باميه‏

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم.

[pejuhesh237]

باميه‏:به فتح با و الف و كسر ميم و فتح ياى مثناة تحتانيه و ها

گياهى است از خانوادۀ پنيرك Malvaceae نام علمى آن Abelmoschus esculentus Moench. و مترادف آن Hibiscus esculentus L. است.


فارسی:

عربی:

یونانی:

انگلیسی:Okra و Gumbo

فرانسه:Gimbo و Gombaud و Ketmie comestible

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

ابن بيطار گفته ابو العباس نوشته ثمر نباتى است

سياه صلب به قدر كرسنه و شيرين طعم و با اندك لزوجتى

و در غلافى مخمس شكل و دو طرف آن اندك باريك

و بر آن زغبى شبيه به زغب لسان الثور و همچنين بر تمام نبات آن

و نبات آن به قدر درخت خطمى و به هيأت آن در شعب و اغصان و لحا و اندك سرخ رنگ

و برگ آن شبيه به برگ دلاع در ابتداى رستن سه سه در عرقى

و گل آن مثل گل شجره ابى مالك كبير در شكل و مقدار و اهل مصر آن را در خامى و نرمى با غلاف پخته با گوشت مى‏خورند

و بعد پخته شدن و صلب گشتن آرد كرده مى‏خورند و در بغداد و نواح آن نيز مى‏شود اهل آنجا نيز مى‏خورند آن را.

و شبيه بدين ثمرى در بنگاله مى‏شود

و اكثر چهار پهلو و بعضى پنج پهلو و بسيار لعاب‏دار و آن را ولايتى پلول مى‏نامند

و در هندى بهندى مى‏گويند نبات آن شبيه به خطمى در جميع اجزا و سرشاخ‏هاى آن اندك سرخ رنگ

و برگ آن نيز شبيه به برگ خطمى و خروع و گل آن شبيه به گل پنبه در رنگ

و شكل و ثمر آن را در خامى با گوشت پخته مى‏خورند و بى‏گوشت لذيذ مى‏شود ..کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 207


باميه گياهى است از خويشان نزديك پنبه و كنف. ظاهرا موطن اصلى آن افريقا و يا مناطق گرم آسيا است،

ولى به‌هرحال به ساير مناطق دنيا رفته و در حال حاضر در اغلب كشورها و مناطق معتدله و حتى سرد كاشته مى‌شود.

باميه اصولا يك گياه گرمسيرى است و در شرايط مناسب اقليم گرم، گياه چند ساله است،

ولى در مناطق معتدل و سرد كه كاشته شود چون تحمل سرماى زمستان را ندارد به صورت گياه يكساله درمى‌آيد.

باميه گياهى است بلند برگهاى آن داراى بريدگى و چاك‌دار كه برگ را به چند قسمت تقسيم مى‌كند و هر قسمت از برگ نوك‌تيز است،

شبيه برگ پنبه، گلهاى آن درشت شبيه گلهاى خانوادۀ پنيرك به رنگ زرد يا سفيد،

كبسول ميوه دراز نوك‌تيز سبزرنگ و لعاب‌دار. دانه‌هاى آن بى‌بو.

معمولا ميوه‌هاى نارس و سبز باميه چيده شده و مصرف مى‌شود هم از نظر غذايى و هم براى مصارف دارويى.

تكثير باميه از طريق كاشت بذر آن صورت مى‌گيرد كه در نواحى معتدل ايران بين اواخر فروردين تا خرداد كاشته مى‌شود.

معمولا بذر را يك شبانه‌روز خيس مى‌كنند و به اين ترتيب سبز شدن آن تسريع مى‌شود

فاصلۀ بين خطوط كاشت را در حدود يك متر مى‌گيرند و پس از اينكه گياه سبز شد تنك كرده

و فاصلۀ بين بوته‌هاى باميه روى خط را حدود  ۴٠ - ٣٠  سانتى‌متر مى‌گذارند.

بذر بايد در عمق  ٢ - ١  سانتى‌متر بسته به نوع خاك زير خاك كاشته شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 16-17

[pejuhesh237]

و در بلاد مصر مى‏شود.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 207

[pejuhesh237]

همه اجزائ ان استفاده میشود

هیچ جزئ ان سمی نیست.

.باميه نارس پخته به عنوان سبزى لذيذ و مقوى است.

جوشاندۀ ميوۀ نارس باميه مقوى و نرم‌كننده و لطيف‌كنندۀ پوست و مدر است.

در ناراحتى‌هاى نزله‌اى كه منجر به التهاب يك غشاى مخاطى همراه ترشح است

و همچنين در موارد سوزش مجراى ادرار در موقع ادرار كردن و احساس درد در موقع ادرار و بالاخره در موارد سوزاك مفيد است.

لعاب حاصل از ميوه و تخم آن نيز نرم‌كننده است و براى سوزاك مفيد است.

