افعى

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن
افعى
اسم عبرانى مار است و به عربى حيه است
و اقسام او را اسامى می باشد و كوچك و بزرگ
و سياه و مايل به زردى و مايل به سرخى و مايل به تیرگى و ابلق و غير آن يافت می شود
و بهترين او مادهء اشقر مايل به سرخى است
و ماده را چهار دندان می باشد و نر را دو دندان و بايد جوان باشد
و علامت جوانى سرعت حركة باشد و هميشه سر را بلند داشتن اوست
و بايد چشمش مايل به سرخى و سرش عريض
و جسدش صلب و مايل به باريكى بوده و از آب و عمارت و جنگل و شوره زار دور باشد
و در آخر بهار صيد شود و بعد از صيد بى امتداد زمان سر او را قطع كنند
و طريق آنست كه سر را با دنباله به هم بسته به قدر چهار انگشت از سر و دنباله به يك ضرب قطع كنند
و هر چه كم خون و بعد از قطع سرو دنباله بى حركت باشد استعمال نبايد كرد
پس از قطع بايد پوست آن را و جوف آن را انداخت و بعد از آن استعمال نمود
به غايت حار و يابس و مجفف و محلل است چون با آب و شبت و روغن زيتون طبخ نمايند
و با گندنا تناول نمايند مواد غليظ را به طرف جلد دفع كرده به تحليل می دهد
و در مجذوم اين معنى به تجربه رسيده است و از خوردن بسيار او بدن متقرح شده
مثل فلس ماهى پوست می ريزد
و كم او اخلاط متعفنّه لطيفه را مستحيل به قمل و كثيفه را به تقشر جلد دفع می كند
و خوردن او جهة سمومات مشروبه و ملذوعه و ضعف بصر و درد عصب و برص
و منع زيادتى خنازير و حفظ جوانى و تقوية قوتهاى حيوانى و حواس
و طول عمر مؤثر است هرگاه هر سال يك بار تناول نمايند
و ضماد گوشت خام او جهة دفع سّم افعى گزيده و اقسام مارها به غايت نافع
و به جهة داء الثعلب و داء الحيّه و تحليل خنازير و اوجاع مزمنه بارده نافع
و اكثار او محرق خلط و مصدع و مصلحش شير و ربّ ميوه‌ها است
و نمك افعى كه جوف آن را پر كرده باشند در افعال ضعيف‌تر از گوشت اوست
و قرص افعى در افعال قريب به او
و طريق ساختن او آنكه بعد از اخراج جلد و جوف چند بار به آب بشويند
و خشك كرده در ديگ سفال يا مس قلعيدار با آب به قدرى كه او را بپوشاند
و اندك شبت و اندكى نمك چندان بجوشانند كه مهّرا گردد پس گوشت او را از استخوان جدا كرده در هاون سنگ بكوبند
و به قدر ربع او يا مثل آن نان خشك ميده پاكيزه اضافه نموده با مرق گوشت او خمير كرده قرصهاى تنگ به وزن يك مثقال بسازند
و با اندك روغن بلسان تدهين نمايند تا متكرج نشود
و قدر نان اگر ربع او شود بهتر است و نخودى كه در حين جوشانيدن گوشت او با او بجوشانند در افعال قريب به قرص است.
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص28