در اكحال و شيافات و ادويهء عين

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف
جهة منع موى زيادة
زاج صداء الحديد مكد جزو
زنجار نوشادر توبال النحاس محرق مكد نصف جزو
با زهرء طيور شياف بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف مرارات
و به يونانى باسليقون نامند به معنى ملوكى
و بقراط گويد كه از تاليف اسطيطيقانست
و قوتش تا دو سال باقيست
جهة نزول آب و قروح و غشاوه و رطوبة مفيد است
و سريع النفوذ بحديست كه در طبقات تاثير مى كند
اقليمياى محرق ١٥ صمغ عربى ٨
مداد هندى فلفل سفيد مكد ٥
سفيداب قلعى ٤
اشق سكبینج روغن بلسان جاوشير مكد ٢
اگر روغن بلسان نباشد روغن آجر افيون 1 زهرهء کفتار 1
زهرهء ماهى شبوط زهرهء كبك مكد ٧
زهرهء باشه و عقاب و گاو و خرس و گرگ و غراب و باز مكد1 و نصف
و شيخ ابوعلى قدس سره ميفرمايد كه ضرورى زهرهء شبوط و كبك است و ساير مرار پر در كار نيست
و بايد با آب رازيانه اكتحال نمايند
و مجربين تصريح نموده اند كه زهرهء حداءة كه به فارسى غليواج نامند و بوم كه جغد گويند و كبك در رفع نزول آب و غشاوة مجربست
و چون زهرءه غليواج را با آب رازيانه اكتحال نمايند جهة اخراج سم مجرب دانسته‌اند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف تفاحى
بغايت لطيف و بيغايله و جهة قروح و ضربان و غشاوة و بثور بسيار مفيد است
اقليمياى محرق مطفى در شير الاغ يا شير دختران ١٦
سفيداب قلعى مغسول 8 زعفران ٤ كثيرا ٢
به آب باران سرشته با سفيدهء تخم مرغ استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف سماق كبير
جهة رطوبات و دمعه و حكه و سلاق و جرب و بياض رقيق و امراض حاره نافع است
سماق ده جزو برگ مورد هليلهء زرد عفص مكد ربع
سماق مجموع را با ده چندان آب بجوشانند تا به ربع رسد پس صاف نموده بجوشانند تا ثلث بماند و اين ادويه را با آن بسرشند و شياف بسازند
شياف ماميثا سرمه توتياى كرمانى نحاس محرق سفيداب قلعى مكد 1جزو
اقاقيا نصف جزو
كثيرا افيون نشاسته مكد ربع جزو

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف سماق صغير
جهة رمد و حرارة چشم و التهاب و حكه و دمعه و جرب و سبل و حجوظ حدقه و ماق و التصاق پلك نافعست و به تجربه حقير رسيده
سماق بيدانه ١٠ جزو سفيداب 1 جزو
كثيرا نصف جزو كافور ربع جزو
هرگاه سماق را بجوشانند و آب او را ثانيا طبخ دهند تا غليظ گردد پنج جزو او كافى است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف غرب و ناصور
از محمد بن زكريا جهة غرب ناصور مجرب حقير است
صبر كندر انزروت گلنار سرمه شب يمانى دم الاخوين بالسويه
زنجار ربع يكى با آب بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف ابى ناصر
جهة تقوية چشم و منع قبول آفاة و حمرة اجفان و جلاى بصر مفيد است
گلسرخ صمغ آلو صمغ عربى ٣،حضض ٢، اقليميا نقره ١، نشاسته ٤، توتياى هندى مغسول ١ ،انزروت ٤ و نيم ،اقاقيا 1و نيم با آب بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