از برگهاى آن به عنوان ضماد نرم‌كننده استفاده مى‌شود. تخم باميه معرق است و محرك قلبى و ضد اسپاسم است.

در چين از گل و تخم و ريشه و ميوۀ آن به عنوان دارو استفاده مى‌شود و نرم كننده و مدر است

و براى تسهيل زايمانهاى مشكل تجويز مى‌شود.

در استعمال خارجى ضماد آن روى انواع زخمها گذارده مى‌شود و التيام‌دهنده است.

از جوشانده ميوۀ آن براى معالجه سوزاك و سوزش مجراى ادرار استفاده مى‌شود

و از جوشانده ريشه آن براى معالجه سيفيليس استفاده مى‌شود.

در هندوچين از ريشۀ باميه مانند جانشين خطمى استفاده مى‌شود.

ميوۀ سبز تازۀ باميه منبع غنى ويتامين B است. شربتى از جوشاندن آن در فيليپين تهيه مى‌شود

و براى زخم گلو و گرفتگى صدا بسيار مفيد است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص18

[pejuhesh237]

سرد و تر و ترى آن زياده از ساير بقول..کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 207

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

قليل الغذاء و خون متولد آن ردى و بعضى گفته‏اند موافق اصحاب امزجه حاره است.

مصلح‏ آن خوردن با مرى و توابل حاره بسيار داخل آن نمودن در طبخ و مى‏گويند كه مولد منى و مقوى باه است.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 207

[pejuhesh237]

قليل الغذاء و خون متولد آن ردى و بعضى گفته‏اند موافق اصحاب امزجه حاره است.

مصلح‏ آن خوردن با مرى و توابل حاره بسيار داخل آن نمودن در طبخ و مى‏ گويند كه مولد منى و مقوى باه است.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 207

از نظر خواص باميه براى مزاجهاى گرم خوب است.

ميوۀ نارس آن را با گوشت پخته مى‌خورند و در هندوستان معتقدند كه مقوى باه است.

در صورتى كه اشخاص سردمزاج بخواهند باميه بخورند براى اينكه سردى آن ضرر نرساند و عوارضى ايجاد نكند بايد با ادويۀ گرم ميل كنند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 18

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

از نظر تركيبات شيميايى غلاف يا ميوۀ باميه منبع غنى از لعاب و Pectin است و از نظر آهن و كلسيم نيز قابل توجه است

در غلاف ميوۀ تازۀ سبز باميه در حدود  ۵٢٠  واحد بين المللى ويتامين A مى‌باشد

و به علاوه داراى تيامين، رايبوفلاوين، نياسين و سرانجام ويتامين C يا اسكوربيك اسيد است.

در هندوستان بررسى‌هاى شيميايى در مورد استعمال لعاب ميوۀ نارس باميه به عنوان جانشين پلاسما انجام گرفته است

و اين بررسى‌ها در مورد حيوانات شده و از لعاب ميوۀ باميه كه به طريق آزمايشگاهى تهيه مى‌شود

براى افزايش حجم خون حيوان استفاده شده و نتايج رضايت‌بخشى داده است.

براى تسريع در اين جانشينى مقدارى كم از خون حيوان به محلول تهيه شده اضافه شده و نتيجه سريع‌تر و بهتر گرفته شده است.

در اين محلول كه از لعاب ميوۀ نارس باميه براى جانشينى پلاسما تهيه مى‌شود

مواد دى-گالاگتوز   ، ال-رامنوز و دى-گالاكتو-رونيك اسيد  [ولث اف انديا]وجود دارد.

تمام گياه باميه معطر است و عطرى شبيه عطر ميخك از آن متصاعد مى‌شود و برگ و ساقه‌هاى باميه داراى Iodine است.

دانه‌هاى رسيدۀ آن در حدود  ٢٢ - ١۶  درصد روغن دارد كه خوراكى است.

در گلهاى آن دو نوع فلاونول پيگمان   به نام گوسى‌پتين و كوورستين وجود دارد.

در هريك صد گرم باميۀ خام نارس مواد زير موجود است:

آب  ٩ / ٨٨  گرم، پروتئين  ۴ / ٢  گرم، مواد قندى و ساير هيدراتهاى كربن  ۶ / ٧  گرم، خاكستر  ٨ / ٠  گرم، كلسيم  ٩٢  ميلى‌گرم،

فسفر  ۵١  ميلى‌گرم، آهن  ۶ / ٠  ميلى‌گرم، سديم  ٣  ميلى‌گرم، پتاسيم  ٢۴٩  ميلى‌گرم، تيامين  ١٧ / ٠  ميلى‌گرم،

رايبوفلاوين  ٢١ / ٠  ميلى‌گرم، نياسين  ١  ميلى‌گرم، ويتامين C 31 ميلى‌گرم، ويتامين A  ۵٢٠  واحد بين المللى. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 18-17