معرفي محل اقامت چندروزه و قتلگاه و مغتسل حضرت اباالحسن علي بن موسي الرضاعلیهما السلام و قدمگاه علوي و رضوي و تقوي عليهم السلامالف-به لطف و هدایت الهی قصد داریم به معرفی و مشخص کردن محل اقامت چنده روزه و قتلگاه و مغتسل حضرت امام ابالحسن علي بن موسي الرضاعلیهما السلام بپردازیم
ابتدا از روی این نقشه راهنما و ماکت که نشان دهنده ورودی حرم مطهر رضوی علیه السلام از دوربرگردان طبرسی تا حرم مطهر رضوی علیه السلام است؛
مکان و منطقه اصلی قتلگاه رضوی علیه السلام؛ که محل اقامت چند روزه حضرت امام اباالحسن الرضا علیه السلام در بازگشت از سفر تحمیلی و اسارت ایشان از مرو (ترکمنستان امروزی) است و در همین محل نیز به شهادت رسیدند و بدن مطهرشان غسل داده شده را؛ مشخص می کنیم تا موقعیت محل دقیقا معلوم شود.
خانه و قتلگاه و غسلگاه حضرت امام رضا علیه السلام در این محدوده و منطقه قرار داشته است
تصویر=محدوده روی نقشه
یعنی وقتی از خیابان طبرسی به سمت حرم مطهر رضوی علیه السلام بیاییم قتلگاه رضوی علیه السلام سمت چپ خیابان و دور برگردان طبرسی؛ در ابتدای خیابان طبرسی به سمت داخل خیابان واقع در این محدوده می شود.
در اینجا محل غسل بدن مطهر امام رضا علیه السلام که به نام مسجد امام رضا علیه السلام معروف بوده؛ واقع شده است که زمین این محل توسط حضرت امام رضا علیه السلام قبل از شهادتشان خریداری شده و وقف بر زائرین خویش فرمودند تا اگر زوار مجاور یا مسافر را اجل در رسید در آنجا دفن نمایند مجانا. که در زمان ملعون پهلوی اول دفن اموات در این قبرستان را تعطیل و مسجد امام رضا علیه السلام که محل منزل و قتلگاه و غسل بدن مطهرشان بوده تخریب و قبور را تسطیح و در قبرها درخت کاشتند
این منطقه، موضعِ قديم قبر طبرسي یعنی محل اولیه قبر مرحوم شیخ طبرسي، قبلِ انتقال به محلِ فعلی نیز می باشد. و به همین دلیل اسم این خیابان را طبرسی گذاشتند؛ چون قبر قدیمی مرحوم شیخ طبرسی در مجاورت این خیابان که پشت سر مبارک حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام می شود؛ بوده است.
محل اولیه قبر مرحوم طبرسي، قبلِ انتقال به محلِ فعلی، از معدود نشانه هاى باقيمانده از قبرستان مقدس (خانه و قتلگاه و غسلگاه) مى باشد و دلیل اینکه مرحوم طبرسی؛ علیرغم امكان دفن شدن در حرم مطهر و صحن حرم مطهر امام رضا علیه السلام، در اين قبرستان دفن شده اند: بخاطر مجاورت مكانِ (خانه و قتلگاه و غسلگاه) حضرت امام رضا علیه السلام بوده، و لذا بعيد نيست كه سابقا شيخ طبرسي در خودِ مكانِ (خانه و قتلگاه و غسلگاه) حضرت امام رضا علیه السلام دفن شده بودند همانطور که هنوز بر سنگ نوشته قبر فعلی ایشان حک شده که ایشان در مغتسل الرضا علیه السلام دفن بودند
(دُفِنَ فی المغتسل الرضا...)و سپس در سال 1412 ه.ق به این مکان فعلی که مجاور مرقد سابق است ( یعنی محل فعلی بقعه شیخ طبرسی در باغ رضوان) منتقل شده اند
مرقد سابق شیخ طبرسی در ابتدای خیابان طبرسی دارای بقعه و بارگاهی بوده که مورد استقبال مردم قرار داشت و تا سال ۵۳ شمسی دارای بارگاه بود.
ولی بعدها که به اسم توسعه فلکه حرم مطهر این منطقه تخریب شد فقط صورت قبری باقی ماند و چون بعدها در تخریب بعدی به اسم اجرای طرح زیرگذر فلکه بایستی به کلی از بین می رفت لذا در سال ۱۳۷۰ با آغار طرحهای جامع توسعه حرم مطهر، قبر شیخ طبرسی که در محدوده طرح قرار میگرفت، بهناچار جابهجا میشود. به این ترتیب که با خالیکردن اطراف قبر شیخ و تزریق بتن، این قبر را چند ده متر به حرم مطهر نزدیک میکنند.
بنابراين قبر طبرسي از موضع اصلي آن 20 متر به سمت غرب و چند ده متر به جنوب جابجا شده است
نتيجتا موضعِ قديم قبر طبرسي كه خانه و قتلگاه و غسلگاه حضرت امام رضا علیه السلام بوده چند ده متر دورتر از حرم به طرف شمال و 20 متر به سمت شرق ونزديك به وسط خیابان در این محدوده که نشان داده می شود؛ قرار داشته است
و نكته قابل توجه اينكه موضع قتلگاه و خانه و غسلگاه حضرت علیه السلام را بكتاشيها تكيه كرده و معمور نگهداشته بودند همانند تكيه شان در نجف اشرف كه پشت مسجدالراس ساخته و انجا را محل اربعينات و توسلات معنوي قرار داده بودند
از دوره صفوی تا پهلوی، در قبرستان قتلگاه این تکیه برقرار بوده و تعدادی از سلسله ی بکتاشی در آنجا زندگی می کردند و از آستان قدس مستمری می گرفتند.
این خانه و تکیه، همان خانه حمید بن قحطبه و
محل سکونت حضرت امام رضا علیه السلام بوده است. درون حجره این بنا، سنگ سبزی قرار داشته که به باور عامه ، حضرت امام رضا علیه السلام شکم مبارک خود را هنگام مسمومیت بر آن می مالیده اند. نیز اثر پای مبارک امام رضا علیه السلام بر سنگ سفید دیوار آن به قدمگاه شهرت داشته است
دو نقل تاریخی هم در این باره بیان می کنیم:
اعتمادالسلطنه وزیر ناصرالدینشاه قاجار، در حدود سال ۱۳۰۰ ق (143 سال پیش)مینویسد:
«در وسط قبرستان (قتلگاه مشهد)، خانهای است معروف به تکیه بکتاشیها و میگویند که آنجا همان خانه حمیدبنقحطبه بوده است که
حضرترضا علیه السلام هم در آنجا منزل داشتهاند.
در آن حجرهای نیز هست که داخل آن سنگ سفیدی بر دیوار آن حجره نصب است که جای پایی در آن ترسیم شده است. این هر ۲ سنگ، زیارتگاه است».
نمونه نقل تاریخی دیگر
درباره
قدمگاه علوي علیه السلام (موجود تا125 سال قبل) در قتلگاه مشهد مقدس:
نقل از سفرنامه حاج میرزا حسن موسوی از علمای اصفهان كه در سال 1315 ق = 1276ش از اصفهان به مشهد رفته، از آنجا به استانبول، از استانبول به حرمین حجاز، از آنجا به عتبات عراق، و در نهایت از عتبات به اصفهان بازگشته است
توصيف مزار قدمگاه علوي علیه السلام در قتلگاه رضوي علیه السلام مشهدمقدس:
پس از اشاره به
1- قتلگاه و قبرستانش
درباره دو زيارتگاهي ديگر در آنجا نوشته است:
«بعد از این قبرها مکانی و خانهای است که مشهور به قدمگاه است.
2- آنجا در اطاقی، سنگی نصب است که جاپا دارد. میگویند جاپای حضرت امیرالمؤمنين علي عليه السلام است.
3- و سنگی دیگر در آنجا است که هریک از دو طرفش بر روی سنگ گذاشته است. مثل دیگی که بر سر بار باشد. میگویند این سنگی که حضرت رضا علیه السلام شکم مبارک بر آن مالیدهاند،
ب- تطبیق محدوده قتلگاه روي واقعيت بيروني همانطور که بر روی نقشه نیز توضیح داده شد این منطقه که با هاله سبز رنگ نشان داده می شود محل قتلگاه رضوی علیه السلام است و موضعِ قديم قبر طبرسي كه خانه و قتلگاه و غسلگاه حضرت امام رضا علیه السلام بوده در این محدوده که نشان داده می شود؛ قرار داشته است.
(ج- شرح تاریخي آن مختصرا)سفر اسارت حضرت امام ابالحسن علی بن موسی الرضا علیهما السلام
سفر تحمیلی مامون لعنة الله علیه، بر حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام (واقعا) اسارت و ظاهرا (ولايت عهدي) رضوي علیه السلام می باشد و به غلط به عنوان {هجرت} مطرح مي كنند،
بعلت آنكه اینقدر بيسوادسالاري حاكم است كه نه معناي لغوي هجرت را ملاك قرار داده اند نه معناي اصطلاحي هجرت،
هجرت در لغت(به معنای): تصميم به ترك مكاني گرفتن براى اقامت است، كه در سفر مرو اصلا واقعيت ندارد و حضرتش علیه السلام چنين تصميمي نداشته اند و به جبر برده شده اند
هجرت در اصطلاح : همانند هجرت نبوي صلی الله علیه و آله و سلّم كه حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم بخاطر رويكرد اهل مكه ان شهر را براى هميشه ترك و اعراض كردند و به مدينه تشريف بردند و مدینه را مركز خود و اسلام قرار دادند، و آنقدر اين اعراض محكم بود كه حتى بعد فتح مكه و در ايام تشرف براى حج ووو همان مقدار اقامتِ بعدِ اعمال را در بيرون مكه، در خيمه اى بودند با اينكه خانه خودشان و خويشانشان هم در داخل مکه بود
و در سفر مرو چنين تصميم و رويكردي نيز نبوده است
در مسير سفر اسارت حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام به مرو؛ پس از طی شهرهای مدینه و مکه در سرزمین حجاز و سپس بصره و بغداد در عراق و استان و مرز شرقي عراق به ايران و ورود به ایران از خوزستان و مسیر میان ایران، استانهاى كهكيلويه و يزد و اصفهان و قم و سمنان تا خراسان رضوي علیه السلام به ناحیه طوس و به قتلگاه در مشهد مقدس رضوی علیه السلام می رسند.
شرح مالکیت حضرت امام اباالحسن الرضا علیه السلامسرزمین خراسان = اصلش "خورآسا" بوده كه به معناي محل طلوع خورشيد به زبان فارسي قديم كه ترجمه اى از نامگذاري اسكندر ذوالقرنين استو اين نامگذاري از اسكندرذوالقرنين مربوط است به وقتي كه از اين ناحيه (مرقد شریف) با لشكرش مي گذشت و اردو زد و در خواب ديد كه خورشيد از اين ناحيه (موضع قبر شريف) طلوع مي كند از معبرين تعبیر رویایش را پرسيد نتوانستند تعبیری بگذارند و جواب بدهند تا اينكه خضر علیه السلام (كه همراهش بود) به او تعليم كرد كه اينجا كسي دفن مي شود كه نور او همچو خورشيد به عالم مي تابد
فلذا اسكندر دستور داد بناي بزرگ سنگي روي اين موضع ساختند
و اين بنا تا زمان عبور هارون لعنة الله علیه باقي مانده بود و هارون لعنة الله علیه از ان پرسيد همين شرح برايش گفته شد، پس هارون لعنة الله علیه وصيت كرد اگر من در اين نواحي فوت شدم مرا در اينجا دفن كنيد؛ به گمان اينكه با دفن خودش تعبير رؤياي اسكندر را به نفع خودش مصادره كند اما بالاخره حضرت امام اباالحسن الرضا علیه السلام در ان دفن گرديدند و تعبير رؤياي اسكندر محقق شد
لذا مکانی که محل شهادت امام علیه السلام است و بزرگترش یک باغ بسیار وسیعی بوده اسکندر ذوالقرنین اینجا را برپا کرده و توسط او موقوفات و امکاناتی داشته
بعدا حکام طوس اینجا را تصرف کردند هر کسی هم که حاکم می شده اینجا دستش بوده و ملک شخصی نبوده
در زمان حضرت امام ابالحسن الرضا عليه السلام اينجا (مشهد مقدس رضوی علیه السلام) شهر نبوده و در محل فعلي شهر مشهد مقدس رضوی علیه السلام دو قريه معروف بوده است: قريه سناباد - قريه نوغان
(امروزه نام دو محله شهر فعلي مشهد مقدس رضوی علیه السلام است
از ميدان توحيد و خ سنائي و خ آبكوه تا انتهاي محله خ سناباد
و قريه نوغان از فلكه طبرسي و كوچه نوغان و محله اش تا چهار راه مقدم)
بين نوغان و سناباد قصر بزرگي بوده (به ابعاد يك ميل در يك ميل = مساحتي بيشتر از فلكه امروزي حرم و منسوب به حميد قحطبه
حميد قحطبه كه قصر و باغ او در محل فعلي فلكه حرم بوده والي خراسان در زمان هارون و مامون لعنة الله علیهما بوده است و پدرش قحطبة طائي از فرماندهان سپاه ابومسلم خراساني و دعوت كنندگان براى حكومت رسيدن بني العباس بوده است
در زمان مامون لعنة الله علیه حضرت امام رضا علیه السلام در سفر خراسان که از راه سناباد به مرو وارد سناباد شدند، در این محل باغی ییلاقی که بزرگترین آبادترین و مجهزیترین باغ مسکونی آنجا بشمار می رفت و همان باغی بود که قصر اسکندر ذوالقرنین و مقبره هارون پدر مامون عباسی لعنة الله علیهما هم انجا قرار داشت چند روزی سکنا گزیده و پذیرایی شدند.
حمید قحطبه لعنة الله علیه حاکم طوس ساکن این باغ ییلاقی بود. بوستان بسیار بزرگی مخصوص پذیرایی از رجال که از بزرگان و مسافران رسمی و مهم در این باغ پذیرایی می شد به همین جهت از امام رضا علیه السلام نیز در این باغ پذیرایی شد
زمانی که حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی الرضا علیهما السلام وارد شدند در قصر حمید بن قحطبه لباس خود را برای شستشو به کنیزی دادند که کنیز حمید بن قحطبه بود . طولی نکشید کنیز با رقعه ای در دست بازگشت و اظهار داشت این رقعه در گریبان یا جیب لباس حضرت امام رضا علیه السلام بود و آن را به حمید قحطبه لعنة الله علیه داد حمید به امام رضا علیه السلام عرض کردم فدایت شوم این رقعه چیست؟ حضرت علیه السلام فرمودند این حرز یا قرآنی است که هیچ وقت از خود جدا نمی کنم حمید بن قحطبه خواستار آن حرز یا قرآن شد درخواست خرید انرا از حضرت امام ابالحسن رضا علیه السلام کرد
امام علیه السلام فرمود این حرز یا قرآن به قیمت همین باغ
حمید قبول کرد و باغ را داد و حرز یا قرآن را تحویل گرفت؛ سپس حضرت امام رضا علیه السلام در همان شب دستور دادند که درخت های باغ قطع شود و تصرف مالکانه نمودند.
طبق قوانین شرعی اگر معامله ای انجام شود خریدار تصرفی مالکانه بکند (یعنی ان را تحویل گرفته و در ید تصرف اوست و در انچه خریداری شده تصرف نموده)، فروشنده دیگر نمی تواند معامله را به هم بزند
صبح روز بعد حمید از معامله خود منصرف و پشیمان شده بود. وقتی به حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام عرض کرد،
حضرت علیه السلام فرمودند:
اگر باغ به صورت اول است باغ از ان تو. وقتی حمید به باغ رفت با درختان قطع شده مواجه شد. امام علیه السلام فرمودند من این باغ را به تو بر می گردانم به یک شرط؛ اینکه از زوّار من پذیرایی کنی حرز یا آن قرآن را به حمید بن قحطبه بخشید و باغ هم در اختیارش گذاشت. حمید هم شرط امام علیه السلام را قبول کرد.
پس اینجا در واقع مِلک امام اباالحسن الرضا علیه السلام است و زمین این محل توسط حضرت امام ابوالحسن الرضا علیه السلام قبل از شهادتشان توسط ایشان علیه السلام خریداری شده است و آنرا وقف بر زائران خویش فرمودند تا اگر زوار مجاور یا مسافر را اجل در رسید در آنجا دفن نمایند مجانا
پس از آن امام علیه السلام از سناباد به طرف مرو حرکت کردند و مدت حدودا دو سال در مرو (ترکمنستان امروزی) سکونت داشتند
تا مأمون لعنة الله علیه در سال ۲۰۲ق برای تسلط بیشتر بر قلمرو حکومتش از مرو رهسپار بغداد شد و در این سفر حضرت امام رضاعلیه السلام و وزیرش فضل بن سهل ذوالریاستین را همراه خود نمود. چون به طوس رسیدند، امام رضاعلیه السلام را در قریهای که به آن نوغان گفته میشود در همان باغ که از حمید بن قحطبه خریداری نمودند، (در اول سال ۲۰۳ قمری به دلیل اینکه محبوبیتشان نزد مردم بالا رفته بود ) به شهادت رساند.
مقتل امام رضا علیه السلام
شهادت حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام بدین نحو بود که مامون لعین، عبدالله بن بشیر را امر کرد که ناخنهایش را نگیرد تا درازتر از حد معمول شود و سپس چیزی شبیه تمر هندی بدو داده تا با دستانش خمیر کند. آنگاه مأمون لعنة الله علیه غلامی فرستاده و حضرت امام رضاعلیه السلام را احضار کرد و عبدالله را صدا زده و از او خواسته است که با دستانش آب انار بگیرد و سپس آن را به امام رضاعلیه السلام نوشانید و این سبب شهادت حضرت علیه السلام پس از دو روز شده است
در زیارت خاصه رضویه علیه السلام می خوانیم
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ إِمَامٍ عَصِیبٍ … ،
امام عصیب امامي است كه داراى عُصبه و طوايف معتقد و قوي و حامي وووو است
(از همان معناي و نحن عُصبة كه در سوره يوسف برادران يوسف ادعايش مي كنند)
كه اين امام عليرغم اين ظرفتيها اما در شرايط مظلوميت و غربت ووو قرار گرفته است
همچنین در تشریح بیشتر معنای امام عصیب در اين فقره زيارت (و با اين تعبير) اشاره به مصيبت قطعه قطعه شدن روده هاى حضرتش علیه السلام در اثر مسموميت استسلام بر شما اي امامي که (ستمگران اسير)بواسطه زهري که به شما دادند روده هايتان قطعه قطعه شد
السَّلَامُ عَلَى مَنْ أَمَرَ أَوْلَادَهُ وَ عِیَالَهُ بِالنِّیَاحَةِ عَلَیْهِ قَبْلَ وُصُولِ الْقَتْلِ إِلَیْهِ
سلام بر امام بزرگواری که فرزندان و خانواده ی خود را امر فرمودند در ناله و شیون و گریستن بر ایشان پیش از رسیدن شهادتشان
پس شهادت غریبانه حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام را در مکانی که خودشان از قبل به اصحاب خود از جمله اباصلت هروی معرفی نمودند در پیش روی قبر هارون لعنة الله علیه، به خاک سپردند که امروزه مرقد مطهر و حرم و بارگاه رضوی علیه السلام در مشهد مقدس می باشد و طبق فرمایش حضرت امام رضا علیه السلام زیارتگاه و محل آمد و شد شیعیانشان از سرتاسر جهان می باشد. همانطور که فرمودند خداوند این مکان را محل زیارتگاه و آمد و شد شیعیان من و دوستانم قرار خواهد داد و به خدا سوگند هر زائری که مرا زیارت کند و هر سلام دهنده ای که بر من سلام فرستد آمرزش و رحمت خداوند متعال به شفاعت و وساطت ما اهل بیت علیهم السلام نصیب او می گردد.
همانطور که در احادیث شریفه مربوط به شرح مقتل امام رضا علیه السلام آمده است و همه بارها شنیده ایم حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام پس از مسموم شدن به دست مامون لعنة الله علیه به منزل و محل اقامت خود مراجعت نموده و در همان مکان به شهادت رسیدند لذا جای اقامت حضرت علیه السلام قبل از شهادت و محل شهادتشان و محل غسل بدن مطهرشان همه در همین مکان مقدس بوده است و در حقیقت اینجا قتلگاه امام رضا علیه السلام است همچنین این مکان طبق مقاتل قدمگاه امام جواد علیه السلام نیز می باشد که قبل از به شهادت رسیدن حضرت امام ابالحسن الرضا علیه السلام بر بالین پدر گرانقدر خود حاضر شدند و نیز متکفل غسل و تکفین و تدفین بدن مطهر حضرتش علیه السلام بودند؛ از این رو برای اهل معرفت بعد از حرم مطهر رضوی علیه السلام این محل شرافت عظیمی دارد.
د- تخریبات و تغییرات در دوران طاغوت و ماغوتتا ابتدای دوره پهلوی در محل فعلی دوربرگردان طبرسی و قسمتی از آن در کنار بازارچه حاج آقاجان (شهید آستانه پرست) و باغ رضوان امروزی قبرستانی معروف به قبرستان قتلگاه قرار داشت که یکی از قبرستانهای عمومی مشهد به شمار میرفت و اموات را در آن دفن می کردند.
اما در زمان ملعون پهلوی اول؛ دفن اموات در این قبرستان را تعطیل و آن مسجد امام رضا علیه السلام (که محل منزل و قتلگاه و غسل بدن مطهرشان بوده) تخریب و قبور را تسطیح و در قبرها درخت کاشتند و با ساخت دیواری آن را به صورت باغ در آوردند که به باغ رضوان معروف شد. بخشی از این قبرستان هم کلا تخریب و در فلکه اطراف حرم داخل کردند
قبرستان قتلگاه رضوي علیه السلام در 1309 شمسي قبل از تخريب اول
در آخرین سالهای حکومت طاغوت پهلوی اول و نخستین سال حکومت طاغوت پهلوی دوم، وقتی طرح نوسازی بافتهای تاریخی اطراف حرم آغاز میشود با مسطحشدن قبرستان قتلگاه، بخشی از آن در اختیار بازار قرار میگیرد و بخشی از آن که قبر سابق شیخ طبرسي هم در آن قرار داشته است، در محدوده حرم مطهر واقع میشود و بعدها با ایجاد مدرسه و قبرستان توسط مرحوم سبزواري به «باغ رضوان» شهرت مییابد.
در سالهای 1340 ه.ش مرحوم آیت الله فقیه سبزواری این قبرستان را مجدد احیا نمود و طرح بزرگی مانند صحن کهنه (صحن پشت سر مبارک حضرت علیه السلام) تهیه شد به نام صحن رضوان که طبقه اول غرفه هایی برای دفن اموات و طبقه دوم نیز حجرات برای طلاب علوم دینی ساخته شد و چهار طرف ایوانهای بلندی مانند صحن کهنه ساخته شد و در وسط هم قبور چند طبقه جهت اموات اهل ایمان
تصوير باغ رضوان كه مرحوم سبزواري ساخته بودند = طبقات فوقاني مدرسه علميه و طبقه سرداب قبرستان
و محل اقامت مرحوم مجتهدي در ابتداي بازگشت از عتبات و اقامت در مشهد
ولی الهی مرحوم آقای شیخ جعفر مجتهدی رحمة الله علیه بعد از بازگشت از عتبات و ورود به ایران و مشهد مقدس برای اقامت؛ مدتی در این محل سکنی گزیده و بیتوته می نمودند.
این قبرستان پس از احداث میدان پیرامون حرم (فلکه حضرت، در سالهای ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۲ ش) و خیابان طبرسی، تسطیح و در سال ۱۳۳۲ ش در اراضی باقیمانده آن مدرسه و قبرستان باغ رضوان احداث میشود که در زمان ملعون پهلوی دوم؛ در طرح توسعه حرم حضرترضا (عليه السلام) در سال ۱۳۵۳، این صحن و تمامی طبقات آن و حجرهها و غرفههای مدرسه علميه گورستان هم تخریب و بخش عمده آن داخل فلکه اطراف حرم شد بخشی از آن تبدیل به پاساژ تجاری شد که بعدا به بازار شهید آستانه پرست نامیده شد و بخشی هم به فضای سبز تبدیل میشود.
تصوير قبل تخريب پهلوي دوم خط زرد گوشه اي از ناحيه قتلگاه رضوي علیه السلام است كه ساختمان باغ رضوان هم بخشى از آنست
بعد از تخريب طاغوت پهلوي دومخيابان و كليه كمربند سبز چمنكاري مناطق تخريب شده است،
بجز قبرستان چند مدرسه و مسجد تاريخي هم جزو مناطق تخريب شده بود
موقعيت قتلگاه رضوي علیه السلام - قبرستان باغ رضوان - بقعه پنج امامزاده و سيدفخرالدين با گنبد وو كه تخريب نكرده اند - حتى طاغوت دوم بقعه پنج امامزاده را تخريب نكرد لعنة الله على الطاغوت والماغوت
طاغوت اگرچه با تخريبهايش جنايت فرهنگي كرد ولي يك منطقه وسيع دایري باقي گذاشت كه بنا بود صحن دائري عظيمي ساخته شود و صحنها به ناحيه حرم افزوده و ديوارهاى صحنها غرفه هايش راه باز باشد به صحن دايري كه زائر هرجايش بنشيند قبه منوره پيدا باشد و هم طواف آسان فراهم باشد
اما در دوره ماغوت مشرفانِ مُتُسَنِن براى اينكه منطقه دائري مَطاف بودن را القاء مي كرد با طراحي معمارانِ بد طرح، آن فضاي يكدست عظيمِ شَكيل، از آسمان و زمين را شقه شقه كردند
شروع تغييرات ماغوتدر تغییرات چند ساله اخیر بخش دیگر از این قبرستان تخریب و در خیابان و دوربرگردان طبرسی واقع شد و قبرهای محترم بسیاری تخریب شده و لودرها و کامیون ها مانند یک زمین معمولی قبرها را زیر و رو و جا به جا می کردند. از میان خاکهایی که لودر ها داخل کامیون ها می ریختند استخوانهای مدفونین در منظر عابرین آشکار بود و همچون نخاله ساختمانی با آنها رفتار شد برخی قبرها داخلش شکافته و تا مدتها مکشوف بود
در حاليكه مي شد در وقت خاكبرداري، آنها را در كف تدفين كنند چه انها كه در زيرگذر مَدفَنشان بود و چه انها كه در روگذر و سطح موجود امروز مدفنشان بود؛ زير همين سطح امروز تدفين شوند
در این تصویر منطقه قتلگاه و باغ رضوان كه هنوز چمنكاري مانده است پيداست.
اين شقه شقه هاى مربع و قطعه قطعه و همينطور به اسم صحن و اشپزخانه و كتابخانه ووو از هم جدا كردند
تا شد وضعيت امروز
كه نه منظره هوايي زيبا دارد و نه روي زمين فضاي كافي براى زائرين در حرم نه زائران بيرون حرم جايي دارند كه به هم پيوسته باشد
هي بايد از اين چهارديواري بيرون بيايند بروند به ان چهارديواري
و امروزه تنها بخش کوچکی از این محل که قبر مرحوم طبرسی در آن است بازسازی شده و بقیه نیز در راهرو و فضاهای اطراف داخل شده و هیچ نشان و تذکری از این محل محترم (مسجد امام رضا علیه السلام) که محل منزل و قتلگاه و غسل بدن مطهرشان بوده باقی نگذاشتند .
(ه- مدفونين قبرستان از آنها که آثارش باقيمانده و يا نمانده)همانطور که بیان شد این منطقه باغ بزرگی بوده که زمین آن توسط امام رضا علیه السلام خریداری شده و وقف بر زائرینشان کردند تا اگر زوار مجاور یا مسافر اجل فرا رسید در اینجا مجانا دفن شوند و تا قبل تخریبهای دوره طاغوت وماغوت اینجا قبرستان بزرگی بوده مشهور به قبرستان قتلگاه و امامزادگان و اولیا و عرفا و بزرگان بسیاری در این قبرستان مدفون بودند از جمله:
امامزاده سید فخرالدین از نوادگان امام سجاد علیه السلام که پس از تخريب قبرستان قتلگاه، مقبره سيدفخرالدين علیه السلام باقي ماند و بناي جديدي بر روي آن به اهتمام آیت الله فقیه سبزواری احداث گرديد، كه تا سال 1381 شمسی در حاشيه بازارچه حاجآقاجان قرار داشت و زيارتگاه عموم مردم بود، امّا بعد توسط آستان قدس تخريب و روي سنگ قبر پوشيده شد
از امامزادگان دیگر مدفون در قبرستان قتلگاه امامزاده سید احمد و سه تن از نوادگان حضرت امام موسی بن جعفر علیهم السلام هستند
از مدفونین دیگر :
فضل بن حسن بن فضل طبرسی معروف به شیخ طبرسی از علما و مفسرین بزرگ شیعه در قرن ششم هجری می باشند که در جوانی در مشهد اقامت نموده و به تحصیل پرداخته و به کمال رسیدند و سپس به سبزوار که مرکز علم در آن زمان بود رفتند ایشان صاحب تفسیر مجمع البیان هستند و پس از وفات به مشهد رضوی علیه السلام منتقل شده اند.
مرحوم آیت الله محمدتقی آملی که از مراجع تقلید و از شاگردان مرحوم آیت الله قاضی رحمة الله علیه بودند و از اصحاب استجاره می باشند که در کتاب شریف عمل استجاره شرح آن آمده و نکات آموزنده مهمی دارد همچنین در کتاب شریف کلام خوانی نیز در ارتباط با احترام به کلام وحی قران کریم از استاد بزرگوارشان آیت الله قاضی مطالبی را نقل می کنند و حاوی نکات مهم و عبرت آموزی است دوستان به این دو اثر شریف برای دریافت شرح آن می توانند مراجعه کنند.
مرحوم آیت الله فقیه سبزواری که به اهتمام ایشان پس از تخریب اول دوره طاغوت یکبار دیگر قبرستان قتلگاه تجدید شد
همچنین از علمای مدفون این قبرستان که نشان قبرشان از بین رفته و تخریب شده: ملا نظام الدین عبدالعلی بن محمد بیرجندی از مشاهیر علما و متبحر در فنون ریاضی نجوم و تنجیم، فاضل بسطامی و از عرفای مدفون در اینجا سید محمد تقی رضوی میرشاهی، آقا میرعلی مشهدی، ملا محمد اسماعیل ازغدی از مشاهیر علمای اهل سلوک و عرفان، مولانا اسحاق بن اسماعیل از عباد و زهاد صاحب کرامت، مولانا اسماعیل موذن، مولانا حاج محمد حسن بیات نیشابوری از علما و حکما و اهل ریاضات معنوی و مولانا حاج محمد
که
برای ترویح روح همه این بزرگان فاتحه قرائت می کنیم