اشربه

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:20 pm

تحفه حکیم مومن:

شراب الخنديقون
جهة برودة معده و تب ربع و درد احشا نافع و مناسب پيران است
عسل كف گرفته سه من شراب كهنه ريحانى يا جمهورى ده من
زنجبيل ٥ م قاقله صغار و كبار نيم م قرنفل يكدانگ دارچينى نيم م زعفران 1 م دار فلفل يكدانگ و نيم
غير زعفران باقی را نيمكوب ساخته بيندازند در شراب و عسل و در سايه سه روز بگذارند و هر روز سه بار حركت دهند و صاف كنند و با يكدانگ و نيم مشك مطيب سازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص332

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:22 pm

تحفه حکیم مومن:

شراب دیميقراطيس
جهة ضعف معده و جگر و سپرز و فساد مزاج بارد نافع
و گفته اند كه مداومت او حفظ مى كند جميع ايام حيات از مرض
اصل السوس اسمانجونى نيم ل تخم رازيانه فلفل مكد م سليخه ٤ م خوب سائيده با ششصد و شصت ل شراب خوب كهنه ممزوج سازند و در ظرفى گذاشته سر ظرف را به گچ گرفته چهل روز بگذارند
و بعد از غذا و قبل از غذا ميل نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص332

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:24 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت حرمل
جهة صرع مجرب و رافع درد سر مزمن و ضيق النفس و سرفهء رطوبى امراض بارده مانند استسقا و جنون و نسيان بیعدیل است
يک رطل اسپند را كوبيده در سى رطل آب انگور بجوشانند تا به ربع رسد
و هر روز از پانزه ل تا سى ل تا سى و دو روز بنوشند
جهة اعادهء حمل زنانى كه در وقتی كه حامله ميشده باشند و بعد از آن نشوند سه روز اين شربت بنوشند تخلف در حمل نمى كند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص332

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:26 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت نعناع
جهة تحريك اشتها به مرتبهء مؤثر است كه صبر نتوان كرد
و منقى معده از اخلاط سوخته و رافع بلغم و مبهى است
و چون برابر معاجين باهيه بنوشند در سرعت اثر بيعديلست
آب نعناع افشرده ٢٠ ل خردل سرخ ٢٠ ل شب يمانى ١ ل نرم سائيده با نود ل خمير مايه در هزار و دويست ل آب بجوشانند تا به نصف رسد پس صاف نموده با ششصد ل عسل بقوام آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص332

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:27 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت بدل خمر
يكجزو خمير مايه را كوبيده با آب انار شيرين و امثال آن بسرشند در جميع افعال قايم مقام خمر و از اسرار است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص332

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:32 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت اسطوخودوس
جهة تقوية دماغ بارده و معدهء بارده
اسطوخودوس 10 ،زوفاى خشك 10 ،فاواينا 5 ،پرسياوشان 10 ، عود قمارى 5 ،گل گاو زبان 5، تخم رازيانه 5 ،بیخ رازيانه 5 ،تخم كرفس 5 ،گلسرخ 5 ،
سپستان 30 دانه، بادرنجبويه 30، كاشم 30 ،مويز دانه بيرون كرده 30 ،اذخر 2 ،انيسون 3، تربد محكوك 10 ،بيخ سوسن 5، اسمانجونى اصل السوس 10
همه را بپزند و صاف كنند و بريزند بر او صد و پنجاه ل عسل و مثل او قند بقوام آورند
ساذج 2 ،قرنفل 3، و دارچينى 3 ،و هيل 2، و زنجبيل 3 ،سنبل الطيب 2 ،افسنتين رومى 3 ،مصطكى 1 ،را در خرقه بسته بیندازند تا بجوشد و صاف كنند
قدر شربت هر روز ده ل تا پانزده ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص332

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:38 pm

تحفه حکیم مومن:

