3- سبک مصری

[najm111]

بسم الله الرحمان الرحیم

[najm111]

تلاوت مجود يا موزون آوازخواني قرآني به سبك مصري:

سخن در بيان انواع تلاوت
و نيز سبكهاى گوناگون تلاوت مجود يا موزون آوازخواني كلام وحي بود
سبك حجازي و عراقي را با نمونه هاى صوتيش معرفي كرديم:

مطلب هشتم:
سومين سبك از تلاوت تجويد يا (آوازموزون خواني):
سبك مصري

اين سبك دو نوع دارد:
نوع اول سبک مصری:
این سبک ساده كه در ميان قراء قرن گذشته مصر متداول بوده و امروزه
نيز برخي از ائمه جماعات مصر آن را در نماز اجرا مي كنند،
اين سبك را مي توان شبيه سبك عراقي با حزن كمتر و كمي تنوع بيشتر در نغمات دانست،
مواردي از اين نوع را در گذشته منتشر كرديم، مثل عبدالمنعم عبدالمبدئ و
مصطفى بوخميس و...

از سبكهاى قديمي و بومي:
اين سبكهاى هر چند امروزه خيلي متداول نيستند
ولى از سبكهاى رايج فعلي بطور آشكار متمايز بوده

اولين نوع از سبكهاى قديمي:
سبك قديمي مصر

سبك مصري قديم
كه بعدا با تحولات بسيار به سبك مصري جديد تبديل شده است

سبك مصري جديد ذیلا معرفي كرده ايم

از آنجا كه سبك مصري قديم سبك اصلي تلاوت مردم قديم مصر محسوب مي شود
و از طرفي به تلاوتهاى ساده عصر نزول وحي هم نزديك است
و در آن حالت انس و تذكر و خشوع ويژه اى است
لذا اين سبك را مستقلا و با فاصله مطرح و معرفي نموديم تا تحت الشعاع سبك مصري جديد كه رايج است نشود

از خصوصيات اين سبك آنست كه آميخته از سه نوع تلاوت (قرائت - ترتيل مجود) است
كه قاري با شمرده خواني و قرائت شروع كرده و در ادامه تلاوتش را به ترتيل مي آميزد و در اوج تلاوت آنرا به نحو مجود ادا مي كند
البته روش اصلي و متعارف تلاوت هم همينطور بايد باشد، و دسته بنديهاى سه گانه كه بعدا تعريف و جدا شده است، روش مستحدثي است.

از بزرگان قرائي كه بر اين سبك تلاوت كرده اند
شيخ سعيد محمد نور
قاري مصري سوداني الأصل است
قبل از او شيخ محمود البربري اين سبك را اجرا و حفظ كرده است

سوره اعلى
http://aelaa.net/110.aspx?id=3840

تذكر:
همانطور كه قبلا يادآوري شد
معرفي نمونه هاي صوتي
به معني تاييد از هر جهت نمي باشد،
و تنها محدود به جهت مورد مثال است،
هر چند ممكن است در بسياري از اوقات از جهت يا جهات ديگر هم مورد تاييد باشد،
ولى با اين حال مي خواهيم كه به محل ذكر مثال و وجه تمثيل دقت شود.


نوع دوم سبک مصری:
پيچيده، كه در قرن گذشته به ظهور و شكوفايي رسيد،
اين نوع از نظر ابداع الحان و اظهار نغمات و مقامات تلاوت
در حقيقت نوع بسيار پيشرفته نوع قبلي است،
از قديميهاى اين نوع شيخ محمد رفعت و شيخ علي محمود و..... گرفته
تا به دوره مصطفى اسماعيل وبهتيمي و عبدالباسط و منشاويها ،
تا به امروز
مانند شحات انور و محمدعمران و محمد الليثي (از فوت شده ها)
و (از موجودين) مانند سيدمتولي عبدالعال و طبلاوي و نعينع و....
و جديدتري ها مانند ابو الجلاجل و رأفت حسين و....

برخي از ايشان ضمن تنوع الحان و نغمات صبغه حزن را بر كل تلاوتشان هميشه
حفظ مي كردند همچون رفعت و عبدالباسط و منشاوي،

ولى برخي چون مصطفى اسماعيل گاهي تلاوتشان اين شماي كلي حزن را نداشت و
برحسب مقام حالت مي كرفتند،
اوج ابداع وشكوفايي اين نوع از اين قسم در تلاوتهاى مصطفى اسماعيل ظاهر شد،
او اصرار داشت گنجينه نغمات تلاوت را آشكار سازد،
و در عصر خود مردم مصر و ديگر كشورهاى عربي را كه بيشتر از روي ذوق هنر
آواز به كنسرتهاى آوازخوانان معروف عرب كشيده مي شدند را
با اين هنرنمائيهاي تلاوت به مجالس تلاوت بكشاند،
و مصطفى اسماعيل با اين ابداع خود افراد بسياري را توانست (ولو به بهانه
نغمات تلاوت) با قرآن محشور نگهدارد،

كارهاى وي گنجينه بزرگي از سرمشق و الكو براى همرديفان و آيندگان او به ارمغان آورد
كه سبب گسترش فوق العاده رشته تلاوت بخصوص تلاوت مجود و آوازخواني قرآني گرديد،

نقش قراء مصر در اين زمينه سبب آنچنان كسترشي در اين رشته و سبك تلاوت شد
كه مي توان آنرا به پيشرفت تكنولوژي و دانش ابزار در دو قرن اخير تشبيه كرد

نطر به انگيزه مذكور در ابداع مصطفى اسماعيل ؛
طبيعي است كه گاهي از اوقات فضاي مجالس تلاوت او و قراء مقلد روش او؛
بيرون از فضاي مناسب تلاوت كلام وحي بوده
و مستمعين غرقه در نغمات؛ از معاني يا ادب مناسب محضر قرآن كريم جداي مي گرديدند،

عدم توجه برخي قراء جوان ايراني در زمان ما به اين نكته و هدف مصطفى اسماعيل؛
سبب شده كه همينطوري امر تفنن نغمات؛ تبعيت و تقليد و دنبال شود،
و گاهي بدون توجه به معنى و فضاي آيه و يا بدون رعايت آداب محضر كلام وحي،
صرفا به نغمه پردازي تلاوت قرآني مشغول شوند

ما در اين بخش به اين توضيحات كليدي بسنده كرده
و از آنجا كه اين نوع متداول ترين و برنمونه ترين قسمهاى تلاوت است
از پرداختن بيشتر به توضيح آن صرف نظر كرده
و به نكات و سبكهاى ديگر مي پردازيم.

اين سبك با هر دو نوعش مناسب تلاوت در نماز نبوده
و تنها در غير نماز كاربرد دارد،

از آنجا كه تنها نوع اول اين سبك به سبك تلاوت عصر وحي تناسب و شباهتي دارد،
ازين رو اولويت كار و تعلم و تعليم و تمرين نيز دارد.

البته نوع دوم هم در صورت رعايت آداب محضر كلام وحي؛
قابل استفاده بوده و جزو سماع حلال بشمار مي رود.

در اين شماره يكي از شاهكارهاى مصطفى اسماعيل را معرفي مي كنيم
اين تلاوت از سوره قصص است
البته از تلاوت او از سوره قصص 12 اثر در زمينه تلاوت آوازخواني به سبك
مصري موجود است
كه اين نمونه بهترين آنها به شمار مي رود

و نوار آن در دسترس عموم نبوده است
و با پیگيريهايي كه انجام شد
اخيرا آنرا نزد يكي از قراء مصر يافتيم
كه آرشيو قديمي ارزشمندي از قدماي قراء مصري در تلاوت دارد
و حاضر شد به توصيه ما آنرا منتشر كند

در اين نوار مصطفى اسماعيل انواع گوشه ها و رديفها را در تلاوت اظهار مي نمايد

در اين نوار أول سوره القصص و سوره والشمس وضحاها و سورة الفاتحة تلاوت شده است.
اين نوار دو ساعت است
اين تلاوت در مسجد السلطان أبي العلا در قاهرة مصر در سال 1977
در حضور جمعيت بسيار انبوهي از اهل تلاوت و نغمات برگزار شده است

اين تلاوت را از آدرس زير دريافت نماييد:
http://aelaa.net/110.aspx?id=3831

----------
محمد عمران
تلاوت محزون + تعبيري
با اظهار نغمات تلاوت

1- تلاوت آياتي از سوره فصلت

2- اين قطعه تلاوت از شيخ محمد عمران مي باشد
كه از برجستكان قراء مصر و در اداء و اظهار نغمات تلاوت ممتاز بوده است

3- اين مجلس تلاوت عمومي نبوده و در منزل خواننده سرشناس مصري (زينب يونس) بركزارشده
و حاضرين همه از اهل نغمات و الحان و حتى خوانندكَان آواز بوده اند
و اين تلاوت از نظر اداء الحان تلاوت آنجنان قوي انجام شده كه از شاهكارهاى تلاوت با نغمات محسوب مي شود
همجنين مستمرا تحسين حاضرين ماهر مجلس را برانكيخته است
بلكه موجب تاثير در احوال آنها نيز كَرديده است.
برخي از ايشان نيز انقلاب روحي بيدا كرده
و از مسير قبلي بازكشته و به خواندن مدايح و تواشيح اكتفا كرده اند

4- قطعات تلاوتي كه در آن مهارتهاي نغمات قرآني به نمايش كذاشته مي شود
بهره بردن كامل از آنها و دريافت ارتباط تفسيري با معاني محتواي آن
مستلزم آشنايي با مفاهيم آيات قرآني و نيز تناسبهاى الحان با معاني مربوطه است
برخي از اين قطعات بسيار نمونه و فوق العاده بوده؛ ولذا اين بوستان را خالي از آن نمي كذاريم

5- در اواخر اين قطعه
آيه اى كه مشتمل بر سجده واجب است وجود دارد؛
كه شيخ محمد عمران قسمت موجب سجده را سه بار بشت سر هم تلاوت مي كند
كه مستمعين سه بار وظيفه اداى سجده را انجام دهند

اين تلاوت را از آدرس زير دريافت كنيد:
http://aelaa.net/110.aspx?id=3502

شيخ مصطفى اسماعيل
موضوع: نغمات تلاوة براى متمكنين در دروس سابقه
و جهت استفاده عموم به عنوان سماع حلال
سي و سه نوع تلاوت مجودة متفاوت از سوره نازعات
توسط شيخ مصطفى اسماعيل
viewtopic.php?f=36&t=170&start=120#p39454

نكته جالب:
با همه فوق العادگي و تبحر مصطفى اسماعيل در نغمات
ولي خود وي در مصاحبه اى بيان كرده كه من اصطلاحات الحان و تمايز بين نغمات را از مستمعين تلاوتش فراگرفته است
يعني او صرفا با نبوغ خويش قرآن به بهترين انواع مي خوانده است
و مستمعين تلاوت كه عليرغم اينكه بسياري شان مردم عادي بودند ولي در نغمه شناسي حرفه اى بودند
و باي تلاوت او در ميان هلهله هاى احسنت و بارك الله و.... كه براى تشويق مي گفتند برخي نيز اشاره مي كردند كه شيخ الان اين نغمه را خواند اين مقام از الحان را اجرا كرد
و مصطفى اسماعيل هم كه اينها را مي شنيده متوجه مي شده اين قطعه اى كه الان خوانده چه مقام و نغمه اى بوده و به تدريج اين دانسته هايش افزوده شده است

اين تجربه و واقعيت مي فهماند
كه اساس فراگيري فن نغمات و الحان بر دقت شنوائي و ضبط ذهني نغمات اصوات و اجرا كردن به سبك مناسب و موزون آن استوار است
حتى اگر هيچ اصطلاح علم نغمات ندانسته و درسي اصطلاحي از اين فن نديده باشد و نت هاى نغمات را نداند و به هيج موسيقي گوش نداده باشد

بهترين شاهد آن شيخ مصطفى اسماعيل كه سرآمد اينرشته بوده و بسياري از قراء مهم مانند منشاوي و.... نيز همينطور بوده اند
=======
تذكر مهم:
=======
قبلا بيان كرديم هدف عمده مصطفى اسماعيل
آشكارسازي انواع نغمات ممكنه در تلاوت قرآن
براى ايجاد منبع آموزشي الحان براى قاريان از تلاوت قرآن نه آوازهاي ديگر بوده است
همچنين براى جذب علاقمندان هنر نغمات و الحان از مسير لغو و لهو به مسير قرآن
ولي براى قاري كلام وحي تقليد آن زيبنده نبوده و رعايت اصول مهم تلاوت ضروري است و نبايد فداي هنرنمائي نغماتي شده و صرفا به اظهار نغمات بپردازند

شيخ محمد رفعت
تلاوت متين محكم محزون خاشع
با صداي خوب و رعايت قواعد تجويد و احراي ممتاز نغمات
تلاوت مجودة از بيشقراول قاريان مصري

كه مورد اتفاق ومقبوليت اساتيد برجسته تلاوت بوده و مي باشد
با اينكه هيج تعليمي در نغمات فرانكرفته بود ولي آنجنان در اداي نغمات تلاوت ماهر و مبدع بود
كه اساتيد آواز و موسيقي مصر از تلاوت او براى تقويت مهارت خويش بهره مي بردند
با اينكه وي در آغاز عصر شكوفائي نغمات تلاوت مصر بوده
نه مانند زمان حاضر كه صدها تجربه و مهارت نغمات تلاوت عرضه شده است

تلاوتهاى او مربوط به حدود هفتاد سال قبل است

اين تلاوت از شاهكارهاى اوست كه از سوره انفال مي باشد.
آنرا از آدرس زير دريافت كنيد
http://aelaa.net/Fa/Ersaal/23/BustaanTelaawat105.mp3
دیگر تلاوتهای او
https://mp3quran.net/ar/refat
https://www.youtube.com/user/ShRefaatOfficial
https://surahquran.com/quran-mp3-qari-47.html

الشيخ السيد متولي عبد العال

تلاوتها و معرفی او:
viewtopic.php?f=36&t=170&start=120#p39458