگ،

باعث سهولت تشخيص آن از گياهان ديگر اين تيره گردد.

كاپيتول هاي آن درشت، منفرد و داراي گلهاي لوله اي و ارغواني رنگ است.

ميوه اش سياه رنگ ، شفاف، داراي تزئيناتي به رنگ زرد و منتهي به تارهايي با ظاهر دندانه دار است.

پرورش اين گياه به علت ظاهر زيباي كاپيتول درشت و برگهاي سبز رنگ و شفاف آن ، در باغها معمول است

و مخصوصا چون اگر در وسط چمن، به تعداد چند تائي كاشته شود، منظره زيبا بوجود مي آورد ، غالبا اقدام بدان مي گردد. كتاب گياهان دارويي دكتر زرگري جلد سوم ص 35-36

[pejuhesh237]

غالب نواحي اروپا و آسيا مي رويد.در دانمارك و انگلستان مخصوصا منطقه مديترانه تا ايران پراكندگي دارد

شمال ايران: گرگان، گنبد كاووس، بين گرگان و نوده در ارتفاعات 150تا 500متري.

مازندران: كلاردشت، بابل در ارتفاعات 450 متري، امارات در دره هزار در ارتفاعات 500متري، مغرب ايران،

اذربايجان : دشت مرغان. كرمانشاه: كوه نوه

.لرستان : باغ سراب در ارتفاعات 850 متري، پشت كوه

خوزستان: شوش، حميديه، 25 كيلومتري رامهرمز، جنوب ايران،

فارس: كازرون، بوشهر، برازجان ..كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص 35

گياه فوق الذكر يكى از علفهاى هرز حاشيه جاده‏ها و كنار نهر و جويبارها و مزارع آيش بوده

در استان گيلان نيز در غالب نقاط در كنار جاده‏هاى منجيل- رشت، رشت به طرف صومعه ‏سرا

و فومن و نيز حاشيه جاده‏هاى بين شهرى ديده مى‏ شود.

گياه مذكور داراى برگهاى تلخ است و ليكن در كشورهاى اروپائى اغلب به مصرف تغذيه مى‏رسد.كتب طبى انتزاعى ؛ ج‏3 ؛ ص450

[pejuhesh237]

گرچه برگ هاي آن نيز مصرف دارويي دارد، اما قسمتي از گياه كه بر ديابت تاثير مي گذارد ميوه (بذر) آن است.

هيچ جزئ ان سمي نيست.
استفاده درماني از اين گياه، مدتها به علت عدم تشخيص آن از گونه هاي مشابه، بين مردم معمول نبوده است.

از قرن 16 ميلادي به بعد، مصرف ان در تغذيه و درمان بيماريها بين مردم معمول گرديد

بطوري كه كه از برگهاي سبز ان به صورت خام در تهيه سالاد استفاده بعمل مي آمد و ريشه آن نيز در تهيه اغذيه و مربا بكار مي رفت.

ريشه و اعضاي هوائي اين گياه، طعم تلخ و اثر اشتها آور ، مقوي، مقوي معده و مدر دارند.

از اين جهت در طب عوام از آنها پيوسته در مداواي بيماريهاي طحال و كبد، درمان يرقان، يبوست هاي مزمن،

دفع رسوبات و سنگهاي صفراوي ، اشكال وقوع حالت قاعدگي و غيره استفاده بعمل آمده است

.در معالجه تشمع كبدي و بطور كلي نارسائي اعمال كبد، مفيد واقع مي شود.

بررسي ها در سال 1927 نشان داد كه مصرف فراورده هاي اين گياه در درمان بيماريهاي كبدي كه به صورت يرقان بروز نموده باشد

و همچنين در رفع دردهاي مربوط به طحال اثر مفيد ظاهر مي كند.

در سالهاي 1938 و 1939 ميلادي نشان داده شد كه فراورده هاي دانه اين گياه در درمان پائين بودن دائم فشار خون ، سردردهاي يكطرفه

و كهير ناشي از آنافيلاكسي، بيماريهاي كبدي و عدم ترشح و دفع صفرا يا خستگي هاي ناشي از كار زياد،

سل ريوي مخصوصا در مرحله پيشرفت بيماري، اختلالات هضمي، فراخ شدن مرضي سياهرگهاي يك عضو،

انبساط و كشيدگي دردناك سياهرگهاي درون جمجمه دريا گرفتگي و بروز عوارض ناشي از مسافرت با قطار ،

راه آهن يا اتومبيل و يا نظاير آن ، اثرات مفيد ظاهر مي نمايد.

از محاسن فراورده هاي اين گياه آن است كه هيچ گونه سميتي ندارد و مي تواند به طور مداوم مصرف شود.
بررسي هاي مختلف نشان داده است كه جوشانده و تنطور حاصل از دانه اين گياه، اثر بند آورنده خون ظاهر مي نمايد. كتاب گياهان دارويي دكتر زرگري جلد سوم ص 37-36

[pejuhesh237]

گرم و خشك

[pejuhesh237]

عوارض جانبي

میوه خار مريم بي خطر محسوب مي شود و طبق نظر كميسيون E آلمان مصرف آن مجاز است.

با اين حال در برخي بيماران اثر مليني خفيف گزارش شده است . همچنين ممكن است برخي افراد به اين گياه حساسيت نشان دهند.

توصيه مي شود افرادي كه به گياهان خانواده كاسني آلرژي دارند از مصرف اين گياه نيز پرهيز نمایند

مصرف در بارداري و شيردهي

گرچه عارضه جانبي مورد انتظار نيست اما چون مستندات علمي كافي وجود ندارد بهتر است با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود


تداخلات دارويي:

در مبتلايان به سيروز مصرف همزمان آن با آسپرين ممكن است موجب افزايش متابوليسم آسپرين شود.

مصرف همزمان میوه خار مريم و فرآورده هاي آن با داروهاي حاوي الكل ممكن است منجر به بروز واكنش شبه دي سولفيرام (Disulfiram) گردد.

دي سولفيرام براي كمك به درمان معتادان الكلي استفاده مي شود و واكنش فوق به اين معني است كه بيمار نمي تواند مصرف الكل را تحمل كند.

سيلي مارين ممكن است از بروز صدمات كليوي ناشي از سيس پلاتين (Cisplatin) جلوگيري كند.

مصرف همزمان اين گياه با تاكرين (Tacrin) احتمالا آثار جانبي كولينرژيك ناشي از آن را كاهش مي دهد

تاكرين دارويي است كه براي درمان آلزايمر به كار مي رود و با مهار آنزيم استيل كولينستراز عمل مي كند.

سيلي مارين با داروي هالوپريدول تركيب مي شود و سبب كاهش پراكسيداسيون چربي مي شود.

در صورت استفاده همزمان با داروهاي ضد ديابت امكان افت شديد قند خون وجود دارد.

سيلي مارين اثرات داروهاي فنتولامين (Phentolamine)، فنوتيازين ها (Phenothiazines) و يوهيمبين (Yohimbine) را از بين مي برد.

اثرات محافظت كبدي خار مريم قادر است سميت كبدي استامينوفن و داروهاي شيمي درماني را كاهش دهد.

اثرات محافظت كبدي خار مريم مي تواند سميت كبدي داروهاي بيهوشي عمومي را كاهش دهد.ب

با اين حال توصيه مي شود 3 هفته قبل از عمل جراحي اين گياه خورده نشود.

خار مريم سبب افزايش دفع كبدي داروي سيكلوسپورين (Cyclosporin) مي شود و لذا غلظت آن را در خون كاهش مي دهد.

مصرف همزمان اين گياه با داروهايي كه سبب اسهال مي شوند موجب تشديد اين عارضه مي گردد .

خار مريم غلظت داروي اينديناوير (Indinavir) را در خون كاهش مي دهد.مركز تحقيقات فارماكولو‍ژيك گياهان دارويي

[pejuhesh237]

و در جميع خواص قويتر از بستانى

و مصلح مواد متعفنه و مخرج مواد غليظهء سينه است

و مضر محرورين و مصلحش سركه و ترشيها است

و طلاى اجزاى لطيفهء گل او با سركه جهة جرب

و نطول طبيخ جميع اجزاى او جهة خزاز و رفع قمل نافعست.. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص87

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

و در جميع خواص قويتر از بستانى

و مصلح مواد متعفنه و مخرج مواد غليظهء سينه است

و مضر محرورين و مصلحش سركه و ترشيها است

و طلاى اجزاى لطيفهء گل او با سركه جهة جرب

و نطول طبيخ جميع اجزاى او جهة خزاز و رفع قمل نافعست.. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص87

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

بررسي اثر محافظتي عصاره گياه خار مريم و ويتامين E بر سميت كبدي ناشي از سديم و الپروات در موش سفيد كوچك.

سديم والپروات دارويي است كه در درمان و كنترل انواع صرع و تشنج بكار مي‏رود،

يكي از عوارض اين دارو سميت كبدي آن مي‏باشد كه به دليل گستردگي و طولاني بودن دورة درمان، بر آن شديم تا با مطالعه

و بررسي اثر كبدي عصاره خار مريم و ويتامين E، در سميت كبدي ناشي از اين دارو بپردازيم.

بدين منظور عصاره گياه با دوزهاي 100، 200 و 800 ميلي گرم بر كيلوگرم و ويتامين E دوزهاي 200، 400 و 500 ميلي‏گرم بر كيلوگرم

يك ساعت قبل از دريافت دوز سمي سديم والپروات (500ميلي گرم بر كيلوگرم) به مدت يك هفته از راه خوراكي تجويز شدند،

24ساعت بعد از آخرين دوز، عمل خونگيري و كالبدشكافي جهت انجام مطالعات بيوشيميايي و هيستوپاتولوژيك صورت پذيرفت.

همچنين در اين تحقيق اثر مصرف توأم داروهاي محافظتي، هر كدام با دوز 100ميلي‏گرم بر كيلوگرم مورد بررسي قرار گرفت.

نتايج بدست آمده، بروز سميت كبدي را در گروه دريافت كننده سديم والپروات (گروه كنترل مثبت)

و اثر محافظت كبدي عصاره با دوز 800ميلي‏گرم بر كيلوگرم و ويتامين E با دوز 400ميلي‏گرم بر كيلوگرم

در مقايسه با گروه كنترل مثبت از نظر فعاليت آنزيم‏هاي كبدي و همچنين هيستوپاتولوژي كبدي، محافظت كبدي نشان دادند كه اين آثار وابسته به دوز بودند.

همچنين تجويز عصاره با دوز 100ميلي‏گرم بر كيلوگرم همراه ويتامين E اثر محافظتي قابل توجهي را نشان داد.

[pejuhesh237]

برگ گياه به صورت تنطور و به مقدار 2-5 گرم در روز –

دانه گياه به صور مختلف مانند گرد به مقدار 1 تا 2 گرم در روز-

عصاره نرم به مقدار 25ر0 تا 50ر0 گرم در روز-عصاره هيدروالكلي به مقدار 10ر0 تا 20ر0 گرم در روز به صورت حب هاي 05ر0 گرمي

-تنطور به مقدار 15 قطره در كمي آب نيمگرم و نيم ساعت قبل از هر غذا مصرف مي شود. كتاب گياهان دارويي دكتر زرگري جلد سوم 38

[pejuhesh237]

اعضاي مختلف اين گياه داراي تانن ، نوعي ماده تلخ ، يك رزين و دانه آن نيز داراي يك ماده روغني ،

آميدون و مواد آلومينوئيدي مي باشد.

مواد مذكور در آلبومن دانه، واقع در زير پوسته خارجي آن وجود دارد از اين نظر براي درمان بيماريها، مصرف دانه له شده آن توصيه گرديده است.

طبق بررسي هاي جديد، وجود ماده اي به نام كني سين در برگ هاي گياه و تيرامين در دانه هاي آن ذكر شده است.

از ميوه ماده اي به نام سلي مارين-گروپ استخراج گرديد.

سيلي مارين- گروپ اثر رفع مسموميت هاي كبدي دارد و از آن براي نارسائي هاي اعمال كبد استفاده مي شود. كتاب گياهان دارويي دكتر زرگري جلد سوم ص 36-