حیات اعلی

بسم الله الرحمان الرحیم

تحفه حکیم مومن:

پوشيده نماند كه نزد اطبا هر چه كمتر از رطل باشد معروف به اوزان صغار
و ما فوق او موسوم به كبار است
و كيل كه عبارت از پيمانه باشد از جملهء قسم ثانيست
و اختلاف در هر يك از اوزان صغار و كبار به حسب امكنه و ازمنه و مصطلحات واقع شده
و در اين مقام هر چه به حسب كتب معتبرهء طب و فقه و لغات اعتبار داشته اشاره به ان میشود
و بايد دانست كه حبه و طسوج و قيراط و دانگ به حسب درهم فضى و مثقال ذهبى مختلف میباشد چه اجزاء مذكوره از درهم كمتر از اجزاء مثقال است
و نزد اهل تجربه ثابت شده كه قدرى از فضّه كه در مقدار تساوى با ذهب داشته باشد وزن(+ذهب) سه سبع زياده بر وزن فضه میباشد
و اكثر اساطين اطبا برآنند كه در زمان قديم و جديد قدر درهم مختلف بوده به خلاف مثقال كه در اختلاف او قليلى قايلند و اختلاف هر يك در طى تحرير او مذكور مى گردد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

ارزه
كه به فارسى برنج نامند مراد از او وزن دو دانه خردل بريست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

شعيره
دو ارزه است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

حبه
از درهم عبارت از سدس ثمن اوست كه يك جزو از چهل و هشت جزو درهم باشد
و از مثقال عبارت از دو شعير است كه چهار ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

طسوج
از درهم دو حبه است
و از مثقال دو حبه و نيم كه ده ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

قيراط
از درهم دو طسوج است كه شانزده ارزه باشد
و از مثقال دو طسوج و نيم كه بيست ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

دانق
به فارسى دانگ گويند
و او از درهم دو قيراط است كه سى و دو ارزه باشد
و از مثقال سه قيراط
و يك حبه كه چهل ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

ترمسه
دو قيراط مثقال است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

تحفه حکیم مومن:

نواة
دو دانگ مثقال است
و نزد بعضى بقدر نيم فضى است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272