عوسج

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

عوسج
آش انگور

فرمانرو: گیاهان

راسته: گل‌سرخ‌سانان

تیره: عنابیان

زیرسرده: Rhamnus

گونه: R. cathartica

گياهى است از خانوادۀ Rhamnaceae نام علمى آن Rhamnus cathartica L. و مترادف آن Cervispina cathartica Moench. مى‌باشد.


به‌طور كلى «سياه آلو» در كتب قديم نامبرده مى‌شود. نامهاى محلى آن در شمال ايران «خوشه انگور» ، «آش انگور» (در كتول) ،

«اشنگور» (در مازندران و گرگان) ، «خرزال» (در لاهيجان و كلارستاق» ، «وشر» (در ديلمان) ،

«سياه درخت» (در درفك) ، «كولى كك» (در كجور) ، «آلجاره» (در خلخال) ، و «سياه تيس» (در سوادكوه) مى‌باشد.



عربی:عوسج-شجرة الدکن

یونانی:

انگلیسیPurging buckthorn -Buckthorn-Common buckthorn

فرانسه:Punajer-Bourguepine-Epine de cerf-Nerprun purgatif

آلمانی:Farbebeer-Purgier kreuzdorn-Echter kreuzdorn

ایتالیائی:Uvadi carpa-Spina cervina-Ramnopgativo-Prognolino

گونه ديگر:
Rhamnus Purshiana

فرانسه: Cascara sagrada

انگلیسی : Sacred bark

المانی : Sagradarinde

[pejuhesh237]

قريب به درخت انار و پرخار و برگش تند و مايل درازى

و با رطوبت چسبنده و ثمرش به قدر نخودى و مايل به طول و سرخ

و در درخت بسيار ميماند و نمي ريزد

و قسمى از عوسج را برگ مايل به سرخى

و خار او بيشتر و شاخها درازتر میباشد

و ثمرش عريض و با غلاف مجموع او کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -187


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و قسمى ديگر سفيد و شيخ الرييس نوشته كه آن را ثمر مانند توت است كه مردم آن را مى‏ خورند

و در بلاد بارده بسيار و مستعمل برگ‏هاى نازك سبز آنست کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 565


درختچه ای است به ارتفاع 2 تا 3 متر که بندرت در شرایط مساعد به ارتفاع 6 تا 8 می رسد.

از مشخصات ان که بهترین وسیله تشخیص گیاه به حساب می اید ان است که شاخه های فراوان و متقابل ان ،وضع بسیار نامنظم و کج و معوج دارد.

دیگر ان که شاخه های ان خاردار است.منطقه پراکندگی ان در نواحی مختلف اروپا مخصوصا نواحی مرکزی ان و بعضی مناطق اسیا و ایران است

که غالبا همراه با درختچه های گوجه وحشی دیده می شود.

برگهای ان متقابل (در شاخه های جوان)،دندانه دار،بی کرک ،بطول 3 تا 6 سانتیمتر (گاهی تا 13 سانتیمتر )،

به عرض 2 تا 5 سانتیمتر و دارای 3 تا 4 زوج رگبرگ کمانی در اطراف رگبرگ میانی است .

گلهائی کوچک،به رنگ زرد مایل به سبز،دو پایه یا پلی گام،مجتمع به تعداد نسبتا زیاد و به حالت فشرده در کناره برگها دارد.

میوه ان که به نام Drupe de nerprun نامیده می شود به بزرگی یک نخود و به رنگ سیاه پس از رسیدن کامل است.

در داخل میوه آن ، درون شیره ای به رنگ قرمز مایل به سبز یا مایل به بنفش،2 تا 4 دانه جای دارد.

شیره ان دارای طعمی ملایم و سپس تلخ و بوئی نامطبوع است.

شیره نرپرن،از میوه تازه گیاه بدست می اید.برای این کار ،میوه ها را به مدت 3 تا 4 روز به حال خود می گذارند تا به خوبی تخمیر حاصل کند.

سپس انها را له کرده از لفاف هائی عبور می دهند.

با این عمل مقداری از مواد رنگی ان از دست می رود بطوری که پس از صاف کردن،شیره ای به رنگ سبز ،مایل به بنفش بدست می آید
[/color]

گونه ديگر:

Rhamnus Purshiana

درختی به ارتفاع متغیر 2 تا 10 متر و دارای برگهای بیضوی و نوک تیز است.

منطقه انتشار ان در جنگلهای مرکزی امریکای شمالی و نواحی کوهستانی کاسکاد می باشد

.گلهائی نامنظم ،مجتمع،کوچک،به رنگ سفید،شامل 5 کاسبرگ، 5 گلبرگ و میوه ای سته و قرمز رنگ دارد.

گلبرگهای ان در ناحیه راس،منقسم به دو قسمت می شوند.میوه اش نیز پس از رسیدن ،سیاه رنگ می گردد.

در داخل میوه ان،2 یا 3 دانه ،با غشائی به رنگ زرد قهوه ای و لپه های نارنجی رنگ جای دارد.

از اختصاصات این درخت ان است که در محیط های مختلف ،ظاهری متفاوت از نظر ارتفاع، شکل کلی و مشخصات برگ پیدا می نماید

.قسمت مورد استفاده این درخت،پوست ساقه و شاخه های ان است که به صورت قطعات نوار مانند یا لوله ای شکل،

به ابعاد مختلف و به ضخامت 2 میلیمتر در بازرگانی عرضه می شود.برای پوست خشک شده ان ،ضعیف و طعمش نامطبوع است.

اختصاصات تشریحی

در برش عرضی پوست کاسکارا،یک قشر ضخیم چوپ پنبه شامل 10 تا 15 ردیف ،

مرکب از سلولهای مسطح، در ردیف های شعاعی مشاهده می گردد.

در این سلولها ،نوعی ماده تان نوئید به رنگ قهوه ای وجود دارد.

در زیر چوپ پنبه ،چند لایه سلول کلانشیمی که جدار انها در همه جهات ضخامت حاصل نموده است دیده می شود.

این لایه ها،پارانشیم پوستی را که مرکب از سلولهای چند وجهی است از خارج فرامی گیرد.

پارانشیم پوستی ، شامل دسته های اسکلریت، مرکقب از سلولهائی به تعداد متغیر است بعلاوه در بعضی از سلولهای ان ،

بلورهای اکسالات کلسیم به صورت ماکل یا منشورهای رومبوئدریک دیده می شود.

ناحیه ابکش،ظاهری شبیه پوست بوردن دارد یعنی مرکب از نوارهائی است که اشعه مغزی 2 یا 3 ردیف سلول،انها را از یکدیگر جدا می سازد.

در این قسمت ،بلورهای اکسالات کلسیم فراوان و دسته های فیبر ، واقع بر روی دوایر نسبتا متحدالمرکز ،پراکندگی دارد

Rhamnus infectoria

درختچه ای کوچک به ارتفاع 5ر1 تا 2 متر و دارای شاخه های معمولا متقابل و غالبا خاردار است.

در نواحی مختلف جنوب و مرکز اروپا می روید ولی در ایران یافت نمی گردد.

پوست شاخه های ان به رنگ سبز تیره و شکافدار و محل رویش ان نیز بیشتر در چمنزار طبیعی و اراضی سنکلاخی است.

برگهای کوچک و گلهای بسیار ریز به رنگ زرد روشن دارد.میوه اش گوشتدار ،سته،کوچک و دارای مصارف درمانی است.


.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 595-601

[pejuhesh237]

.و منبت آن شوره زارها کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 565


نواحی شمالی ایران،اذربایجان:جنگلهای حسن بگلو گیلان: درفک،دیلمان،لاهیجان،خلخال.

مازندران:کلاردشت در ارتفاعات 2400متری،پل زنگوله،زیارت در گرگان

در بعضی از کتب علمی ، به جای گیاه مذکور ، واریته ای از ان ،به همان نام در ایران ذکر شده است.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 598-

[pejuhesh237]

Drupe de nerprun

اثر مسهلی میوه نرپرن ،مربوط به هتروزید های امودین است که مشابه فرانگولین ذکر کرده اند.

از تجزیه این ماده قند رامنوزو فرانکولا-امودین حاصل می شود.

خواص درمانی

شیره نرپرن مسهلی است قوی که سابقا مصارف زیاد در درمان بیماریها داشته ولی امروزه کمتر بکار می رود.

شیره نرپرن معمولا به صورت شربت مصرف می شود.

از نرپرن در احتقان مغزی (پرخونی)به منظور دور کردن خون از مغز و به علت مدر بودن،در اب اوردن انساج می توان استفاده به عمل اورد.

در دامپزشکی از میوه ان ، استفاده به عمل می اید.

باید توجه داشت که عصاره روان نرپرن ،به سهولت در طی زمان، اثر مسهلی خود را از دست می دهد.

.Rhamnus infectoria

میوه اش به مصارف درمانی مشابه نرپرن می رسد و از ان به عنوان مسهل استفاده می گردد.

هنوز هم در طب عوام برای رفع حالت زردی مصرف دارد. سابقا از میوه اش عصاره ای به نام لیکیون تهیه می شد که برای درمان اخلاط خونی مصرف داشته است.

Rhamnus Purshiana


مقادیر کم پوست کاسکارا اثر ملین و مقادیر زیاد و درمانی ان،اثر مسهلی قوی دارد.

با مصرف 25ر0 تا یک گرم پوست ان ،حالت لینت به علت تقویت انقباضات روده پیش می اید

از این جهت در رفع یبوستهای مزمن مورد استفاده قرار می گیرد مقدار 4 تا 8 گرم ان مانند یک مسهل قوی و صفرابر

عمل نموده موجب دفع مدفوع به حالت روان و دل پیچه شدید می گردد.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 595-601

[pejuhesh237]

در دويم سرد و در آخر دويم خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -187



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

مقدار و نحوۀ مصرف اش انگور

در آلمان پزشكان دم‌كردۀ گياه را شامل (پوست خشك خرد شده آش انگور نصف قاشق مربّاخورى،

تخم رازيانه نصف قاشق مربّاخورى، گل بابونه نصف قاشق مربّاخورى كه در يك پيمانه ( ٢٢٠  گرم) آب جوش  ١٠  دقيقه خيس بخورد) تجويز مى‌كنند

اين دم‌كرده بايد قبل از خواب خورده شود.

مزۀ اين دم‌كرده ابتدا شيرين و سپس تلخ است.

اگر مايليد از جوشاندۀ گياه آش انگور استفاده كنيد يك قاشق مربّاخورى پوست خشك خرد شدۀ

درختچۀ آش انگور را در  ٣  پيمانه ( ۶۵٠  گرم) آب ريزريز  ١٠  دقيقه بجوشانيد و پس از خشك شدن يك قاشق سوپ‌خورى قبل از خواب بخوريد.

در مورد تنطور آن نصف قاشق مربّاخورى قبل از خواب خورده شود.

نكات احتياطآميز در مصرف آش انگور


چون آش انگور مسهل نيرومندى است اشخاصى كه مبتلا به گاستريت مزمن و انواع اولسروكوليت و بواسير هستند بايد از خوردن آن اجتناب كنند.

همچنين زنان باردار و مادران شيرده و اشخاصى كه از مسهلهاى ديگر استفاده مى‌كنند نبايد از آش انگور مصرف كنند.

بقيه اشخاص مى‌توانند در موارد ضرورى، زير نظر پزشك و در مدت كوتاه (هربار كمتر از دو هفته) از اين گياه استفاده كنند.

و اگر در جريان مصرف احتمالا اسپاسم روده‌اى يا اسهال شديد عارض شد بايد مصرف آن كم شود و يا به كلى قطع گردد.

آش انگور اگر در مدت دراز بيش از دو هفته در هربار مصرف شود، عوارض سستى امعاء و احشاء ايجاد كرده و روده‌ها عادت مى‌كنند

بدون تحريك شيميايى نتوانند مدفوع را خارج كنند.

در مصرف پوست آش انگور دقت شود كه حتما پوست كاملا خشك شده باشد زيرا در غير اين صورت ايجاد تهوع

و آشفتگى و احتمالا دل‌درد شديد و اسهال شديد مى‌نمايد.

اغلب كارشناسان گياه‌درمانى معتقدند كه لااقل ميوه يا پوست آش انگور بايد يك سال مانده و خشك شده باشد و تازه مصرف نشود

و برخى حتى معتقدند كه قبل از مصرف بهتر است دو سال در انبار خشكى مانده باشد.

در مواردى كه ميوه و يا پوست خشك موجود نباشد ممكن است

ميوه و پوست تازه را در حرارت  ٢۵٠  درجه فارنهايت در گرمخانه در مدت چند ساعت به‌طور مصنوعى خشك نمود.


مقدار و نحوۀ مصرف كاسكارا

براى استفاده از خاصيت مسهلى كاسكارا ساگرادا از دم‌كرده يا جوشانده و يا از تنطور گياه مى‌توان استفاده كرد.

براى تهيه جوشانده يك قاشق مربّاخورى از پوست كاملا خشك و خرد شدۀ گياه را در  ٣  پيمانه ( ۶۵٠  گرم) آب نيم ساعت بجوشانيد

و بگذاريد تا در حرارت  ٢٢ - ٢٠  درجه سانتى‌گراد خنك شود و  ٢ - ١  پيمانه در هر روز قبل از خواب بخوريد.

طعم آن بسيار تلخ است و تنطور آن ممكن است بيشتر مطبوع باشد. در مورد تنطور كافى است كه نصف قاشق مربّاخورى موقع خواب خورده شود.

كاسكارا به كودكان زير دو سال نبايد داده شود و در مورد كودكان بزرگتر و اشخاص بزرگتر از  ۶۵  سال نيز از مقدار كم شروع و بتدريج تا دوز مجاز افزايش داده شود.

.نكات احتياطآميز در مصرف كاسكارا ساگرادا

مسهلهاى داراى انتراكينون معمولا آخرين اميد هستند، يعنى هر وقت هيچ روشى و دارويى براى نرم كردن

و تسهيل دفع اثر نداشت مى‌توان از اين گروه مسهلها استفاده كرد.

به‌طور منطقى در موارد رفع يبوست ابتدا بايد از رژيمهاى غذايى خاص پيروى نمود

و با راهنمايى كارشناسان طبيعت‌درمانى از خوراكى‌هايى كه داراى فايبر و الياف گياهى زياد هستند

استفاده شود، مقدار بيشترى آب و مايعات خورده شود، ورزش زياد و پياده‌روى كافى به عمل آيد.

اگر اين كارها تأثير نداشت از گياهانى كه در لينت و تسهيل دفع مؤثرند مانند تخم اسفرزه طبق دستور مصرف نمود

و اگر آن هم بى‌اثر بود مى‌توان از كاسكارا ساگرادا استفاده كرد.

گياه كاسكارا ساگرادا را هيچ‌وقت نبايد بيش از دو هفته در هربار مصرف نمود.

اگر در درازمدت مصرف شود، كار طبيعى روده‌ها مختل شده و بدون مسهل عمل نخواهد كرد.

كاسكارا ساگرادا بايد قبل از مصرف لااقل يك سال در محل خشكى انبار شده و خوب خشك شده باشد.

گياه تازه داراى مواد شيميايى است كه ممكن است ايجاد آشفتگى و قى، اسهال و گرفتگى روده‌ها بكند.

خشك شدن موجب مى‌شود كه اين مواد شيميايى مضر از بين رفته و خاصيت مسهلى گياه ملايم شود.

اشخاصى كه داراى اولسر و كوليتهاى اولسرى و روده حساس و بواسير و به‌هرحال هر نوع اختلالات روده‌اى معدى هستند

و همچنين زنان باردار و كودكان زير دو سال و مادران شيرده و اشخاصى كه از ساير انواع مسهلها استفاده مى‌كنند بايد از مصرف كاسكارا ساگرادا اجتناب كنند.

[pejuhesh237]

و بيخ او را چون هر روز به قدر يكوقيه با يك رطل آب بجوشانند تا بثلث رسد

و صاف او را بنوشند چهار پنج مجلس عمل میكند و جهة جذام مجرب دانسته‌اند و رافع سوداى سوخته است

و شرط است كه دو روز قبل از آن اسفيدباج با گوشت گوسفند تناول نمايند

و روز سيم طبيخ مذكور را بنوشند و تا چندگاه به دستور عمل كنند

و بايد در روز ديگر شرب او كه روز راحتست به حمام روند

و مؤلف تذكره طبيخ مذكور را جهة قروح رطبه و جرب و حكه

و رافع آثار بهتر از چوب چينى دانسته است

و عصاره ء تازهء او جهة جرب صفراوى

و ضماد برگ تازهء او جهة نمله و جمره

و با حنا جهة جرب و حكه و عصارهء خشك كردهء او

و طبيخ برگ او كه به قوام رسد جهة جميع دردهاى چشم خصوصا با سفيدهء تخم مرغ

و با شير دختران بيعديل

و قطور برگ تازهء او جهة رفع بياض مجرب دانسته‌اند

چون يك هفته مكرر كنند و چون بيخ او را ريزه ريزه كرده با مورد بسوزانند

جهة قروح مقعد و منع زيادتى قروح خبيثه

و رويانيدن موى سريع الاثر است

و ثمرش در جميع افعال مثل برگ او و قاطع نزف الدم و اسهال

و مضر سپرز و مورث قولنج

و مصلحش كتيرا کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -187

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:


و ضماد آن بر پيشانى مانع نزول فضلات است به چشم به سبب قوّت قبضى كه دارد

و پرورده نمودن توتيا به آب آن جهت رمد بسيار مفيد

خاييدن برگ آن جهت قلاع دهان الحكه


و شريف گفته كه اطباى يونان و فارس و هند به اين معالجه جذام را در ابتدا مى‏ نمايند

مقدار شربت آن‏: تا يك مثقال.

بدل آن‏: در ورمهاى گرم به وزن آن اشنه و به وزن آن فوفل.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 565-566

[pejuhesh237]

و بيخ او را چون هر روز به قدر يكوقيه با يك رطل آب بجوشانند تا بثلث رسد

و صاف او را بنوشند چهار پنج مجلس عمل میكند و جهة جذام مجرب دانسته‌اند و رافع سوداى سوخته است

و شرط است كه دو روز قبل از آن اسفيدباج با گوشت گوسفند تناول نمايند

و روز سيم طبيخ مذكور را بنوشند و تا چندگاه به دستور عمل كنند

و بايد در روز ديگر شرب او كه روز راحتست به حمام روند

و مؤلف تذكره طبيخ مذكور را جهة قروح رطبه و جرب و حكه

و رافع آثار بهتر از چوب چينى دانسته است

و عصاره ء تازهء او جهة جرب صفراوى

و ضماد برگ تازهء او جهة نمله و جمره

و با حنا جهة جرب و حكه و عصارهء خشك كردهء او

و طبيخ برگ او كه به قوام رسد جهة جميع دردهاى چشم خصوصا با سفيدهء تخم مرغ

و با شير دختران بيعديل

و قطور برگ تازهء او جهة رفع بياض مجرب دانسته‌اند

چون يك هفته مكرر كنند و چون بيخ او را ريزه ريزه كرده با مورد بسوزانند

جهة قروح مقعد و منع زيادتى قروح خبيثه

و رويانيدن موى سريع الاثر است

و ثمرش در جميع افعال مثل برگ او و قاطع نزف الدم و اسهال

و مضر سپرز و مورث قولنج

و مصلحش كتيرا کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -187

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:


و ضماد آن بر پيشانى مانع نزول فضلات است به چشم به سبب قوّت قبضى كه دارد

و پرورده نمودن توتيا به آب آن جهت رمد بسيار مفيد

خاييدن برگ آن جهت قلاع دهان الحكه


و شريف گفته كه اطباى يونان و فارس و هند به اين معالجه جذام را در ابتدا مى‏ نمايند

مقدار شربت آن‏: تا يك مثقال.

بدل آن‏: در ورمهاى گرم به وزن آن اشنه و به وزن آن فوفل.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 565-566

[pejuhesh237]

.ساير بررسى‌ها و تحقيقاتى كه در مورد خواص درمانى


آش انگور و كاسكارا ساگرادا به عمل آمده است.


الف) آش انگور ) Rhamnus Cathartica

آش انگور از گياهان مسهلى خيلى قوى است.

خاصيت مسهلى اين گياه آن‌چنان نيرومند است كه معمولا در آخرين مرحله از آن استفاده مى‌شود.

يعنى وقتى از ساير روشهاى طبيعى و گياهان مسهلى براى لينت مزاج نتيجه گرفته نشد از اين گياه تجويز مى‌شود.

آش انگور از اوايل قرن سيزدهم در اروپا به عنوان گياه دارويى به كار مى‌رود.

در آن زمان عقيده حكما اين بود كه براى درمان بيمارى‌ها در وهله اول بايد مزاج از اخلاط مضرّه پاك شود

به همين دليل گياهان مسهلى خيلى كاربرد داشتند و آش انگور بسيار مورد توجه بود زيرا آثار مسهلى آن سريع، قابل اطمينان و بسيار مؤثر مى‌باشد.

در طول تاريخ در برخى دوره‌هاى زمانى كارشناسان گياه‌درمانى آش انگور را در موارد زردى، بواسير، نقرس، آرتروز

و اختلالات در عادت ماهيانه زنان نيز تجويز مى‌كردند.

درعين‌حال آش انگور داراى سابقۀ كهنى در مورد درمان بيمارى سرطان نيز مى‌باشد

و در آمريكا مدتها اين گياه به عنوان يكى از اجزاء فرمول تركيبى داروى مبارزه با سرطان هوكسى  ١ مصرف داشته است.

ولى تحقيقات جديد نشان مى‌دهد كه آش انگور ظاهرا زردى و آرتروز را مستقيما درمان نمى‌كند و در مورد بواسير نيز اثرى ندارد،

شايد تجربيات مؤثر بودن آن در اين موارد، به سبب اثر غير مستقيم آن و در موارد خاص استثنايى بوده است،

ولى آنچه كه مسلم است و تحقيقات جديد علمى نيز جملگى تأييد مى‌نمايند خاصيت لينت‌زايى آن است به‌طورى كه معمولا اين گياه را يك مسهل قوى مى‌دانند

و در مورد آثار مسهلى آش انگور هيچ نظر مخالفى وجود ندارد. اين گياه يكى از اجزاء اصلى داروى معروف مسهل بدون نسخه به نام Movicol مى‌باشد.

آش انگور داراى مواد شيميايى به نام انتراكينون مى‌باشد كه آثار مسهلى آن خيلى قوى است.

به همين جهت مصرف آش انگور هميشه بايد براى مراحل آخر حفظ شود يعنى اگر هيچ روش و داروى ديگر مسهلى اثر نكرد از آش انگور استفاده شود.

يعنى ابتدا بايد خوراكى‌هاى داراى فايبر خورده شود و از مايعات و آب زياد استفاده شود و به قدر كافى ورزش و راه‌پيمايى شود

و اگر اين كارها مؤثر نبودند از گياهان دارويى نظير تخم اسفرزه مصرف شود و اگر باز هم اثرى نبخشيد

از گياهان دارويى انتراكينون ضعيف نظير كاسكارا ساگرادا خورد و اگر آن هم بى‌اثر بود ممكن است از آش انگور استفاده شود

بديهى است اين مراحل همه بايد زير نظر و با توصيه پزشك انجام شود تا تعارضى با وضع خاص فيزيولوژى شخص نداشته باشند.


ساير آثار درمانى آش انگور


شايد در مورد وجود آثار ضد سرطانى آش انگور حق به جانب هارى هوكسى بوده است زيرا طبق پژوهشهاى جديدى كه در مراكز تحقيقاتى جهان به عمل آمده

و در مجلۀ مؤسسۀ ملى سرطان آمريكا درج و منتشر شده است آش انگور داراى خاصيت ضد تومور مى‌باشد

ولى به‌هرحال قبل از اينكه اين گياه به عنوان يك داروى رسمى ضد سرطان حد اقل در مورد برخى از انواع سرطانها اعلام شود،

لازم است كه تحقيقات گستردۀ ديگرى به عمل آيد.

ب) كاسكارا Rhamnus purshiana



اولين گروه مهاجران و كاشفين اسپانيانى در قرن شانزدهم كه شمال كاليفرنيا را بازديد مى‌كردند اغلب مبتلا به يبوست بودند.

سرخ‌پوستان بومى براى يبوست آنها مصرف يك گياه شفابخش محلى را كه براى آنها جنبۀ تقدس داشت، تجويز مى‌كردند.

اين گياه اثر معجزه‌آسايى براى حل مسئلۀ يبوست آنها داشت. اسپانيايى‌ها آن را Cascara sagrada يعنى پوست مقدس نام نهادند.

پژوهشگران اسپانيايى دريافتند كه اين گياه از منسوبين نزديك آش انگور است كه از روزگاران كهن در اروپا به عنوان مسهل مصرف مى‌شده است

ولى كاسكارا خيلى ملايم‌تر و داراى عوارض جانبى كمترى بود. اين گياه را اسپانيايى‌ها به اروپا فرستادند

و در اروپا به عنوان عجايبى از دنياى جديد، مورد استقبال شديد كارشناسان گياه‌درمانى قرار گرفت.

در  ١٨٧٧  يك پزشك متجدد امريكايى درد يترويت مصرف كاسكارا را به عنوان يك داروى ملايم مسهل معمول كرد

و به كمپانى داروسازى پارك ديويس  ١ توصيه و اصرار نمود كه آن را به صورت يك داروى تجارتى درآورده و براى فروش به بازار عرضه نمايد.

از سال  ١٨٩٠  كاسكارا ساگرادا رسما در فارماكوپه آمريكا وارد شد كه هنوز هم باقى است و از داروهاى مطلوب امريكا مى‌باشد كه رسما تجويز و توصيه مى‌شود.

در قبايل آپالاچى از كاسكارا ساگرادا براى درمان سرطان استفاده مى‌شده است

و اين گياه از اجزاء داروى تركيبى معروف ضد سرطان Hoxsey بوده است كه شرح آن در آخر اين بخش آورده شده است.

تحقيقات جديد علمى نظر حكماى طب سنتى را در مورد آثار شفابخش كاسكارا ساگرادا براى تنظيم سيستم دفع تأييد مى‌كند.

و غالب قريب به اتفاق كارشناسان گياه‌درمانى معاصر امريكا اين گياه را براى رفع يبوست توصيه مى‌كنند.

كاسكارا ساگرادا يكى از اجزاء مؤثر  ١٢ - ١٠  نوع از داروهاى تجارتى مسهل بدون نسخه مى‌باشد نظير Comfolax plus ،Nature's remedy

و. . . بعلاوه پزشكان معاصر امريكا در هر سال شايد بيش از  ۵ / ٢  ميليون نسخه داروهايى مى‌نويسند كه در آنها كاسكارا وجود دارد.

در كاسكارا ساگرادا مواد شيميايى به نام انتراكينون وجود دارد كه موجب تحريك انقباض روده‌ها و ايجاد تمايل براى دفع مى‌شود

و اسپانيايى‌ها حق داشتند كه كاسكارا ساگرادا را از نظر خواص مسهلى ملايم‌تر از انتراكينون آش انگور، صبر و ريوند چينى و سنا مى‌شناختند.

زيرا كاسكارا ساگرادا معمولا خيلى كمتر آشفتگى و تهوع و اسپاسم روده‌اى مى‌دهد

و اگر در مواردى احتمالا اين عوارض ايجاد شود، كافى است كه مصرف آن كاهش داده و يا قطع شود فورا عوارض رفع خواهد شد.

طبق تحقيقات فارماكوگنوزى  ١ نشان داده شده است كه كاسكارا ساگرادا نه فقط مسهل است

بلكه نظم طبيعى سيستم دفع و كار كولون را نيز به صورت عادى اعاده مى‌دهد.

پژوهشهاى جديد علمى ديگرى نيز نظر هارى هوكسى را تأييد مى‌كند زيرا گياه كاسكارا داراى مادۀ شيميايى به نام Aloe-emodin است

كه در پژوهشهاى آزمايشگاهى روى جانوران نشان داده شده كه اين ماده آثار ضد لوكميا  ٢ دارد و بنابراين نوعى داروى ضد سرطان مى‌باشد.

ولى چون متأسفانه ماده شيميايى Aloe-emodin سمّى است دانشمندان در توصيه مصرف آن تأمل دارند و احتياط مى‌كنند

و شايد تحقيقات بيشترى در آتيه روش مصرف آن را در درمان لوكميا روشن كند.

شرح مختصرى از داستان جالب Harry Hoxsey

مبتكر فرمول Hoxsey cancer

دوران از  ١٩٢٠  تا  ١٩۶٠  در امريكا و شايد در اغلب مناطق عالم را مى‌توان زمان تاريك فرصتهاى از دست رفته از نظر گياه‌درمانى به شمار آورد.

در دانشكده‌هاى پزشكى هيچ اثرى از بررسى شفابخشى گياهان وجود نداشت

و فرمولهاى داروهاى شيميايى صناعى يكسره جانشين گياهان دارويى طبيعى شده بود.

حتى تعداد زيادى از گياهان ادويه‌اى نيز در آشپزخانه‌ها ديده نمى‌شد و مثل اينكه دنيا بر عليه داروهاى گياهى و مصرف گياهان دارويى قيام كرده بود.

ولى با اين همه در تمام اين دوران گياهان دارويى نمردند و مرتبا در گوشه و كنار زنان و مردان سالخورده شخصا گياهان را جمع‌آورى، تهيه و تجويز مى‌كردند

و به اين ترتيب گياه‌درمانى ادامه پيدا كرد. در اين دوران تاريك از نظر گياه‌درمانى چند نفر در امريكا دنبالۀ كار را رها نكردند

يكى از آنها دكترى به نامDr Benedict Lust بود كه شايد بتوان او را پدر روش پزشكى طبيعت‌درمانى  ١ دانست.

او در سال  ١٩٨۵  از آلمان به امريكا مهاجرت نمود و اولين فروشگاه خوراكى‌هاى طبيعى و گياهان شفابخش را به‌طور رسمى در امريكا افتتاح كرد

و يك آسايشگاه و درمانگاه معالجه با روشهاى طبيعى در نيوجرسى و فلوريدا تأسيس نمود كه معالجات او بر مبناى انواع حمامها، آب درمانى، ورزش،

فيزيوتراپى و مهمتر از همه گياه‌درمانى بود. بعدها نوۀ او به نام john Lust كتاب معروف گياهان را نوشت The Herbe Book .

پس از آن خانوادۀ معروف ديگرى به نام Jethro Kloss يك آسايشگاه طبيعت‌درمانى و يك فروشگاه بزرگ خوراكى‌هاى طبيعى و گياهان شفابخش تأسيس كردند

و كتاب معروف بازگشت به بهشت را در سال  ١٩٣٩  نوشته و منتشر نمودند كه تا به حال بيش از ده بار

و هر بار در ميليونها نسخه چاپ و منتشر و در دسترس مردم امريكا قرار گرفته است.

ولى از همه مهمتر، و پرسروصداتر و چشم‌گيرتر فعاليتهاى شجاعانۀ شخصى به نام Harry Hoxsey در اواسط قرن بيستم مى‌باشد.

در آن زمان اين شخص ادعا كرد كه فرمولى گياهى براى درمان سرطان يافته و ساخته است.

Hoxsey يك سرخ‌پوست كارگر معدن از قبيله آپاچى بود كه دورۀ دبيرستان را با روش آموزش مكاتبه‌اى تمام كرده بود.

هيچ آموزش كلاسيك پزشكى نداشت. او اين فرمول گياهى داروى ضد سرطان را به اكتشافاتى از پدربزرگش نسبت مى‌داد

و چنين نقل مى‌كرد كه پدربزرگش ملاحظه كرده كه اسبش كه مبتلا به سرطان بوده با خوردن انواعى از گياهان شفا يافته است.

هوكسى در سالهاى دهۀ  ١٩٣٠  فرمول گياهى داروى ضد سرطان فاميلى خود را به عده‌اى از اشخاص توصيه كرد.

نتيجه در اغلب موارد بسيار اميدبخش بوده است به‌طورى كه پس از چندى كلينيك او در شهر دالاس

يكى از بزرگترين مراكز درمانى سرطان دنياى آن روز با  ١٧  شعبه در  ١٧  ايالت ديگر آمريكا درآمده بود.

ادعاى هوكسى مورد مخالفت و اعتراض مقامات بهداشتى رسمى ايالت قرار گرفت و شايد بيش از صد بار در دهۀ  ١٩٣٠  او را بازداشت نمودند.

و شايد فرمول هوكسى در تمام موارد انواع سرطان كارساز نبود ولى بازپرس نمى‌توانست آن موارد را پيدا كند

ولى در مقابل، هوكسى، صدها نفر را كه با مصرف آن فرمول گياهى شفا يافته بودند براى شرح چگونگى شفاى بيمارى خود به بازپرس معرفى مى‌كرد.

سرانجام سازمان نظارت بر خوراك و دارو در امريكا كلينيك هوكسى را به دليل تجاوز از مقررات كشور بست

و جالب اين است كه خود هوكسى سرانجام در اثر سرطان پروستات مرد و ظاهرا فرمول او در مورد سرطان پروستات خودش اثرى نداشته است.

اين داستان نظاير ديگرى دارد از جمله پروفسور اوبرلين كه از فرانسه براى سرپرستى دانشكده پزشكى تهران فراخوانده شده بود

و از كارشناسان معروف درمان سرطان با داروهاى شيميايى بود اتفاقا خود او پس از بازگشت به فرانسه در پاريس در اثر بيمارى سرطان درگذشت.

زيرا اصل اين است كه: «و اذا جاء الاجل لا يستقدمون ساعة و لا يستأخرون» .

فرمول هوكسى هنوز در مراكز داروهاى گياهى در مكزيكو در شهر Tijuana عرضه مى‌شود و بررسى‌هاى علمى جديد نشان مى‌دهد كه  ٩  گياه از  ١٠  گياه

تشكيل‌دهندۀ فرمول هوكسى آثار ضد تومور دارند از قبيل زرشك، آش انگور، اگر تركى، كاسكارا، شبدر قرمز، شيرين‌بيان، Poke  ١ ، Prickly  ٢ ash و Blood  ٣ root .


  ١ ) . Poke يا Poke root ريشۀ گياهى است از خانوادۀ Phytolaccaceae كه در كتب طب سنتى ايران با نام عنب امريكا و صباغه آمده است.

در ايران در شمال در گيلان-مازندران، گرگان در همه مناطق شمال مى‌رويد، به نام علمى Phytolacca decandra و مترافهاى Ph. americana ناميده مى‌شود.

منشاء اوليه اين گياه امريكاى شمالى است. از گياهان مسهلى شديد و داراى عوارض جانبى است.

 ٢ ) . Prickly ash گياهى است از خانوادۀ Rutaceae كه در كتب طب سنتى ايران با نام فاخره و گونه‌هاى مختلف آن فاخره، فاغره و كبابه شكافته آمده است،

نام علمى آن Xanthoxylum fraxineum و يا Zanthoxylum americanum مى‌باشد

 ٣ ) . Blood root گياهى است از خانوادۀ خشخاش Papaveraceae به نام علمى Sanguinaria canade به نام علمى Sanguinaria canadensis .

[pejuhesh237]

.صور داروئی
شربت نرپرن که از شیره ان تهیه می گردد به مقدار 10 تا 50 گرم در 24 ساعت برای اشخاص بالغ ولی

برای اطفال به مقدار 2 گرم شربت بر حسب هر یک از سنین عمر جوشانده 30 عدد میوه (مدت جوشاندن 4-5 دقیقه)

برای مصرف در طول روز،مخلوط با عسل عصاره به مقدار 4-8 گرم در روز به کار می رود.

مصرف دانه ان در طب عوام به عنوان مسهل ملایم به مقدار 4 گرم و جوشانده 10تا 20 در هزار پوست ساقه های مسن ان

به عنوان ملین و رفع یبوست های مزمن ، به مقدار یک فنجان قبل از هر غذاست.از مخلوط کردن 10تا 20 گرم شربت نرپرن،

با همان مقدار تنطور ژالاپ کمپوزه محلولی بدست می اید که دارای اثر مسهلی است.

تنطور ژالاپ کمپوزه:

گرد ژالاپ 80 گرم

گرد توربیت 10 گرم

گرد اسکامونه 20 گرم

الکل 60 درجه 960 گرم

با خیساندن گرد 3 گیاه فوق به مدت 10روز در الکل 60 درجه تنطور مذکور بدست می اید که به مقدار 15 تا 60 گرم ان به عنوان مسهل مصرف می شود.

پوست ساقه نرپرن،اثری مشابه پوست بوردن دارد و تحمل ان نیز سهل تر است مشروط بر انکه مدت 2 سال از خشک شدن ان گذشته باشد.

پوست کاسکارا ، به حالت گرد به مقدار 25ر0 تا یک گرم به عنوان ملین به صورت کاشه-عصاره روان به مقدار 50ر0 تا 2 گرم-

عصاره الکلی به مقدار 10ر0 تا 30ر0 گرم-تنطور الکلی 1/5 به مقدار 50ر0 تا یک گرم مصرف می شود.

مصرف ان برای اطفال بالاتر از 2 سال ،3ر0 گرم گرد یا 2 قطره عصاره روان و یا 3 قطره تنطور الکلی بر حسب هر یک از سنسن عمر است. در ایران نمی روید..كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 595-601

[pejuhesh237]

ترکیبات شیمیائی: میوه نرپرن ، دارای هتروزیدی به رنگ زرد،به نام گزانتورام نین است.از تجزیه آن رامنه تین ،سه ملکول رامنوز و یک ملکول گلوکز بدست می آید.

ازمایشهای متعددی که بر روی پوست این گیاه بعمل امده،هر یک نتیجه متفاوت از دیگری را نشان داده است

زیرا مواد موثر پوست ان ،حالت ثابت نداشته،بسهولت تغییر شکل می دهد.

پوست کاسکارا،بطور کلی دارای یک سری از ترکیبات گلوکزیدی درهمی است که بر اثر هیدرولیز ،

گلوکزیدهای انتراکینونیک از انها نتیجه شده از تجزیه مجدد انها،امودین و اسید کریزوفانیک حاصل می گردد.

مواد مختلف دیگری نظیر کاسکارین،پورشیانین،و غیره که وجود انها توسط محققین مختلف در کاسکارا ذکر شده،امودین ناخالص شناخته گردیده است .

كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 595-598.