پنج صنف می باشد
و ماهيزرج نوعى از اوست صنفى سفيد است
و برگش سفيد و نر و ماده می باشد
برگ ماده شبيه به برگ گلم و سفيدتر و عريضتر از آن
و ساقش بقدر زرعى و زياده بر آن
و چيزى مانند پشم بر ساق و برگش ظاهر و گلش مايل به زردى
و تخمش سياه و بيخش دراز و به سطبرى انگشتى
و نر او را برگ درازتر و باريكتر است
و صنف دوم را برگ سياه و بزرگتر و عریضتر از صنف سفيد
و صنف سيم را شاخها بسيار دراز و بی ساق
و برگش شبيه به برگ به و بر شاخها قبهاى مدور و گلش زرد طلائى
و صنف چهارم را برگ شبيه به برگ انجير و از آن كوچكتر و بي ساق و ملاصق زمين
و صنف پنجم را برگ بزرك و غليظ و با رطوبت چسبنده و تندى بوى
و گلش سفيد مايل به سرخى و ساقش زياده به زرعى و آب او كشندهء ماهيست و ظاهر قسم پنجم تنباكو باشد.
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-209متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود. گیاهی است علفی چند ساله پوشیده از کرکهای پنبه ای و دارای ساقه ضخیم به ارتفاع 30/ تا 2 متر که در زمین های بایر،
امکان عاری از درخت جنگل ها، مزارع و کنار جاده ها می روید.
در نواحی کوهستانی نیز تا حد 1800 متری بالا می رود.
پراکندگی ان به صورتی است که در غالب نواحی اروپا و بعضی نقاط اسیا و هم چنین در کشور ما یافت میگردد.
از مشخصات ان این است که برگ های قاعده ساقه گیاه عموما بزرگ بیضوی نوک تیز با دمبرگ دراز
ولی برگهای طول ساقه مخصوصا در قسمت های فوقانی عاری از دمبرگ و در محل اتصال به ساقه دارای بال مشخص در طول میاه گره هاست.
ساقه زایای گیاه در قسمت های انتهایی نیز منتهی به گل اذین درازی می شود
که در طول ان گلهای فراوانی به رنگ زرد روشن به پهنای متوسط 2 سانتیمتر مجتمع میگردد.
درون جام گل 5 پرچم به نحوی جای گرفته است که 2 تای قدامی انها دارای میله دراز به وضع مایل ولی 3 تای دیگر محسوس دارای میله کوتاه
و پوشیده از کرکهای فشرده می باشد.
زنبور عسل به سمت گل های فراوان گل اذین این گیاه جلب میگردد ونوش مرغوب نیز از ان به دست میاورد.
قسمت مورد استفاده این گیاه گلهای ان است ولی برگ نیز در برخی موارد مصرف میگردد.
برای جمع اوری گلهای این گیاه این عمل را درتابستان تا اواسط پاییز به تدریج که جام گل شکفته می گردد.
انجام می دهند به نحوی که فقط جام گل از گیاه جدا شود سپس انها را خشک کرده
و در محل غیر مرطوب و تهویه شدنی به صورت قشر نازکی پهن می کنند تا بدون سیاه شدن خشک گردد
گلهای دو گونه دیگر به شرح زیر معمولا مخلوط با گلهای گیاه مذکور و به همان منظور در معرض استفاده درمانی قرار میگیرد:
1-V.THApsiforme schradگیاهی دو ساله و دارای مشخصاتی شبیه گونه مذکور است با این اختلاف که اولا برگهای ان در طول محوری درازتر و بر روی ساقه کشیده شده است و ثانیا جام گل ان پهن تر و کلاله مادگی دارای ظاهر ماله ای شکل است.
2-v.phlomoidesl.ساقه مدور عاری از بال و گلهای به رنگ زرد مایل به قهوه ای دارد.
تشخیص ان از 2 گونه مذکور به سهولت از روی گل امکان پذیر است.
این گیاه به علت زیبایی خاصی که پس از شکفتن گلها پیدا میکند در بعضی نواحی بین قطعات سنگ تپه های تزیینی پرورش داده شود.
انواع دیگری نظیرv.nigruml.v.sinuatum نیز کم و بیش اثر درمانی مشابه گونه اصلی دارند. گیاه اخیر در نواحی مختلف البرز ، شمال تهران، جاجرود، همدان، اذربایجان، ونواحی جنوب غربی ایران می روید.
نام عربی گیاه اخیر فلومس اسود و بوصیر اسود الورق است.
ARTANEMA SESAMOIDES BENTH گیاهی علفی به اارتفاع 60 تا 90 سانتیمتر، کم شاخه و دارای ساقه چهار گوش به رنگ سبز مایل به ارغوانی است .
برگهای بدون دمبرگ ، باریک و دراز نوک تیز به طول متوسط 10 و به عرض 2 سانتیمتر دارد.
گلهای درشت و زیبای ان که در راس شاخ ها ظاهر می شود به رنگ بنفش ارغوانی با شبکه ای از خطوط نازک و ظریف است.
میوه اش مدور به قطر 5 تا 10 میلیمتر و محتوی دانه های کوچک و دراز و پوشیده از برجستیگیهای به رنگ مایل به زرد می باشد.
در ایران نمی روید. در هند و سیلان فیلیپین جاوه سوماترا و نواحی حاره افریقا پرکندگی دارد.
ریشه و دانه اش به مصارف درمانی می رسد.
.گياهان دارويي دكتر زرگري جلد سوم ص 675-679
توسط pejuhesh237 » سه شنبه ژانويه 15, 2013 11:16 pm 