خرم المعسّل
جهة رفع بياض بغايت مؤثر است
چند عدد پوست تخم مرغ فاسد و لق شده را خالى كرده آب در او ريخته در آفتاب بگذارند
و تكرار اين عمل نمايند تا هر پردهء كه در آن باشد جدا شود و آب را متعفن نكند
پس خشك كرده بسايند و چند مرتبه از تافته بيرون كنند
و با صدف سوخته و بسد سوخته و سرگين خطاف و سرگين سوسمار و بورهء ارمنى بالسويه مخلوط نموده
با زهرهء بز و کلنک سرشته و شياف بسازند
و با عسل شهد رقيق استعمال نمايند
و قبل از استعمال چشم را به زنجار طبيخ بابونج و اكليل الملك و سداب و حلبه بدارند
و در معالجاة بقراطى مذكور است كه پوست تخم مدبر مذكور را كه خرم صغير نامند با سرگين كبوتر و سوسمار و خطاف ازالهء بياض چشم كه از آبله بهم رسيده باشد مى نمايد
و خرم معسّل سابق قويتر است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف علائى
جهة جلاى بصر و تقوية چشم و منع آفات و سبل و بياض رقيق و دمعه و حكه نافع است
توتياى كرمانى مغسول هليله زرد مقشر كثيرا مكد ٥
نوشادر يكدانگ زردچوبه ٣ زنجبيل صمغ عربى مكد ٢
با گلاب بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف جلا
جهة ضعف بصر رطوبى بغايت مجربست
و از اصناف مراراة بهتر و بيغايله است
و جهة نزول آب و خيالاة بى نظير است
٣٠ م توتياى كرمانى مغسول با آب مرزنجوش تازه كه شب مانده باشد صاف شده سرشته خشك كنند
و با زنجبيل و فلفل و دار فلفل ماميران مكد ٢ نوشادر ١ زعفران حضض كثيرا صمغ عربى اشق نحاس محرق زنجار اقليمياى فضى مكد نصف م مخلوط كرده
با آب رازيانه تازه سرشته شياف سازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شیاف قولنج
بوره ارمنی 1/ شحم حنظل 5/ مقل 5/ سکبینج 5/ سقمونیا 1 نیم شکر سرخ 1 نیم شیاف سازند

حاشیه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شیافی
که شکم ببندد و رفع اسهال کند
اقاقیا صمغ عربی گلنار کزمازج بلوط برنج بریان کرده مساوی کوفته و بیخته
به آب مورد شیاف سازند.

حاشیه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص347

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف ابار
جهة رفع آثار و التحام قرحه مجربست
سرب سوخته نحاس محرق سرمه توتياى هندى غير حار صمغ عربى كثيرا مكد ٨
اقليمياى ذهبى سفيداب مكد ٤
افيون مر صاف مكد نصف م
كندر ٥ با آب بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص-347 -348

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف اسود
جهة حرارة و سوزش و شدة وجع و سبل و دمعهء حاره نافع است
سفيداب ٤ صمغ عربى كثيرا مكد ٧
اقاقيا 5 مرصاف نصف م سنبل افيون مكد ٤ دانگ
به آب بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص348

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

شياف اصفر
جهة ابتداى نزول آب بر غشاوة و بياض رقيق و سحاب و دمعه و جرب و سبل مزمن نافع است
انزروت شياف ماميثا ٨
مرصاف بورهء ارمنى فلفل سفيد ٤
زرنيخ سرخ ٢ زعفران 1و نيم با آب بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص348

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

قطور
كه در ابتداى رمد بغايت نافع است و مسكن وجع است و حقير تجربه نموده
تشميزج به دانه تخم خبازى از هر يك ١٠ عدد نيمكوب كرده
با نشاسته نیم م حضض ٢ دانگ به آب بجوشانند تا غليظ شود
پس صاف نموده با قدرى سفيدهء تخم مرغ در شيشه كرده بر همزنند و نيم گرم در چشم بچكانند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص348

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

قطور دیگر
که در ایام تزاید رمد نافع است
و تشمیزج به دانه مکد 30 عدد نیمکوب کرده
با 1 ل و نیم انزروت سفید در شیشه کرده
با آب عصی الراعی و شير دختران در آتش نرم بجوشانند
و صاف او را در چشم بچكانند
و آب برگ بارتنگ بدل عصى الراعى مى شود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص348

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن:

قطور ديگر
كه در انحطاط بسيار نافعست
و مسكن و محلل و مانع ظهور بثور قرحه است
قلعى را به كف دست بسيار بمالند تا دست سياهى بسيار از او بردارد
پس با گلاب كف دست تر كرده سياهی را جمع كنند و با شير دختران بچكانند
و سياهى سرب را همين خاصيت است
و در تسكين وجع شديد مكرر به تجربه رسيده است كه گوشت بی چربى گوسفند را ورق بسيار رقيق كرده آن مقدار در كف دست نگاهدارند كه گرمى دست در او اثر كند
پس بر پشت چشم و پيشانى به بندند در حال درد ساكن گردد و هيچ ضماد بر اين اثر نيست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص348