اشراس

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

اشراس

فارسی:«سريش» و «علف چسب»

عربی:برواق -سريش-برواق-خنثي

یونانی:اانويس

انگلیسی:Asphodel و Silver rod

فرانسه:Bāton blanc و Bāton royal و Bāton de jacob و Asphodele و Verge de jacob

آلمانی:Kaiserscepter،Koenigsscepter

ایتالیائی:Porrancio،Asfodillo bianco

[pejuhesh237]

و آن بیخى است غير بیخ خنثى چه ساق خنثى كوتاه و كوچك

و گلش سفيد است

و سريش را ساق بلندتر و عريضتر و برگ قویتر

و گلش سفيد مايل به سرخى

و ثمرش مستدير و تند طعم می باشدتحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص26

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

گياهي علفي چند ساله و به ارتفاع متجاوز از يك متر است. . برگ هاي ان مجتمع در قاعده و داراي ظاهر باريك و دراز است.

طول تقريبي انها 30 تا 50 سانتيمتر است و عرض انها تا 3 سانتيمتر مي باشد به علاوه فرورفتگي ناوداني و در سطح فوقاني پهنك برگهاي ان ديده مي شود.

گلهاي انها رنگ سفيد و يا مايل به صورتي و حالت مجتمع به صورت خوشه پر گل و فشرده دارند كه مجموعا زيبائي خاص به گياه مي دهند.

ريشه متورم گياه به صورت برجستگيهاي گوشتدارف دراز و نزديك به يكديگر است.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد چهارم ص 633-634

[pejuhesh237]

.نام دو گونۀ آنكه در ايران مى‌رويد:

 ١ . Asphodelus aestivus Brot. كه مترادف آن A. racemosus L. و A. microcarpus Viv. مى‌باشد. اين گياه در مناطق مرزى غرب ايران مى‌رويد.

 ٢ . Asphodelus tenuifolius Cav. كه در اراك، مناطق مرزى ايران و عراق:

گوتوند، كارون و همچنين در مكران با نام محلى «پيمولاك» و در قصر قند و بوشهر و يك واريته‌اى از آن در اصفهان و جزيرۀ هرمز و بلوچستان مى‌رويد.

اين گونه در هندوستان در مناطق پنجاب تا بنگال به صورت علف هرز مى‌رويد.

ارقام متعدد و ديگرى در مناطق مديترانه‌اى جنوب اروپا، جنوب فرانسه، شمال افريقا و سوريه مى‌رويد كه نامهاى علمى تعدادى از آنها A. ramosus با

گلهاى سفيد، A. luteus با گلهاى زرد، A. sphaerocarpus با گلهاى سفيد، A. albus با گلهاى سفيد و A. subalpinus با گلهاى سفيد است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص 319-320

[pejuhesh237]

هيج جزء آن سمي نيست.

همه اجزاء استفاده مي شود،

سائيده و با آب ممزوج نموده مستعمل صحافان و سراجان و صندوق‌سازان و كفش كران و غيرها است

زيرا كه بسيار لزج و چسپنده و وصل آن مستحكم مى‌باشد کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 135
.
در هندوستان روغن تخم سريش را براى جلوگيرى از ابتلا به نوعى تصلب سريش زرد و ريشۀ پرغدّۀ سريش پرشاخه

تصلب شريان   تجويز مى‌كنند.

به علاوه تخم آن مدّر است و در استعمال خارج نيز از روغن آن يا له‌شدۀ آن روى قسمتهاى ملتهب و زخمها مى‌گذارند، التيام‌بخش است.

خوردن گل و ميوۀ آن مليّن است و با سركه براى گزيدن عقرب و هزارپا مفيد است.

خوردن كمى از آن براى تسهيل قى كردن و  ١۵  گرم آن براى گزيدن مار نافع است.

و از ضماد برگ آن نيز در اين مورد استفاده مى‌شود. خوردن ساقه تازۀ آن براى يرقان مفيد است

خصوصا اگر ساقۀ تازۀ آن با سركه و روغن زيتون خورده شود، اثرش براى رفع يرقان بيشتر است. به‌هرحال در هر مورد مصرف غدۀ آن بيشتر مؤثر است.

اگر ساقه و برگ گياه را كوبيده و آب آن را گرفته و با زعفران مخلوط كنند و دم كنند،

ماليدن و شستن چشم با آن براى رفع رطوبتهاى چشم و گل‌مژه مفيد است.

ريختن قطرۀ آب تازۀ برگ و ساقۀ آن به تنهايى و يا با كندر و عسل كه نيم‌گرم شده باشد، در گوش در مواردى كه چرك از گوش مى‌آيد، مفيد است.

براى تسكين درد دندان قطره را اگر در گوش مخالف جهت آن دندان بريزند نافع است. ضماد آن به تنهايى موجب تسكين درد دندان آسيا مى‌گردد.

کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص 321--323-322

ار ريشه آنها نوعي الكل تهيه ميگردد به علاوه به علت دارا بودن موا قندي از انها نان نيز ساخته مي شود.

ريشه گياهان مذكور علاوه بر آنكه به مصارف نوعي چسب به نام سريش مي رسد اثر مدر دارد.

جوشانده و ضماد ريشه را اعراب براي درمان همه انواع اولسرها و جرب به كار مي برند.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد چهارم ص 635

[pejuhesh237]

و با عفوصة در اول گرم و خشك

و محرق او در دويم گرم و در سيم خشك.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص26

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و ضماد او جهة جبر كسر رقيق و قيله و دمل و قروح خبيثه

و كوفتگى عضل و عصب و با سركه و روغن كنجد جهة جرب و حكّه و تليين صلات به او

با آرد جو جهة سعفه و آشاميدن او جهة در پهلو و سرفه و يرقان

و صفراى سوخته و سحج و خشونت حلق

و محرق او مدّر بول و حيض

و محلّل ورم بلغمى

و با سركه جهة دفع داء الثعلب و بهق سفيد

و تخمش جالى و قاطع اخلاط غليظ

و گرم تر از اصل او و جهة نفث الدم

و با ماءالعسل جهة تنقيهء جگر نافع و مورث سدد

و مصلحش سكنجبين و مرخى معده

و مصلحش گلقند

و قدر شربتش تا پنج درهم و از محرق او تا يك مثقال

و از تخمش تا دو درهم

و بدلش در اكثر افعال غرى السمکست

و گويند مغاث و يا کرسنه. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص26

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و ليكن شيخ الرئيس در قانون در مبحث قوبا تصريح نموده بدين عبارت كه اصل الخنثى هو الاشراس کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 135

[pejuhesh237]

و ضماد او جهة جبر كسر رقيق و قيله و دمل و قروح خبيثه

و كوفتگى عضل و عصب و با سركه و روغن كنجد جهة جرب و حكّه و تليين صلات به او

با آرد جو جهة سعفه و آشاميدن او جهة در پهلو و سرفه و يرقان

و صفراى سوخته و سحج و خشونت حلق

و محرق او مدّر بول و حيض

و محلّل ورم بلغمى

و با سركه جهة دفع داء الثعلب و بهق سفيد

و تخمش جالى و قاطع اخلاط غليظ

و گرم تر از اصل او و جهة نفث الدم

و با ماءالعسل جهة تنقيهء جگر نافع و مورث سدد

و مصلحش سكنجبين و مرخى معده

و مصلحش گلقند

و قدر شربتش تا پنج درهم و از محرق او تا يك مثقال

و از تخمش تا دو درهم

و بدلش در اكثر افعال غرى السمکست

و گويند مغاث و يا کرسنه. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص26

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و ليكن شيخ الرئيس در قانون در مبحث قوبا تصريح نموده بدين عبارت كه اصل الخنثى هو الاشراس کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 135

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

در قسمت متورم ريشه‌هاى گياه مواد قندى ساكاروز، فروكتوز، كمى گلوكوز و يك گلوكوزيد به نام آسفودلوزيد يافت مى‌شود.

در گزارش ديگرى آمده است كه تخم گياه سريش داراى روغنى است كه از نظر لينولئيك اسيد غنى است کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص 321