شراب الليمو
كه مؤلف شفاء الاسقام و تذكره ذكر كرده اند و نايب مناب ترياق كبير دانسته‌اند
جهة رفع اخلاط محترقه و تبهاى دورى و ضعف دماغ و دل و قلاع و امراض اطفال و مواد سوداوى
و رفع تشنگى و گزيدن عقرب و ساير سموم نافع
و حافظ صحت و رقيق كنندهء مجموع خلط غليظ و قاطع خلط لزج
و آنچه ترشى او بسيار باشد مضر عصب و مورث سعال يابس و مضعف باه
و مصلح او بادام و خشخاش است
و آنچه با آب نعناع ترتيب دهند جهة تقوية معده و رفع بخارات دماغ و خيالات انفع است
و هر چه با آب به باشد جهة تقوية معده و دل و رفع خفقان مجرب دانسته‌اند
و آنچه با شير خشت و ترنجبين ترتيب دهند جهة ربو و سعال و ضيق النفس و درد سينه
و هر چه با لعابها ساخته باشد جهة حرقة البول و درد مثانه انفع است
و طريق ساختن آن است كه شكر سفيد را سائيده در قدح مدهون به آب ليمو تر كرده و روى قدح به كرباسى پوشيده تا پنج روز در آفتاب بگذارند
پس شكر را در شير تازه حل نموده و مثل شير آب صاف اضافه كرده به آتش نرم بجوشانند و قدر شير بايد عشر شكر باشد و كف آن را بگيرند
و آب ليمو به تدريج بخورد او دهند تا هر رطلى از شكر بقدر سه اوقيه با چهار اوقيه آب ليمو ببرد
و به ليمو آن است كه دو چندان آب ليمو آب به شيرين بخورد او دهند
و مصمغ انكه صمغ عربى محلول بقدر آب ليمو تسقيه نمايند
و ملعب انكه لعاب بهدانه و لعاب تخم مرو و تخم ريحان تسقيه كنند
و منعنع انكه به آب نعناع تازه تسفيه نمايند
و انچه با شير خشت و ترنجبين ترتيب دهند طريق انكه بجاى شكر ترنجبين ترتيب كنند و يا نصف شكر باشد و نصف ديگر ترنجبين تسفيه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323-332

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:42 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت انار ساده و شربت سيب ساده و امثال آن
مانند شربت ريباس و شربت حماض بايد بقدر ثلث هر يك از آبهاى او قند یا عسل با دوشاب انگورى باشد و بعضى بالمناصفه گفته اند
و شربت انار ترش جهة تسكين صفرا و تقوية معده و قطع اسهال صفراوى و دموى نافع است
و شربت انارشيرين جهة اسهال و ذات الريه و درد سينه
و شربت توت سياه جهة امراض حلق و ضعف اشتها و اسهال طبع
و از توت جهة امراض آلات تنفس و ضعف هاضمه و تقوية معده
و شربت ريباس جهة تقوية احشا و منع صعود بخارات به دماغ و اسهال
و شربت حماض جهة تقوية معده و جگر و امعأ و رفع حدت صفرا
و شربت سماق و ساير ميوهاى ترش قاطبة قابض و مقوى احشا و مسكن حرارت اند
و شربت ميوهاى شيرين به دستور اما هر گاه غلبه صفرا باشد مستحيل به او مى شود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:44 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت ترنج
جهة خفقان حار و امراض حارهء دل بغايت آزموده است
و ترشى ترنج را در گلاب مكرر بشويند تا اثر ترشى در جرم او نماند پس به ازاء هر يك عدد ترنج هفتاد و پنج ل قند اضافه نموده بقوام آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:47 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت زوفا
نافع است جهة اوجاع سينه و سرفه كهنه و نزله و دشوارى نفس و صلابت معده و سدّه ها
مويز منزوع العجم ٣٠ م
عناب سپستان انجير خشك بيخ سوسن اصل السوس از هر يك ٢٠ م
بيخ رازيانه بيخ كرفس سياوشان زوفاى خشك از هر يك ١٠ م
بهدانه انيسون تخم رازيانه از هر يك ٥ م
جو مقشر مغز تخم خيارين تخم كدو و خربزه مغز پسته حب صنوبر سنبل الطيب اذخر تخم خطمى كتان از هر يك ٣ م
اجزا را نيمكوب كرده بجوشانند و با چهار رطل شكر بقوام آورند و مغزها را كوبيده در آن حل كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:49 pm

تحفه حکیم مومن:

