و آن بيخيست بسطبرى انگشتى
و زياده از آن و دراز و ظاهرش تيره مايل به سرخى
و باطنش سرخ مايل به زردى
و طعمش تلخ و با اندك زهومتى
و برگش شبيه به برگ لبلاب كبير
و از آن درازتر و عريض تر و شاخها به قدر شبرى
و باريك و گلش بنفش و به شكل شكوفهء امرود
و قسمى از آن ضعيف و غير مستعمل اطبا است
و بجهة عطريت و حدة داخل روغنها مي كنند
و آن بيخيست درازتر از زرعى و باريك و پوست او غليظ
و گلش شببه به گل سداب
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص134متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات: و بهترين آن سطبر زعفراني رنك آنست كه كهنه كرم‌خورده پوسيده نباشد و قوت آن تا دو سال باقي مى‌ماند
.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 467مشخصات
زرآوند گياهى است علفى با ساقۀ زيرزمينى چند ساله و پايا. ساقۀ هوايى آن كوتاه به بلندى ۴٠ - ٣٠ سانتى‌متر كه در محل اتصال برگها زاويه منفرجه‌اى دارد.
برگهاى آن كامل، متناوب، قلبى شكل و نوك‌تيز است و در مورد زرآوند گرد بى‌دندانه و زبر و در مورد زرآوند دراز با دندانه و دمبرگ است.
گلها كه از فاصلۀ بين برگ و ساقه خارج مى‌شوند ارغوانى يا صورتى با بوى نامطبوع هستند.
ساقۀ زيرزمينى يا بيخ آن كلفت و به ضخامت حدود يك انگشت چاق، رنگ ظاهر آن تيره مايل به سرخى با طعمى كمى تلخ است.
مرغوبترين آن بيخى است كه به رنگ زعفرانى و ضخيم باشد و كهنه‌تر از دو سال نباشد زيرا پس از آن قوت دارويى آن از دست مى‌رود.
کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 4 ص 361
توسط pejuhesh237 » سه شنبه ژانويه 08, 2013 10:50 pm 