نوعى ديگر
كه مشهور است
زوفاى خشك پرسياوشان مكد ٧ ل
انجير زرد ٢٠ عدد عناب سپستان از هر يك ٣٠ عدد
فراسيون تخم خطمى اصل السوس بيخ سوسن از هر يك ٣ ل
حلبه ٤ ل مويز بيدانه ٢٠ ل تخم كرفس تخم رازيانه از هر يك ٢ ل
جوشانيده آب او را با دو رطل شكر بقوام آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:51 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت گاو زبان
جهة تقوية دل و توحش سوداوى و خفقان نافع است
گل گاو زبان ٤٠ ل بادرنجبويه ٢٠ ل جوشانيده آب او را با دويست ل شكر بقوام آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:53 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت انجبار
جهة حبس نمودن سيلان خون از جميع اعضاى باطنى و رحم
و التيام تفرق اتصالى كه در سينه و شش بهم رسد
ريشهء انجبار ٧ ل خرنوب شامى ٥ ل صندل سرخ و سفيد سوهان كرده تخم مورد از هر يك دو ل جوشانيده با يک رطل شكر بقوام آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:55 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت دینار
از تاليف بختیشوع است و چون ترشى را به يک دينار طلا بيع ميكرده اند لهذا مسمى به شربت دينار شده
جهة تبها و عفونة اخلاط و اخراج اخلاط فاسده از اعماق بدن و ضعف معده و جگر
زرشك بيدانه تخم كاسنى مکد ده ل
عود بيخ سوسن مكد ٤ ل
تخم كشوث گل پاك كرده قنطوريون رقيق مصطكى دارچينى زعفران فودنج مكد ٣
ادويه را كوفته اگر جهة تب باشد (+آب کاسنی و اگر حهت خفقان باشد) در آب رازيانه
و بهتر آنست كه سه روز در ميان آبى بخيسانند كه در آن كاسنى و باديان و شبت و گل زبان و مويز بيدانه بالسويه از هر يك پنج مثقال جوشانيده باشند
و به ازاء هر يك رطل آب او 1 ل ريوند و نيم ل اسارون اضافه نموده با دور طل شكر بقوام آورند و عود و زعفران را بعد از قوام اضافه كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:57 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت خشخاش
نافع است جهة مرطوبين و حبس نزلات و رفع درد سينه و سرفه و درد سر و سرسام و سهر و حرارة و رفع تب و اخلاط محترقه
و چون با شربت ورد مکرر ممزوج ساخته بعد از فصد بنوشند رفع ضعف فصد و تقوية قوتها مى كند
و قدر شربتش تا بيست مثقال است
و قوتش تا دو سال باقى ميماند
١٠٠ عدد خشخاش رسيده را با تخم او كوبيده
يا پوست را عليحده نيمكوب كنند و تخم را نرم بسايند
و با ده مثل آن از آب نيسان بجوشانند تا ثلث رسد و با مثل آن شكر بقوام آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 7:59 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت عناب
منقول از تذكره و موافق نسخه اصول التراكيب
و مؤلف او غير اين نسخه را خطا ميداند
جهة سينه و اسافل بدن و تسكين تشنگى و اطفاى حرارة خون و آبله و تبهاى نافع و مصلح حال اطفال است
و قوتش تا دو ماه باقى است
عناب يک رطل گشنيز خشك عدس بيخ كاسنى از هر يك دو اوقيه
در ده رطل آب بجوشانند تا به ثلث رسد پس صاف نموده به وزن او شكر بقوام آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 8:02 pm

تحفه حکیم مومن:

شراب العنصل
سكنجبين عنصلى نيز نامند
منقول از كامل جهة صلابت سپرز و جگر و تفتيح سده و قطع اخلاط غليظ و رفع ضيق النفس و سرفه كه از رطوبة باشد نافع است
پياز عنصل را يک رطل و نيم با كارد چوبين ريزه كرده و با پانزده رطل سركه به آتش نرم بجوشانند تا مهرا شود
پس صاف نموده به ازاء هر رطلى يک رطل و نيم شكر اضافه كرده بقوام آورده كف بگيرند
و امين الدوله
و جمعى از قدماء اين ادويه را اضافه كرده اند زنجبيل زيرهء كرمانى عاقرحا بيخ انجدان زوفاء خشك پودنه نعناع هر يك ٥ ل
فلفل ده ل تخم جزر برى كاشم هر يك دو ل و نيم
قردمانا دو ل سداب ٦ ل ساذج هندى ٣ ل
با عنصل در سركه خيسانيده بجوشانند در اين صورت جهة جميع علل عصبانى و امراض مزمنهء بارده بغايت نافع است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص333-334

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 8:46 pm

تحفه حکیم مومن:

شربت عنصل
نوعى ديگر كه مخترع حقير است جهة سرفه كهنه و ضيق النفس و مواد سوداوى و بلغمى و سدهء اعضا و تقوية معده و دماغ نافع و مكرر به تجربه رسيده و مجربست
پياز عنصل زوفاء خشك اصل السوس گاو زبان پرسياوشان اسطوخودوس غاريقون سفيد هر يك ٥ ل
نعناع خشك رازيانه بيخ سوسن كبود قردمانا هر يك ٣ ل
در صد و پنجاه ل سركه و چهار صد و پنجاه ل آب دو سه شبانه روز خيسانيده بجوشانند تا بنصف رسد
پس صاف نموده با 300 ل شكر بقوام آورند
و هر روز از ٥ ل تا ١٠ ل با آب مطبوخ پرسياوشان و امثال آن بنوشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص334

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 8:49 pm

تحفه حکیم مومن:

شراب الكدر
و شربت کاوى نيز گويند منقول از كامل و موافق نسخهء قدما و جامع الادويه
جهة حصبه و آبله و باد سرخ و ماشرا و جميع امراض دموى و تسكين حرارة قويه و اخلاط محترقه كه به مشاركة دل باشد
و جهة يرقان و حرارة جگر و معده و رفع تشنگى و عفونة مزمنهء اخلاط و نيكو كردن بوی دهان بغايت مؤثر است
چوب کاوى نيمكوب كرده شاخ باديان و تخم باديان پوست بيخ باديان تمر هندى عناب دانه بيرون كرده از هر يک رطلى
گل سرخ نيم رطل
سنبل الطيب لك از چوب پاك كرده هر يك ٤ م
صندل سرخ و سفيد هر يك ١٠ درم
يك شبانه روز در چهار مثل آن آب بخيسانند پس بجوشانند تا به ربع رسد و صاف كنند
و با دو رطل سركه و آب انار ترش و آب انار شيرين از هر يك رطلى بجوشانند تا بقوام مايل شود
و با يک من شكر طبرزد كه دو رطل است چند جوش دهند تا شبيه بقوام عسل گردد و از سر آتش بردارند
اشنه كافور و زعفران از هر يك ٣ م در او حل كنند
قدر شربتش از ٢ ل تا ٧ ل و نيم است و جهة اطفال يك ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص334

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 16, 2013 8:53 pm

تحفه حکیم مومن:

شراب اترجى
موافق نسخهء قدمأ جهة ضعف دل و خفقان و ضعف معده بغايت نافع است
برگ ترنج كه به فارسى برگ درخت بالنگ است پنجاه عدد را در شراب صاف كهنهء جمهورى بقدر شش قسط كه هر قسطى صد و پنجاه ل است هفت روز بخيسانند
پس صاف نموده با صد و پنجاه ل عسل كف گرفته بقوام آورند
و بعضى از پوست ترنج بشرح ترتيب ميدهند
و بعضى يک رطل پوست ترنج را در دويست و پنجاه ل آب خيسانيده بجوشانند تا بثلث رسد پس صاف كرده با يك رطل عسل بقوام مى آورند
(+شربت جعده از اختراع حقیر حهت ادرار حیض فرمودن و بول و رفع عفونت اخلاط و ریاح و تفتیح سدد مجرب است
مشک طرامشیع جعده حرمل قسط تلخ ریوند چینی تخم کشوث تخم خربزه تخم خیار مکد 3 ل
ابهل تخم کرفس رازیانه انیسون تخم کاسنی قنطوریون رقیق مکد 2 ل
مویز بیدانه انجیر زرد مکد 10 ل در یک من تبریز آب خیسانیده بجوشانند تا به ربع رسد و با صد و پنجاه مثقال شکر بقوام آورند
و هر روز 10 ل آن را با آب مدرات حیض و بول بنوشند
و هرگاه طبع یابس باشد با گل سرخ و محموده مشوی و غاریقون بیاشامند)

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص334